του Βασίλειου Κόντη*
Το βιβλίο του πρέσβη κ. Γ. Πουκαμισά, «Γεωπολιτικά Διλήμματα της Ελλάδος στις Αρχές του 20ού Αιώνα», εξιστορεί με επιστημονικό και γλαφυρό τρόπο τα κρισιμότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα την περίοδο 1912-1922 και αναλύει τις επιλογές και τις αποφάσεις που ελήφθησαν από την πολιτική ηγεσία της χώρας μας. Παράλληλα εκθέτει στον αναγνώστη το απαραίτητο ιστορικό υπόβαθρό για την κατανόηση επίκαιρων ζητημάτων, όπως είναι η σημασία των Στενών των Δαρδανελίων για την Ρωσία και ο διαχρονικός ρόλος της Τουρκίας ως «φύλακα» των Στενών.
Ο συγγραφέας εστιάζει σε τρία κομβικά γεγονότα, τρεις κομβικές επιλογές του Ελευθέριου Βενιζέλου, που καθόρισαν τα γεωγραφικά όρια της σύγχρονης Ελλάδας: Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Βαλκανική Συμμαχία στον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο του 1912, η συμμετοχή της Ελλάδας στο πλευρό της Αντάντ στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και η αποστολή του Ελληνικού Στρατού, ως συμμαχικού στρατού της Αντάντ, στην Σμύρνη τον Μάιο του 1919. Με διεξοδικό τρόπο παραθέτει τις εναλλακτικές επιλογές του Βενιζέλου ως διλήμματα, παραμένοντας αντικειμενικός και χωρίς να διακατέχεται από προκαταλήψεις μιας a priori pro-Βενιζελικής ή pro-Βασιλικής θέσης.
Αναφορικά με την συμμετοχή της Ελλάδας στον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο στο πλευρό της Βουλγαρίας, του ορκισμένου εχθρού της Ελλάδας από την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, η απάντηση είναι σαφής: Ελλάδα, Σερβία και Βουλγαρία διεκδικούσαν την ίδια περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την Μακεδονία. Η κατάσταση έγινε ακόμα πιο περίπλοκη, όταν ο Σουλτάνος αναγκάστηκε ύστερα από τις διαδοχικές εξεγέρσεις των βορείων Αλβανών του 1911-1912 να αναγνωρίσει για πρώτη φορά την «Μεγάλη Αλβανία». Μάλιστα η πρώτη εξέγερση των Αλβανών καθολικών Μαλισσόρων της άνοιξης του 1911 ενισχύθηκε σημαντικά με χρηματική βοήθεια και με πολεμικό υλικό από την Ελλάδα στα πλαίσια του μυστικού συμφώνου Θεοτόκη-Ισμαήλ Κεμάλ του 1907.
Ο Ισμαήλ Κεμάλ όμως δεν τήρησε την συμφωνία, ώστε η Αλβανία να αποποιηθεί υπέρ της Ελλάδας το Βιλαέτι των Ιωαννίνων και έτσι η ελληνοαλβανική συνεννόηση τερματίστηκε.
Ο Ιταλο-τουρκικός πόλεμος του 1911-1912 αποτέλεσε τον καταλύτη στις εξελίξεις στα Βαλκάνια καθώς ανέδειξε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν στρατιωτικά αδύναμη. Η μετατόπιση στρατιωτών από τα βαλκάνια προς την Λιβύη έδωσε την ευκαιρία στους Αλβανούς να οργανώσουν μια εξέγερση μεγάλης κλίμακας την άνοιξη του 1912. Η εξέγερση ξεκίνησε από το Κόσοβο και γρήγορα εξαπλώθηκε και σε άλλες περιοχές της βόρειας Αλβανίας. Στις 12 Αυγούστου του 1912, οι Αλβανοί επαναστάτες κατέλαβαν την πόλη των Σκοπίων.
Αυτή η εξέλιξη οδήγησε την Υψηλή Πύλη στο να προβεί σε σημαντικές παραχωρήσεις, ενώ πρέπει να επισημανθεί πως σημαντικό τμήμα του Οθωμανικού Στρατού αποτελούνταν από Αλβανούς, οι οποίοι και δεν εναντιώθηκαν στους ομοεθνείς τους αψηφώντας τις εντολές της Υψηλής Πύλης. Οι Αλβανοί είχαν υπαγορεύσει τους όρους τους στους Νεότουρκους, έχοντας την υποστήριξη των Αυστριακών που πίεζαν για μια αυτόνομη «Μεγάλη Αλβανία». Ως αποτέλεσμα, ο εδαφικός προσδιορισμός της Αλβανίας από τον Σουλτάνο στα τέσσερα βιλαέτια του Κοσόβου, Σκόδρας, Ιωαννίνων και Μοναστηρίου βρισκόταν σε μετωπική σύγκρουση με τα συμφέροντα και τις εδαφικές διεκδικήσεις των λοιπών βαλκανικών χωρών.
