Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
12 Οκτωβρίου 2024
Σε ένα προηγούμενο άρθρο μεταφέραμε τα συναισθήματα και τις εκτιμήσεις των κορυφαίων κλιματικών επιστημόνων του πλανήτη, όπως τα εξέφρασαν μιλώντας σε μεγάλη έρευνα της βρετανικής εφημερίδας, Guardian.
Οι επιστήμονες που μιλάνε έτσι συμμετέχουν στην τεράστια συλλογική επιστημονική προσπάθεια που ανελήφθη στα πλαίσια του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) που ιδρύθηκε το 1988 από τα Ηνωμένα Έθνη γιατί, όπως ανέφερε η σχετική απόφαση (ήδη προ 35 ετών!), η παγκόσμια θέρμανση μπορεί «να είναι καταστρεπτική για το ανθρώπινο είδος αν δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα σε όλα τα επίπεδα». Το πάνελ απασχολεί εκατοντάδες κορυφαίους επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων και παράγει τις θεωρούμενες ως πλέον έγκυρες εκθέσεις διεθνώς που τις εγκρίνουν όλες οι κυβερνήσεις.
Από την άποψη τόσο της έκτασης των μελετών που γίνονται, όσο και της σημασίας τους, είναι ενδεχομένως η μεγαλύτερη και πιο σημαντική συλλογική επιστημονική προσπάθεια που ανέλαβε ποτέ στην ιστορία της η ανθρωπότητα.
Οι επιστήμονες που συμμετέχουν στην προσπάθεια είναι οι πιο ενημερωμένοι παγκοσμίως για το θέμα της κλιματικής κρίσης και γι’ αυτό οι απαντήσεις που έδωσαν στην έρευνα έχουν αυτονόητη σημασία. Η Λίζα Σίπερ (Lisa Schipper), του πανεπιστημίου της Βόννης περιμένει αύξηση 3 βαθμών Κελσίου: «Δεν είναι ωραίο, αλλά νομίζω ότι είναι ρεαλιστικό. Είναι το αποτέλεσμα του ότι δεν αναλαμβάνουμε τη δράση που πρέπει να αναληφθεί», σημειώνει. Τεχνικά, μια μικρότερη αύξηση θερμοκρασίας είναι δυνατή, αλλά είναι λίγοι οι επιστήμονες που περιμένουν ότι θα αναληφθεί η απαραίτητη δράση για να επιτευχθεί.
Η Εποχή των Ανοήτων
Όσο για τα συναισθήματα που κυριαρχούν μεταξύ των επιστημόνων είναι, όπως ήδη τα περιγράψαμε στο προηγούμενο άρθρο, ο φόβος και η ματαίωση (frustration). «Περιμένω ένα ημι-δυστοπικό μέλλον με μεγάλο πόνο και βάσανα για τους ανθρώπους του παγκόσμιου Νότου», προέβλεψε στον Guardian ένας Νοτιοαφρικανός επιστήμονας και πρόσθεσε: «Η απάντηση του κόσμου μέχρι τώρα είναι απαίσια. Ζούμε στην εποχή των ανοήτων».
Η Καμίλ Παρμεζάν (Camille Parmesan), του κέντρου οικολογίας του CNRS στη Γαλλία σκέφτηκε να τα παρατήσει πριν από 15 χρόνια, καθώς είχε αφιερώσει όλη την έρευνα που έκανε στη ζωή της στην κλιματική επιστήμη, χωρίς να μπορέσει να αλλάξει τίποτα. Σκέφτηκε, είπε, να γίνει τραγουδίστρια ίσως σε κάποιο νάιτ κλαμπ, μιας και της αρέσει να τραγουδάει. Τελικά όμως άλλαξε γνώμη όταν είδε το πάθος των νέων ακτιβιστών στην ταραχώδη συνάντηση κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στην Κοπεγχάγη το 2009. Και αποφάσισε να συνεχίσει τη δουλειά της «όχι για τους πολιτικούς, αλλά για αυτούς τους νέους ανθρώπους».
H τελευταία έκθεση του πάνελ σηματοδότησε όμως μια στροφή. «Όλοι οι επιστήμονες που δούλεψα μαζί τους ήταν απίστευτα τρελαμένοι. Όλοι είχαν εξαντλήσει την υπομονή τους και ρωτούσαν: ‘Τι στο διάολο πρέπει να κάνουμε για να πείσουμε τους ανθρώπους για το πόσο σοβαρό είναι;’», λέει η επιστήμονας.
