Φθίνει το χριστιανικό συναίσθημα των Γερμανών; Φαίνεται από τη μείωση των μελών στις δύο μεγάλες Εκκλησίες, σημάδι αποξένωσης από τις χριστιανικές παραδόσεις και την πίστη.
Πρότεστάντης ή Καθολικός; Αυτό ήταν για καιρό ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα και σήμαινε δύο πολύ διαφορετικούς τρόπους ζωής σε ό.τι αφορά για παράδειγμα στον τρόπο βάπτισης ή τον θρησκευτικό γάμο που ήταν κομμάτι της ζωής των περισσότερων, όπου βέβαια οι λεγόμενοι “μεικτοί γάμοι” ανάμεσα σε Καθολικούς και Προτεστάντες θεωρούνταν από πολλούς αμαρτία. Αλλά και οι δραστηριότητες ψυχαγωγίας στις θρησκευτικές κοινότητες αποτελούν μέρος της θρησκευτικής ζωής εδώ και πολλές γενιές. Παρά την αύξηση εδώ κι ένα χρόνο μελών, που αποχώρησαν από τις δύο μεγάλες Εκκλησίες, πέρυσι το 51% ήταν ακόμη Ρωμαιοκαθολικοί ή Προτεστάντες.
Παρακμή της εκκλησίας
Αδειάζουν οι εκκλησίες από πιστούς, οι χριστιανικές παραδόσεις εγκαταλείπονται
Τώρα όμως, από την άνοιξη του 2022, για πρώτη φορά μετά από αιώνες, δεν υπάρχει πλειοψηφία από τα δύο δόγματα που να ανήκει πλέον στους κόλπους των δύο μεγάλων εκκλησιών. “Πρόκειται για ιστορική καμπή, διότι αν το δει κανείς στην ολότητά του, εδώ και αιώνες για πρώτη φορά δεν θεωρείται γενικότερα φυσιολογικό να είσαι ενεργό μέλος της Εκκλησίας στη Γερμανία” λέει ο Κάρστεν Φρεκ, κοινωνικός επιστήμων, από την ερευνητική ομάδα “Κοσμοθεωρίες στη Γερμανία”, το οποίο διευθύνεται από το ανθρωπιστικό ίδρυμα Giordano Bruno με επικριτική στάση απέναντι στη θρησκεία. «Παλαιότερα οι εκκλησίες επηρέαζαν όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις της ζωής” λέει ο Ντέτλεφ Πόλακ, κοινωνιολόγος της θρησκείας στο Πανεπιστήμιο του Μίντστερ. “Στη δεκαετία του 50 ήταν παρούσες στην καθημερινή ζωή και καθόριζαν όλες τις γενικά αποδεκτές οικογενειακές, ηθικές και αξιακές έννοιες στη πρωτοεμφανιζόμενη πολιτική τάξη πραγμάτων.
Τα πασχαλινά ήθη και έθιμα έχουν ημερομηνίας λήξης
Αλλά και στις επόμενες δεκαετίες είχαν δημόσια απήχηση, όταν επρόκειτο για παράδειγμα για τη συμφιλίωση με τους Ανατολικοευρωπαίους γείτονες ή για ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης ή για ερωτήματα βιοηθικής και για αποφάσεις ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο”. Όπως εξηγεί ο Πόλακ, η οικονομική άνθηση από τη δεκαετία του 60 και μετά, οι αλλαγές στις οικογενειακές δομές και η χειραφέτηση των γυναικών, οδήγησαν και στον πνευματικό μετασχηματισμό. Η αξία της αυθεντίας έχασε τη σημασία της. Αντί για υλική εξασφάλιση και κοινωνική σταθεροποίηση αναδύθηκαν ως σημαντικές αξίες η πολιτική συμμετοχή και η ατομική αυτοπραγμάτωση. Και έτσι ξεκίνησε η παρακμή της Εκκλησίας του λαού. Οι θρησκευτικοί δεσμοί χαλάρωσαν.Και όπως συνήθως συμβαίνει, πριν από την απομάκρυνση από την πίστη και την Εκκλησία εμφανίζεται η παραίτηση από την ενεργό εκκλησιαστική ζωή. Και όταν δεν υπάρχει θρησκευτική πρακτική, μειώνεται η επίδραση της θρησκείας στον τρόπο ζωής. Το 1990 πάνω από το 72% του γερμανικού πληθυσμού ήταν ενεργά μέλη σε μια από τις δύο μεγαλύτερες Εκκλησίες.