Όπως επισημαίνει και ο κ. Πρέσβης, η συμμαχία Σερβίας-Βουλγαρίας του Απριλίου του 1912 προβληματίζει τον Βενιζέλο αναφορικά με την τύχη της Μακεδονίας και επιδιώκει άμεσα μια συμμαχία με την Βουλγαρία του Γκέσοφ. Οι δύο άνδρες συμφωνούν στην σύναψη συμμαχίας, αλλά δεν θίγουν καθόλου το Μακεδονικό Ζήτημα, προσδοκώντας αυτό να λυθεί de facto στο πεδίο της μάχης. Στις 18 Αυγούστου του 1912, την ίδια μέρα που τα αλβανικά αιτήματα έγιναν αποδεκτά από την Υψηλή Πύλη, ο Βενιζέλος προτείνει την δημιουργία μιας τετραπλής Βαλκανικής Συνεννόησης στοχεύοντας στον περιορισμό της «Μεγάλης Αλβανίας».
Το αίτημα των τεσσάρων βαλκανικών χωρών δεν γίνεται αποδεκτό από τους Τούρκους και έτσι οδηγούμαστε στους Βαλκανικούς Πολέμους.
Οι Αλβανοί πολέμησαν στο πλευρό των Τούρκων προσπαθώντας να αποτρέψουν τον κατακερματισμό της «Μεγάλης Αλβανίας» από την Βαλκανική Συμμαχία.
Ταυτίζομαι πλήρως με τον κ. Πρέσβη στο ότι, αν ο Βενιζέλος διατηρούσε την Ελλάδα ουδέτερη στους Βαλκανικούς Πολέμους, η Μακεδονία θα είχε διαμελιστεί μεταξύ Σερβίας και Βουλγαρίας, η Ελλάδα δεν θα είχε απελευθερώσει τα νησιά του ΒΑ Αιγαίου και τα σύνορά της θα περιορίζονταν στα σύνορα του 1897.
Η πραγματικότητα είναι πως τον Σεπτέμβριο του 1912 ο Βενιζέλος δεν θεωρούσε πως η Ελλάδα ήταν έτοιμη στρατιωτικά να συμμετέχει σε έναν Βαλκανικό Πόλεμο. Είχε άλλωστε φτάσει στο σημείο να έρθει σε έναν συμβιβασμό με την Υψηλή Πύλη αναφορικά με το ζήτημα της συμμετοχής των Κρητών βουλευτών στην Ελληνική Βουλή, αναγνωρίζοντας τα ονομαστικά επικυριαρχικά δικαιώματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Κρήτη. Από την στιγμή όμως που η Σερβία, η Βουλγαρία και το Μαυροβούνιο ήταν αποφασισμένες να στραφούν στον ένοπλο αγώνα για να αποτρέψουν την αυτονομία που προσέφεραν οι Νεότουρκοι στους Αλβανούς, η Ελλάδα δεν είχε άλλη επιλογή από το να συμπορευτεί με τα βαλκανικά κράτη. Αυτό δήλωσε και ο ίδιος ο Βενιζέλος μερικούς μήνες αργότερα στην Ελληνική Βουλή στις 4 Ιουλίου του 1913, ότι η Ελλάς δεν θα μπορούσε να μείνει ουδέτερη.
Αναφορικά με την συμμετοχή της Ελλάδας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, ο συγγραφέας εστιάζει στην βρετανική πρόταση του Ιανουαρίου του 1915, την οποία μετέφερε ο βρετανός πρέσβης στην Αθήνα Φράνσις Έλιοτ στον Βενιζέλο. Ο βρετανός Υπουργός των Εξωτερικών Έντουαρντ Γκρέι ζητούσε η Ελλάδα να παραχωρήσει στην Βουλγαρία την περιοχή της Καβάλας, ώστε να εξασφαλίσει την ουδετερότητα της δεύτερης στον Μεγάλο Πόλεμο. Το μεγάλο δέλεαρ για την Ελλάδα και τον Βενιζέλο ήταν τα ανταλλάγματα στην Μικρά Ασία που πρόσφεραν ως αντιστάθμισμα οι Βρετανοί στην περίπτωση που φυσικά επικρατούσε η Αντάντ.
Το κομβικό αυτό γεγονός, που οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό με τα οδυνηρά για την Ελλάδα αποτελέσματα, αναλύεται διεξοδικά από τον συγγραφέα ενώ επίσης παρατίθενται στο παράρτημα του βιβλίου οι επιστολές του Βενιζέλου προς τον Βασιλιά Κωσταντίνο, στην προσπάθεια του πρώτου να μεταπείσει τον δεύτερο στο να αποδεχτεί την βρετανική πρόταση. Ο συγγραφέας εστιάζει επίσης στην σημασία της ελληνοσερβικής συνθήκης συμμαχίας του 1913. Ερωτηματικό αποτελούσε η στάση της Ελλάδας ήδη από τον Σεπτέμβριο του 1914 στην περίπτωση μιας βουλγαρικής επίθεσης στην Σερβία καθώς υπήρχαν διιστάμενες απόψεις μεταξύ Βενιζέλου και Κωσταντίνου : Ο Βενιζέλος θεωρούσε πως η Ελλάδα θα ήταν υποχρεωμένη να προστρέξει στο πλευρό των Σέρβων, ενώ οι Κωσταντίνος και Στρέιτ διαβεβαίωναν πως η συνθήκη αφορούσε αποκλειστικά στους Βαλκανικούς Πολέμους και η Ελλάδα θα παρέμενε ουδέτερη.