«Οι επιστήμονες είναι άνθρωποι. Κι εμείς ζούμε πάνω σε αυτή τη Γη, υφιστάμεθα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, έχουμε κι εμείς παιδιά και ανησυχούμε επίσης για το μέλλον. Κάναμε την επιστήμη μας, γράψαμε αυτή την πραγματικά πολύ καλή έκθεση και στ’ αλήθεια δεν άλλαξε την πολιτική. Είναι πολύ δύσκολο να το βλέπουμε να γίνεται αυτό κάθε φορά», λέει η Schipper στη βρετανική εφημερίδα.
Η κλιματική αλλαγή είναι η «πραγματικότητα που δεν μπορούμε να αποφύγουμε», λέει ο Joeri Rogelj, του Imperial College του Λονδίνου. «Το να φύγεις μακριά της είναι αδύνατο και απλώς κάτι τέτοιο αυξάνει τη δυσκολία να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα και να εφαρμόσεις λύσεις».
Ο Χένρι Βάισμαν (Henri Waisman), του ερευνητικού ινστιτούτου IDDRI στη Γαλλία σημειώνει: «Έχω τακτικά στιγμές απελπισίας γιατί δεν καταφέρνω να κάνω τα πράγματα να αλλάξουν πιο γρήγορα, και αυτά τα συναισθήματα έγιναν ακόμα πιο δυνατά από τότε που έγινα πατέρας. Αλλά δύο πράγματα με βοηθάνε σε αυτές τις στιγμές: να θυμάμαι πόση πρόοδος έγινε από τότε, το 2005, που άρχισα να δουλεύω στο ζήτημα αυτό. Και κάθε δέκατο του βαθμού μικρότερη αύξηση θερμοκρασίας μετράει πάρα πολύ κι αυτό σημαίνει ότι αξίζει τον κόπο να συνεχίζουμε τον αγώνα».
Υπολογίζεται ότι κάθε επιπλέον δέκατο του βαθμού Κελσίου σημαίνει ότι 140 εκατομμύρια άνθρωποι περισσότεροι πρόκειται να υποφέρουν σε επικίνδυνα υψηλές θερμοκρασίες.
«Πολιτικό παιχνίδι» ή ρεαλιστικός στόχος ο 1,5 βαθμός του Παρισιού;
Η επιδίωξη να μην ανέβει η θερμοκρασία πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου ετέθη στη συνάντηση κορυφής του Παρισιού μετά τη μεγάλη μάχη που έδωσε μια συμμαχία νησιωτικών κρατών που θα εξαφανιστούν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τις ισχυρές καταιγίδες αν η θερμοκρασία της Γης ανέβει κατά 2 βαθμούς. Μόνο που δυστυχώς έκτοτε αποκαλύφθηκε ότι ο «1,5 βαθμός» ήταν ένα «πολιτικό παιχνίδι», υποστηρίζει ο Τζόναθαν Κάλεν (Jonathan Cullen), του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ που λέει ότι ποτέ δεν επιδιώχτηκε να πετύχουμε αυτή την επιδίωξη. Όπως υπογραμμίζει ο Guardian σχεδόν όλοι οι ειδικοί θεωρούν νεκρή την επιδίωξη του 1,5 βαθμού. Ένας επιστήμονας από μια νησιωτική χώρα του Ειρηνικού, από τις πρώτες που θα εξαφανιστούν λόγω κλιματικής αλλαγής, είναι ακόμα πιο απαισιόδοξος και μοιάζει να έχει παραιτηθεί:
“Η ανθρωπότητα πάει προς την καταστροφή. Πρέπει να εκτιμάμε, να βοηθάμε και να αγαπάμε ο ένας τον άλλο.”
Αλλά για μια ικανοποιητική ανθολόγηση των δηλώσεων και αντιδράσεων των κορυφαίων κλιματικών επιστημόνων ο χώρος και πάλι δεν επαρκεί. Θα επανέλθουμε λοιπόν σε πρώτη ευκαιρία, για να παρουσιάσουμε μεταξύ άλλων το τι πιστεύουν οι ίδιοι οι κλιματικοί επιστήμονες ότι εμποδίζει τη λήψη μέτρων και το τι πρέπει να γίνει.