“Δεν ξέρουν τι γιορτάζεται το Πάσχα”
Ο Καθεδρικός της Κολωνίας, σημείο κατατεθέν της πόλης
“Η πτωτική τάση παρατηρείται από καιρό, αλλά τα περασμένα έξι χρόνια επιταχύνθηκε περισσότερο από όσο αναμενόταν” επισημαίνει ο Φρεκ. “Ανάμεσα στο 2000 και το 2015 οι εκκλησίες έχασαν από 0,6 ως 0,8% των ενεργών μελών τους, από το 2016 ήταν από 1 ως 1,4%”. Η Ευαγγελική Εκκλησία στη Γερμανία προβλέπει ότι μέχρι τέλος του 2021 τα μέλη της θα ήταν γύρω στα 19,7 εκ., όταν το 2020 ήταν 22,2 εκ. Εκτός από αριθμητική μείωση των μελών για βιολογικούς λόγους, έγιναν και πολλές διαγραφές χωρίς κάποιο πολιτικό κίνητρο, όπως επισημαίνει ο Ρόμπερτ Στέφανους, πρόεδρος της Διαθρησκευτικής Ένωσης REMID. Τα κίνητρα εξόδου από την Εκκλησία κυμαίνονται από την εξοικονόμηση του εκκλησιαστικού φόρου, που είναι υποχρεωμένα να πληρώνουν τα μέλη των δύο Εκκλησιών, μέχρι τη διαμαρτυρία ενάντια στην επίσημη Εκκλησία και στον τρόπο που αντιμετωπίζει τις ανθρώπινες καταχρήσεις, ακόμη περισσότερο τα σκάναδαλα παιδεραστίας στις δικές της τάξεις. “Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα σε περιιοχές της Γερμανίας σε σχέση με την Εκκλησία” λέει ο Στέφανους. “Στη Βαυαρία είναι αλλιώς από ότι στην Κάτω Σαξονία ή την πρώην Ανατολική Γερμανία, όπου ο αριθμός των ενεργών μελών της Ευαγγελικής Εκκλησίας μειώθηκε από 15 εκ. σε 4 εκ. ανάμεσα στο 50 και το 89, στην Καθολική αντίστοιχα ένα εκατομμύριο”. Υπάρχει πλέον πάνω από ένα 40% στη Γερμανία που δεν ανήκει σε καμιά Εκκλησία, αλλά δεν είναι απαραίτητα άπιστοι.
Πασχαλινή λειτουργία στο Βατικανό
‘Έρευνα του Ινστιτούτου Δημοσκοπήσεων ΄Αλενσμπαχ για λογαριασμό της Frankfurter Allgemeine Zeitung διερεύνησε πριν από τα περασμένα Χριστούγεννα την πτωτική τάση του ενδιαφέροντος που παρατηρείται στις εκκλησίες και τον Χριστιανισμό στη Γερμανία, όπου περιγράφηκαν τρία στάδια “διάβρωσης”: Καταρχήν, οι άνθρωποι χάνουν την πίστη τους στο ουσιαστικό περιεχόμενο του Χριστιανισμού. Μόνο το 37% δήλωσε ότι πιστεύει ότι ο Χριστός είναι γιος του Θεού. Το επόμενο στάδιο είναι η απομάκρυνση από την χριστιανική πολιτιστική παράδοση, έστω κι αν για ένα χρονικό διάστημα παραμένει ως σημείο εκτίμησης. Και το τελευταίο είναι η έξοδος από την Εκκλησία. Όμως, παρά τη μείωση των μελών των Εκκλησιών. ένα 70% των ερωτηθέντων εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο Χριστιανισμός ανήκει στη Γερμανία. Το πόσο χάνεται το ενδιαφέρον για το χριστιανικό περιεχόμενο της πίστης, φαίνεται από έλλειψη γνώσεων για τις θρησκευτικές γιορτές. Πολλοί σε αυτήν τη χώρα δεν γνωρίζουν καν τί γιορτάζουμε το Πάσχα ή την Πεντηκοστή, δεν γνωρίζουν ότι η Ημέρα των Αγίων Πάντων συμπίπτει με την Ημέρα της Μεταρρύθμισης του Λούθηρου. Όσο για την εορτή της Ανάληψης, τον Μάιο, για εκατομμύρια ανθρώπους είναι απλά η Ημέρα του Πατέρα, ή Ημέρα του Άνδρα.
Γκρέγκορ Τολ
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
DW