Όσο για την εκστρατεία του Ελληνικού Στρατού στην Μικρά Ασία, ο συγγραφέας τονίζει τις δυσκολίες του όλου εγχειρήματος σχετικά με το αν η Ελλάδα θα μπορούσε να διατηρήσει τον έλεγχο της περιοχής της Σμύρνης, ιδίως μετά από την ανάδειξη του εθνικιστικού κινήματος του Κεμάλ Ατατούρκ. Εστιάζει στο κομβικό γεγονός της ήττας του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 και στην επάνοδο του Κωσταντίνου, γεγονός που οδήγησε στην αλλαγή της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων και ειδικότερα στην άρση της υποστήριξης της Μεγάλης Βρετανίας προς τις ελληνικές εθνικές διεκδικήσεις, όχι μόνο στην Μικρά Ασία αλλά και στην Β. Ήπειρο. Ο συνδυασμός της αλλαγής της στάσης των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στην Ελλάδα, αλλά και στην αναδυόμενη Τουρκία του Κεμάλ και το λάθος της νέας φιλοβασιλικής κυβέρνησης να μην οχυρωθεί κατά μήκος του Μαιάνδρου ποταμού, αλλά να προελάσει προς την Άγκυρα οδήγησαν με μαθηματική ακρίβεια στην Μικρασιατική Καταστροφή. Η ανακωχή των Μουδανιών συμφωνήθηκε έχοντας σαν βασικό όρο την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, η οποία και οριστικοποιήθηκε με την Συνθήκη της Λωζάννης.
Εξαιρετικά εύστοχο είναι το συμπέρασμα του συγγραφέα πως η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να διατηρήσει την κυριαρχία της στην Σμύρνη ως «σφήνα» μέσα στην καρδιά του νεοσύστατου τουρκικού κράτους.
Ο Βενιζέλος άδραξε την μεγάλη ευκαιρία να ενισχύσει τα ελληνικά συμφέροντα στην Ιωνία. Έτσι σε συνεργασία με τους Αγγλογάλλους ο Ελληνικός Στρατός έφτασε πρώτος στην Σμύρνη, ώστε να αποτραπεί η κατάληψή της από τους Ιταλούς, ενώ παράλληλα θα προστάτευε το ελληνικό στοιχείο της περιοχής. Απέβλεπε στην συνέχιση της στήριξης των Αγγλογάλλων και φυσικά δεν μπορούσε να προβλέψει πως θα ηττηθεί στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920.
Το βιβλίο του πρέσβη κ. Γ. Πουκαμισά αποτελεί μια εξαιρετική σπουδή στην ιστορία της περιόδου, προσφέροντας μια φρέσκια οπτική στα καίρια ζητήματα που απασχόλησαν τις Ελληνικές Κυβερνήσεις στις αρχές του 20ού Αιώνα.
*Ο κ. Βασίλης Κόντης είναι ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο ΑΠΘ και πρώην πρόεδρος του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου.
“Εξαιρετικά εύστοχο είναι το συμπέρασμα του συγγραφέα πως η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να διατηρήσει την κυριαρχία της στην Σμύρνη ως «σφήνα» μέσα στην καρδιά του νεοσύστατου τουρκικού κράτους.”
Για ποια χρονική περίοδο εξάγεται αυτό το συμπέρασμα; Εξαρχής από το 1919 ή με τα μεταγενέστερα δεδομένα; Μπορεί να δοθεί μία σύνοψη της σχετικής επιχειρηματολογίας του συγγραφέα; Κυρίως με ενδιαφέρει να μάθω αν προσεγγίζει το ζήτημα με ανάλυση των στρατιωτικών δεδομένων (οπλίτες και τυφέκια, γενικότερος οπλισμός, ανάγλυφο και γεωγραφία, επιμελητεία κλπ) ή μόνον διπλωματικώς.
Ευχαριστώ.
Η προσέγγισή του είναι γεωπολιτική. Σε λεπτομέρειες του πόσες σφαίρες είχαν στην διάθεσή τους δεν υπεισέρχεται
Ευχαριστώ για την απάντηση. Πιθανόν να προμηθευτώ το βιβλίο. Ο πρέσβης κ. Πουκαμισάς είναι σίγουρα εμβριθής ιστορικός ερευνητής. Ωστόσο στην βιβλιογραφία μας διαπιστώνω ότι υπάρχει κενό στην στρατιωτική ανάλυση της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Νομίζω ότι το εκπληκτικά λεπτομερές και αξιοθαύμαστο εγχείρημα που ξεκίνησε ο “Βελισάριος” της ομώνυμης ιστοσελίδας με τους συνεργάτες του πρέπει να συνεχιστεί.
Εχει εκδόσει το ΓΕΣ σχετικά βιβλία που αναφέρονται μονο στην προσέγγιση που ζητάτε.
Ναι, το γνωρίζω. Σας ευχαριστώ. Απλώς οι συντελεστές του “Βελισάριου” βασισμένοι και στα αρχεία του ΓΕΣ προχώρησαν την έρευνα με εκτενείς μελέτες και θεωρητικές αναλύσεις των μαχών επί χάρτου, λαμβάνοντας υπόψιν τις ισοϋψείς (το ανάγλυφο).
Για όποιον ενδιαφέρεται, ιδού μία εισήγηση του κ. Λουμιώτη σε πρόσφατο συνέδριο:
Φυσικά και θα το αγοράσω το βιβλίο και ως φιλίστωρ και αφού δεν προέρχεται από το λιβανιστήρι για τον Ελευθέριο Βενιζέλο από το ομώνυμο ίδρυμα , που εδρεύει στα Χανιά.
Θα παραθέσω αυτολεξεί όσα αναφέρονται στην διαφήμιση του βιβλίου -τα οποία απέφυγε να γράψει -άγνωστον γιατί -και ο αρθρογράφος καθηγητής κ. Κόντης.
”Ήταν όμως η επιλογή της τότε ηγεσίας της χώρας (λέγε με Ελευθέριο Βενιζέλο) να ρίξει το βάρος της προσπάθειας στη Μικρά Ασία αντί στη Θράκη;;;.
Η Συνθήκη των Σεβρών (Αύγουστος 1920) -πάλι λέγε με Ελευθέριο Βενιζέλο-επεδίκασε κατά πλήρη κυριαρχία τη Θράκη στην Ελλάδα ,ενώ ως προς την Σμύρνη και την ενδοχώρα της , ζώνη εκτάσεως 15.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων ανέθεσε ΜΟΝΟ ΠΕΝΤΑΕΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ,μετά το πέρας της οποίας θα διεξαγόταν δημοψήφισμα για την οριστική τύχη αυτής .
Δεν μπορούσαμε -λέγε με Ελευθέριο Βενιζελο-να διαβάσουμε σωστά τη γεωγραφία , δηλαδή το επισφαλές της ενσφηνώσεως στην μικρασιατική υποήπειρο έναντι της ένταξης του συνόλου της νότιας Θράκης στον εθνικό κορμό ,στα όρια της Τζατάλτζας με εξώστη στον Εύξεινο;;;(οπότε -γράφω εγώ θα είχαμε το δεύτερο κλειδί των Στενών με την Τουρκία ,με την οποίαν αναγκαστικά θα ήμασταν ως κλειδοκράτορες γείτονες και φίλοι;;;).
Δικό μου ερώτημα . Αφού ο Ελευθέριος Βενιζέλος συνυπέγραψε την Συμφωνία των Σεβρών για δημοψήφισμα μετά 5ετίαν στη ζώνη της Σμύρνης (τέτοιο χρονικό διάστημα προβλεπόταν και για το δημοψήφισμα στην Κύπρο στις Συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου το 1959 ,αλλά δεν το άντεξε ο Μακάριος από τον 4ο χρόνο) ,γιατί υπερέβη με συνεχείς στρατιωτικές επιχειρήσεις αυτήν την ζώνη ,που συνιστούσαν αναθεώρηση αυτής της Συνθήκης και ”ξύπνησαν” το ”θηρίο” Κεμάλ ;;;.
Μήπως για να δυσκολευτούν οι διάδοχοί του μετά τις εκλογές του 1920 να διαχειριστούν στρατιωτικά και πολιτικά την κατάσταση με τυχόν ατιμωτική υποχώρηση ή απεμπλοκή ;;;.
Υ.Γ Ως θρακιώτης , που μέχρι το 1981 αγνοούσαμε το Ελευθέριο Βενιζέλο ,λόγω της εκκενώσεως της νότιας Θράκης με την Συνθήκη των Μουδανιών και την προσφυγοποίηση των 350.000 χιλιάδων κατοίκων της, είδαμε ανδριάντα του στην πρωτεύουσα της Θράκης την Κομοτηνή και μετονομασία όλων των οδών με το όνομα του Βασιλέως Κωνσταντίνου από την κυβέρνηση της Αλλαγής ,η οποία και άρχισε και την πλήρη αναθεώρηση της Ιστορίας μας ,για την οποίαν τώρα πολλοί παραπονούμαστε ,αλλά είναι αργά -να ήμαστε καλά-.
Κύριε Σ.Α.Ν. η ιστορία είναι εξαιρετικά σύνθετη. Δεν υπάρχουν απόλυτα καλοί και κακοί σε αυτήν την τραγική περίοδο του ελληνισμού. Τα διλήμματα ήταν αμείλικτα.
Οι Νεότουρκοι έσφαζαν τους Έλληνες στην Ιωνία και στην Μικρά Ασία γενικότερα ήδη από το 1914, αλλά στην πραγματικότητα από το 1909. Έπρεπε η Ελλάδα να καθίσει άπραγη ή να προστατεύσει παντί τρόπω τους αδερφούς μας στην Σμύρνη και στην γύρω περιοχή; Το λάθος ή η αδυναμία του Βενιζέλου (αλλά και της μετέπειτα ηγεσίας) ήταν ότι δεν ενσωμάτωσε τους εμπειροπόλεμους Πόντιους αντάρτες στην ελληνική επιχείρηση, ώστε να επιδιωχθεί μία κίνηση τανάλιας από Βορρά και από Δυσμάς -αν και οι δυσκολίες αυτού του εγχειρήματος ήταν τεράστιες.
Κύριε Α.Δ.Δ .Αυτό που εσείς θεωρείτε ως λάθος ή αδυναμία του Βενιζέλου -και της μετέπειτα ηγεσίας- ότι δεν ενσωμάτωσαν τους εμπειροπόλεμους Πόντιους αντάρτες δεν το ισχυρίστηκαν μέχρι τώρα ούτε οι Πόντιοι , γιατί αυτοί οι Πόντιοι μετά την εκστρατεία της Ουκρανίας τον Ιανουάριο του 1919 εγκλωβίστηκαν στην Σοβιετική Ένωση του Λένιν που έκτοτε βοήθησε τον Κεμάλ -ενώ από το 1916 ”είδαν και έπαθαν από τον Ρωσικό στρατό.
Οι όποιοι Πόντιοι αντάρτες έδειξαν την εμπειροπόλεμη παληκαριά τους στην Κατοχή και στον ”Εμφύλιο” όταν πολεμούσαν τους Ελασίτες για να μη βουλγαροποιηθεί η Μακεδονία και η Θράκη , καθώς είχε αποφασίσει η Κομιντέρν από το 1934.
ΤΕΛΟΣ Η εξέλιξη κάθε ιστορικού γεγονότος είναι όντως σύνθετη , αλλά έγραψα ό,τι έγραψα με αφορμή το βιβλίο του κ. πρέσβη . Αλλά για σκεφθείτε πόσο απλά και ξάστερα παρουσίασε η Βενιζελική παράταξη τα γεγονότα μετά το 1922. Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν Γερμανόφιλος , οι εκτελεσθέντες έξι ήταν προδότες και ο Βενιζέλος -που υπέγραψε την Συνθήκη των Σεβρών δεν περίμενε την παρέλευση της 5ετίας για το δημοψήφισμα και ως τότε με τον στρατό που είχαμε να προστατεύει τους Ελληνορθόδοξους ,αλλά επέσπευσε την καταστροφή μετά την εγκατάλειψη μας από τους Γάλλους και Ιταλούς της δικής του ΑΝΤΑΝΤ , οποία – όπως εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται- μας έστειλε εκεί για να επιλύσει το πρόβλημα που είχαν τότε οι σύμμαχοι του Βενιζέλου με το πολυπληθές ελληνικό στοιχείο ,που ήταν ριζωμένο με πολλές δράσεις από τον Τρωϊκό πόλεμο .
‘Έτσι στα γρήγορα έλυσαν και το λεγόμενο Μακεδονικό το 2018.
Γιατί δεν απαίτησε από τους συμμάχους του της ΑΝΤΑΝΤ την προστασία των Ελλήνων από το 1914 -που όπως γράφετε ”σφάζονταν” ,με απειλή της μη συμμετοχής του στο πλευρό τους κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο;;; .
Υ.Γ Πέρασαν 104 χρόνια από την απαράσκευη και χωρίς πολεμικό συμβούλιο και με βαθιά διχασμένους επί 5ετία τους Έλληνες εκείνη εκστρατεία στην Μικρά Ασία δεν είναι κακό να θαμπωθεί και η υπερφωτισμένη μέχρι τώρα εικόνα του Ελευθερίου Βενιζέλου , του νεότερου Αλκιβιάδη ,εξ’ αιτίας του οποίου έχασαν και οι Αθηναίοι την Σικελία ;;;.
“…ότι δεν ενσωμάτωσαν τους εμπειροπόλεμους Πόντιους αντάρτες δεν το ισχυρίστηκαν μέχρι τώρα ούτε οι Πόντιοι…”
Ποιος τα λέει αυτά τα πράγματα; Ήδη το καλοκαίρι του ΄20 πριν την Συνθήκη των Σεβρών, ο Βενιζέλος είχε προτείνει τηλεγραφικώς στον Λόιντ Τζωρτζ την απόβαση ελληνικών και βρετανικών δυνάμεων στον Πόντο. Σχέδιο “τανάλιας” υπήρχε, αλλά δεν υλοποιήθηκε. Και πώς το λέτε ότι οι Πόντιοι δεν θέλησαν να συντονιστούν με τις ελλαδικές στρατιωτικές δυνάμεις; Στην Διάσκεψη των Παρισίων ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος έγειρε ζήτημα Πόντου (ανεξάρτητο κράτος ή ένωση με την Ελλάδα). Και επίσης πώς λέτε ότι οι Πόντιοι “εγκλωβίστηκαν στην Σοβιετική Ένωση του Λένιν” το 1919; Αναφέρομαι στους Ποντίους της σημερινής Τουρκίας, όχι της Ρωσίας.
Τέλος όσον αφορά την απόφανσή σας “‘Έτσι στα γρήγορα έλυσαν και το λεγόμενο Μακεδονικό το 2018”, ε συγγνώμη, αλλά δεν θέλω να πιστέψω ότι το γράψατε αυτό εκ πεποιθήσεως, παρά μόνον για να προβοκάρετε τον διάλογο.
Σύγκριση του Βενιζέλου με τον Τσίπρα; Ο Χριστός και η Παναγία…
Συγγνώμη κιόλας, αλλά χάσαμε τα αυγά και τα πασχάλια.
Επειδή έχω από την πολλή μελέτη ”διαπιστευθεί” στα Βενιζελικά κατέληξα πως ότι δεν προκύπτει από επίσημα γραπτά κείμενα είναι κατασκευασμένα για να διασωθεί στην Ιστορία ως πολύ μεγάλος ο Ελευθέριος Βενιζέλος μετά την μεγάλη ευθύνη του για τον εθνικό διχασμό , την δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη , την ”εγκληματική” εκτέλεση των έξι και την ισόβια εμπλοκή του σε στρατιωτικά κινήματα εναντίον νομίμων κυβερνήσεων . Αν πρέπει να έχουμε ένα πολύ μεγάλο πολιτικό στον 20ο αιώνα αυτός είναι ο Κων/νος Καραμανλής που χωρίς εθνικό διχασμό , στρατιωτικά κινήματα επανέφερε αναιμάκτως την Δημοκρατία το 1974 και μας έβαλε σε τριάντα χρόνια μετά τον ‘εμφύλιο” στην Ευρώπη. Για τους Ποντίους διαβάστε περισσότερα για το διάστημα από το 1914-1924.
Τέλος δεν συγκρίνω προσωπικότητες Βενιζέλου και Τσίπρα -άπαγε της βλασφημίας-, αλλά την καλούμενη ενεργητική πολιτική που εφάρμοσαν αμφότεροι. Ας απαντήσουμε -εσείς ιδιαίτερα- στο ερώτημα του συγγραφέως κ.Πουκαμισά.
Δεν μπορούσαμε να διαβάσουμε σωστά τη γεωγραφία, δηλαδή το επισφαλές της ενσφήνωσης στην μικρασιατική υποήπειρο ,έναντι της ένταξης του συνόλου της νότιας Θράκης στον εθνικό κορμό στα όρια της Τσατάλτζας με εξώστη στον Εύξεινο;;;. ΚΑΛΗΜΕΡΑ .
Ἀξίζει νά μελετηθεῖ ἡ ἱστορία αὐτοῦ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Χρύσανθου, ὑπάρχουν πολλές ἀναφορές στό διαδίκτυο γιά τό ἔργο του καί τό συγγραφικό του ἔργο.
Εκείνος μετέτρεψε την δική τους αποτυχία του 1897 στον θρίαμβο του 1912 / 1913.
Εκείνοι μετέτρεψαν τον δικό του θρίαμβο του 1920 στην καταστροφή του 1922.
ΟΧΙ εκείνος -Βενιζέλος- μόνος το 1912/13 ,αλλά μαζί με τον Στρατηλάτη Κωνσταντίνο Διάδοχο και Βασιλιά -στον οποίον απέδωσε και την στραταρχική ράβδο ,με εθνεγερτήριο λογύδριο – και τον Γιάννη Μεταξά και με ένα μονιασμένο ελληνικό λαό που διψούμε να φτάσει στην ”κόκκινη μηλιά”- μη τα ξεχνάμε αυτά . ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ
εκείνοι χωρίς αυτόν τον θρίαμβο του 1920 στην καταστροφή του 1922.
Στην πολιτική πτυχή του 1912 εκείνοι ήταν παντελώς αμέτοχοι.
Και τα “ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ” σου τα επιστρέφω, μαζί με την μικρή και έντιμη Ελλάδα σου.
Εκείνος χωρίς ούτε να κυρώσει τον όντως θρίαμβό του 1920 στην Βουλή -ίσως γιατί δεν τον πίστευε – και το 1912/13 άλλος πολεμώντας μέσα στις λάσπες έφερε την Ελλάδα μέσα σε 22 ημέρες στην Θεσσαλονίκη , την π[ήγε στα Ιωάννινα και αργότερα την έφτασε μέχρι την Κρέσνα της σημερινής Βουλγαρίας . Με μόνη την πολιτική δεν κερδίζεις πάτρια εδάφη.
ΤΕΛΟΣ η δυσφημισθείσα προπαγανδιστικώς μικρή αλλά έντιμη Ελλάς ήταν εκείνη η οποία από το 1844 έθεσε σκοπό την απελευθέρωση ολόκληρης της Θράκης και της πρωτεύουσας Κωνσταντινουπόλεως ,ενώ την Μικρά Ασία ”μας την σφήνωσαν στο μυαλό” οι σύμμαχοι της ΑΝΤΑΝΤ το 1918 επειδή δεν ήθελαν να είμαστε κλειδοκράτορες των Στενών, όπως ήμασταν σχεδόν συνεχώς από τον Τρωϊκό πόλεμο ,για να μας διώξουν και από την Αγιοτόκο Μικρά Ασία .
Να διαβάσετε πού ήταν ό Βενιζέλος και οι στρατευμένοι στο κόμμα του αξιωματικοί του το 1921 όταν η Ελλάς -χωρίς συμμάχους- εμάχετο στην Μικρά Ασία .
ΠΟΝΕΜΕΝΕΣ Σ ΙΣΤΟΡΙΕΣ-ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΝΕΝΑΝ . ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΣΑΣ .
Υ.Γ Η χθεσινή καληνύχτα μου ήταν η καθιερωμένη ως βραδινός χαιρετισμός που τον παρεξηγήσατε.
Κύριε Σ.Α.Ν δυστυχώς έχετε εγκλωβιστεί στο πάθος σας εναντίον του Βενιζέλου και δεν μπορείτε να δείτε λίγο ψύχραιμα την πολυσύνθετη αυτή ιστορική περίοδο.
Ο Βενιζέλος ήταν μεγάλος παίκτης που ένας συνηθισμένος νους δεν μπορούσε να συλλάβει. Γι αυτό έγραψε και ο Παναγιώτης Κονδύλης ότι η πολιτική του Βενιζέλου ήταν υψηλής στρατηγικής.
Η πολιτική του Βενιζέλου ήταν δυναμική εν αντιθέσει με του Κωνσταντίνου και λοιπών που ήταν στατική και στο πνεύμα να μην χαλάσει την φιλία του με τον Κουνιάδο του Κάιζερ εις τον αιώνα τον άπαντα, όπως ο τελευταίος είπε.
Και εμένα, η μισή καταγωγή μου είναι από την Αν. Θράκη, απ’ όπου ο παππούς μου το 1914 αφού έδωσε το σχετικό μπαχτσίσι, το ‘σκασε οικογενειακώς για να γλυτώσει τα Τάγματα εργασίας και δυστυχώς έχασε τη ζωή του τελικά στην Μ. Ασία. Κι όμως η οικογένειά μου μνημόνευε με αγάπη τον Βενιζέλο.
Το πιο καλό το ‘χε πει αργότερα ο βουλευτής ναύαρχος Σακελλαρίου: να φύγει ο Βενιζέλος, να μείνουμε εμείς που είμαστε ίσοι και θα βρούμε τη λύση.
Και ο Ύπατος αρμοστής της Αγγλίας Τζων ντε Ρόμπεκ στην Κωνσταντινούπολη: Ο Βενιζέλος είναι ένας μεγολοφυής πολιτικός, ο Βενιζέλος όμως δεν είναι αθάνατος, άρα δεν έχει αντικαταστάτη, επομένως ο Βενιζέλος δεν είναι η Ελλάδα….
Υ.Γ. Τον Οκτώβριο του ’20 ο Βενιζέλος υπέβαλε σχέδιο στην Αγγλία για να κρατήσει αυτή την οπισθοφυλακή και ο ελληνικός στρατός να καταδιώξει τον Κεμάλ, ενώ συγχρόνως ο ποντιακός στρατός που είχε δημιουργηθεί με την συμβολή Βενιζέλου, θα κατέβαινε από τον Πόντο για να κλείσουν σε τανάλια τον τουρκικό.
Δυστυχώς ο ελληνικός λαός τότε ψήφισε και μετά πανηγύριζε στην Αθήνα κραυγάζοντας: δεν μας νοιάζει, τα σύνορα ας φτάσουν ως το Μενίδι!
Με εκτίμηση
Δεν παίρνω τη θέση ουδενός ειδικά μετά τον εθνικό διχασμό -για τον οποίον την μεγάλη ευθύνη του ομολόγησε στην Βουλή ο Βενιζέλος -,αλλά απεχθάνομαι και την αγιογραφία ουδενός στην όντως πολυσύνθετη εκείνη ιστορική περίοδο .Δεν είναι κακό να θαμπωθεί η εικόνα του Βενιζέλου όταν προκύπτουν -όπως σαυτό το βιβλίο – νέα ιστορικά στοιχεία για εκείνη την περίοδο ,που καταρρίπτουν τους όποιους κονδυλοφόρους της μεγαλωσύνης του.
ΝΑ ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΤΙΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΙΣΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΜΕΤΑΞΑ.
Υ.Γ Παράκληση να μη ξαναζήσουμε τον εθνικό διχασμό ύστερα από 118 χρόνια .Ο γέγονε , γέγονε και τα γενόμενα ουκ απογίγνονται.
ΧΑΣΑΜΕ ΟΤΙ ΗΘΙΚΑ ΗΜΑΣΤΑΝ ΑΝΗΜΠΟΡΟΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΗΤΤΗΘΗΚΑΜΕ ΑΤΙΜΩΤΙΚΑ . ΑΥΤΟ ΝΑ ΜΗ ΞΕΧΝΑΜΕ.
Οι επιστολές Βενιζέλου – Μεταξά είναι ΜΟΝΟΝ για τους Ιστορικούς.
Εγώ προσωπικά διαπίστωσα ότι ιδίως ο Μεταξάς ψεύδεται ασυστόλως.
Έκανα σύγκριση κυρίως με το βιβλίο του αειμνήστου καθηγητού Πολύχρονη Ενεπεκίδη, το οποίο περιέχει τα Αρχεία του Βερολίνου και της Βιέννης. Αποδεικνύεται ότι η Αυλή και ο Μεταξάς συνομοτούσαν με την Γερμανία πίσω από την πλάτη του Βενιζέλου . Κονιρτοποιούνται τα ψεύδη του Μεταξά (Πεσσάρωφ, εγγυήσεις Γερμανίας και λοιπά). Έτσι, όποιος διαβάσει τις αναταλλαγείσες επιστολές χωρίς να προστρέξει και στις κατάλληλες πηγές θα εξαπατηθεί θέλοντας και μη.
Ο Μεταξάς στις 30 Οκτωβρίου του1940 θα αναλύσει στους εκδότες το ΟΧΙ, χρησιμοποιώντας το ίδιο σκεπτικό του Βενιζέλου για την Συμμαχία με την Αντάντ το 1915. Μάλιστα απαγόρευσε στους εκδότες να καταφέρονται εναντίον του Βενιζέλου!
Λίγο πριν το τέλος, κατανοώντας πια την διεθνή πολιτική, θα γράψει στο ημερολόγιό του: “θα μας συγχωρήσει ο Θεός το έγκλημα του 1915; Φταίμε όλοι και ο Βενιζέλος ακόμα! Τώρα αισθάνομαι πόσο έφταιξα!”
Έ ιδίως αυτό το “και ο Βενιζέλος ακόμα ” βγάζει μάτι!
Όποιος κατάλαβε, κατάλαβε…
Σ.Α.Ν. April 28, 2023 At 10:11 am
“Δεν μπορούσαμε να διαβάσουμε σωστά τη γεωγραφία, δηλαδή το επισφαλές της ενσφήνωσης στην μικρασιατική υποήπειρο…”
Αν και μετά την χθεσινή ατάκα σύγκρισης της Προδοσίας των Πρεσπών με την βενιζελική πολιτική νομίζω ότι κάθε περιθώριο συνεννοήσεως έχει τελειώσει, θα επισημάνω μόνον αυτό -και ο νοών νοείτω:
Όποιος έχει στοιχειώδεις γνώσεις στρατηγικής, μηχανικής και θετικών επιστημών δεν διαβάζει τον χάρτη απλοϊκά, αλλά λαμβάνει υπόψιν το ανάγλυφο, τις πηγές ανεφοδιασμού, τον υδροκρίτη, τα ποτάμια, τα λοιπά φυσικά, όρια, την πυκνότητα των οικισμών και την ανθρωπογεωγραφία τους, το οδικό δίκτυο, την απόσταση από την ακτογραμμή, την δυνατότητα προσέγγισης πλωτών μέσων κλπ.
Ψιλά γράμματα όλα αυτά βέβαια για όσους θεωρούν ότι ο χάρτης είναι ταμπλό επιτραπέζιου παιχνιδιού.
Για να ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα: “ενσφηνώσεις” δεν νοούνται στην εξωτερική πολιτική, παρά μόνον για αυτούς που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να υπερασπιστούν την εθνική τους κυριαρχία. Αυτοί οι ίδιοι διαδίδουν την προπαγάνδα ότι το Καστελόριζο κείται μακράν. Αλλά έχουν γνώση οι φύλακες.
ΥΓ Ας τολμήσουν οι Πολωνοί ή οι Λιθουανοί να εισβάλουν στην ρώσικη “σφήνα” του Καλίνινγκραντ, να δούμε τι πρόκειται να συμβεί…
Στο υστερόγραφό σας επιβεβαιώνετε την λάθος ενσφήνωση μας , που αναφέρει και ο συγγραφέας-διπλωμάτης (με περισσότερες ενδεχομένως από εμάς γνώσεις) στην ”κοιλιά” της Μικράς Ασίας , που σίγουρα ο Κεμάλ , με σύμμαχο μετά την επί Βενιζέλου- εκστρατεία στην Ουκρανία-τον Λένιν και με εγκατάλειψη μας -την επομένη κιόλας-της αποβάσεως στην Σμύρνη από τους μέχρι τότε συμμάχους μας Γάλλους και Ιταλούς ήταν βέβαιο ότι θα μας ”έριχνε στην θάλασσα ”.
”ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΑΣ ΡΕ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟ”, ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΠΕ ΤΟΤΕ ΣΤΟΝ ΒΕΝΙΖΕΛΟ Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΝΟΥΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΏΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ ΣΤΟΝ ΕΞΑΙΡΕΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΝΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟ.
Υ.Γ ΠΑΝΤΟΥ -ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ- ΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ”ΣΠΕΥΔΕ ΒΡΑΔΕΩΣ” ΓΙΑ ΝΑ ΕΧΕΙΣ ΚΑΛΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ .
ΑΛΛΑ ΤΕΛΙΚΑ ΕΠΙΔΗ ”ΤΑ ΓΕΝΟΜΕΝΑ ΟΥΚ ΑΠΟΓΙΓΝΟΝΤΑΙ” , ΘΑ ΣΙΩΠΗΣΩ , ΜΕ ΕΥΧΗ ΝΑ ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΜΗΝ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΩΝ ΜΑΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΑΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ( ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ).
Εν πάση περιπτώσει μία προδημοσίευση της διδακτορικής διατριβής του κ. Πουκαμισά, εδώ:
https://hellanicus.lib.aegean.gr/handle/11610/20826
Όποιος θέλει, ας βγάλει τα συμπεράσματά του -κι ας πάρει το βιβλίο και σε έγχαρτη μορφή βεβαίως.
Το αγόρασα το βιβλίο και θα σημειώσω -και αν χρειαστεί θα παραθέσω σε άλλη ευκαιρία-τις τυχόν υπερβολές του συγγραφέως για την πολιτική του Βενιζέλου, ο οποίος-ας το υπογραμμίσουμε και αυτό- λειτουργούσε ως ”ντεμέκ” κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός χωρίς αντιπολίτευση (όλους τους κυριότερους αντιπάλους του τους είχε εξορίσει και εκτός Ελλάδος μάλιστα) και χωρίς ΚΥΣΕΑ ,Πολεμικά Συμβούλια και ”δημοσκοπήσεις” για το αν έπρεπε -χωρίς τους συμμάχους μας στο πλευρό μας , με ένα στρατό , που πολεμούσε συνεχώς από το 1912 και ένα λαό βαθιά διχασμένο -να πάμε στην Μικρά Ασία .
ΤΙ ΕΜΕΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ;;;.
Ο ΤΣΩΡΤΣΙΛ, ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΞΕ ΚΑΙ ΝΙΚΗΘΗΚΕ ΣΤΑ ΔΑΡΔΑΝΕΛΛΙΑ ΚΑΙ Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ,ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΜΠΛΕΞΕ ΣΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΕΚΑΝΑΝ ΤΟΝ ΑΣΗΜΑΝΤΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟΤΕ ΚΕΜΑΛ ΕΘΝΙΚΟ ΗΓΕΤΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΑΡΧΟ -ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΘΑ ΕΛΕΓΑΝ ΤΟΝ ΕΚΑΝΑΝ ΜΑΓΚΑ”.
ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ.