Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Οι εξαγοραζόμενοι Βούλγαροι ψηφοφόροι, για να εισπράξουν τα λέβα, οφείλουν να φωτογραφίζουν εντός παραβάν το ψηφοδέλτιο της προτίμησής τους πριν το ρίξουν στην κάλπη
Από τις στήλες των Ανιχνεύσεων, και στις παρακάτω ημερομηνίες,
Στις 10-8-2019 : ΕΔΩ
Στις 19-7-2020 :ΕΔΩ
Στις 5-9-2020 : ΕΔΩ
Στις 29-9-2020 :ΕΔΩ
σας έχω σκιαγραφήσει τα πολιτικο-κοινωνικά συμβαίνοντα στη γειτονική μας Βουλγαρία η οποία αύριο έχει κρίσιμες βουλευτικές εκλογές, παρά την πανδημία.
Δεν πέφτω βέβαια από το σύννεφα επειδή διαβάζω ότι εφαρμόζεται η εξαγορά ψήφου στη Βουλγαρία, ούτε αυτό συμβαίνει μόνο εκεί.
Το εντυπωσιακό είναι ότι οι εξαγοραζόμενοι Βούλγαροι ψηφοφόροι, για να εισπράξουν τα λέβα της εξαγοράς τους, οφείλουν να φωτογραφίζουν (προφανώς με το κινητό τους) εντός παραβάν το ψηφοδέλτιο της προτίμησής τους πριν το ρίξουν στην κάλπη στις Κυριακάτικες εκλογές !
Αυτό προκύπτει, μεταξύ πολλών άλλων, από το ρεπορτάζ του Jean-Baptiste Chastand στις 2-4-2021 στον ηλεκτρονικό Le Monde με τίτλο : «Πολλοί ψηφοφόροι είναι έτοιμοι να πουλήσουν την ψήφο τους : η εξαγορά ψήφων, μια βουλγαρική πανούκλα» (Beaucoup d’électeurs sont prêts à vendre leur voix : l’achat de votes, un fléau bulgare). Την παραμονή των κοινοβουλευτικών εκλογών στη Βουλγαρία στις 4 Απριλίου 2021, μια μελέτη επιβεβαιώνει μια ενδημική πρακτική, εφαρμοζόμενη από όλα τα κόμματα της Βουλγαρίας : δηλαδή την εξαγορά των ψηφοφόρων για να διασφαλίσουν την ψήφο τους.
«Κοιτάξτε αυτό το χωριό στην κεντρική Βουλγαρία, στο Boukovlak. Το 2014 ψήφισε το 80% των ψηφοφόρων του για το «Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες» [δηλαδή το κόμμα της τουρκικής μειονότητας και
των Ρομά] και, τρία χρόνια αργότερα, το 2017, το κόμμα Gerb [δηλαδή το συντηρητικό κόμμα του Boïko Borissov] κέρδισε σχεδόν όλες τις ψήφους.»
«Και στο Dolni Tsabar, που βρίσκεται στις όχθες του Δούναβη. Στην αρχή νόμιζα ότι ήταν 
ένα σφάλμα δεδομένων, επειδή ήταν τόσο τεράστια η διαφορά. Όμως, όχι, τα έλεγξα και
ήταν αλήθεια. Το 2014, η προσέλευση στην κάλπη ήταν μόλις 1% και τρία χρόνια αργότερα αυξήθηκε η προσέλευση στο 62%, δηλαδή πάνω από τον εθνικό μέσο όρο. Και το κόμμα Gerb κέρδισε το 55% των ψήφων», αναφέρει ο Nikola Tulechki.
Ο Βούλγαρος αναλυτής δεδομένων Nikola Tulechki γνωρίζει τον εκλογικό χάρτη της χώρας του σαν την 
τσέπη του, ακόμα κι αν αυτά είναι μόνο στον υπολογιστή του. Στα 37 του, αυτός ο ερευνητής, πτυχιούχος του Πανεπιστημίου της Τουλούζης-ΙΙ, εξετάζει τις «ανωμαλίες» που προδίδουν ένα φαινόμενο που συνεχίζεται στη Βουλγαρία, παρά τα σκάνδαλα : δηλαδή την εξαγορά ψήφων. Ο Nikola Tulechki συμμετείχε σε μια μελέτη του βουλγαρικού ταμείου κατά της διαφθοράς, που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα 29 Μαρτίου 2021 στη Σόφια, λίγες ημέρες πριν από τις γενικές εκλογές σε αυτήν τη χώρα με τα 7 εκατομμύρια κατοίκους. Αυτός ο
ακτιβιστής της ΜΚΟ Data for Good και μια εγκληματολόγος επιβεβαίωσαν ότι η πρακτική της εξαγοράς ψήφων ήταν «πάντοτε ενδημική και πολύ καλά οργανωμένη». «Αυτή ξεκίνησε με τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές, το 1990, με δώρα και στη συνέχεια η εξαγορά έγινε πιο επαγγελματική», λέει, επικαλούμενος τις πολλαπλές μελέτες που έχουν τεκμηριώσει την πρακτική τόσο σε ανθρωπολογικό όσο και στατιστικό επίπεδο.
Στατιστικές ανωμαλίες
Σε μια χώρα που παραμένει η φτωχότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), «πολλοί ψηφοφόροι είναι έτοιμοι να πουλήσουν την ψήφο τους και αναμένουν τις εκλογές, διερωτώμενοι ποιο κόμμα θα τους προσφέρει τα 
περισσότερα», διαβεβαιώνει ο Tulechki. Το αντίτιμο της εξαγοράς έχει καθοριστεί ως εξής : «Το 2014, ήταν μεταξύ 30 και 50 λέβα [δηλαδή από 15 έως 25 ευρώ] η ψήφος. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019, έφτασε σε τριψήφιο αριθμό σε ορισμένα μέρη. Και πιθανότατα θα υπάρξουν υψηλότερα ποσά στις εκλογές της προσεχούς Κυριακής», δήλωσε ο Tihomir Bezlov, αναλυτής στο Κέντρο Μελέτης της Δημοκρατίας. Σε ορισμένες περιοχές, οι μεσάζοντες προσφέρουν ευθέως την πώληση σε πακέτα ψήφων, ειδικά στην κοινότητα των Ρομά. Για να επαληθευτεί δε ότι πληρούται η σχετική συμφωνία, οι εξαγορασμένοι ψηφοφόροι πρέπει να τραβήξουν μια φωτογραφία του ψηφοδελτίου μέσα στο παραβάν ψηφοφορίας, μια πρακτική που θεωρητικά απαγορεύεται αλλά δεν μπορεί να ελεγχθεί.
Εκτός από τη συμβολή στη νίκη των εκλογών, αυτή η πρακτική εξαγοράς ψήφων μπορεί να είναι κερδοφόρα για τα βουλγαρικά κόμματα. Γιατί ; Διότι σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο της Βουλγαρίας, κάθε κόμμα που κερδίζει τουλάχιστον το 1% των ψήφων δικαιούται 8 λέβα δημόσιας χρηματοδότησης το χρόνο και ανά ψηφοφόρο. Και σε μια χώρα με ταχεία δημογραφική παρακμή, όπως η Βουλγαρία, κάθε ψήφος γίνεται έτσι όλο και πιο αποφασιστική.
Σύμφωνα με τη μελέτη του Tulechki, η οποία συνέκρινε τα αποτελέσματα όλων των εκλογικών κέντρων στη Βουλγαρία από το 2013, 780 από αυτά «παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο ελεγχόμενης ψήφου», και αντιπροσωπεύουν 170.000 ψήφους, ή περίπου το 5% των ψήφων. Τούτο σημαίνει ότι αυτά τα εκλογικά κέντρα συσσωρεύουν πολλές από τις στατιστικές ανωμαλίες που καταγράφηκαν από την μελέτη, όπως : «μια ασυνήθιστα υψηλότερη προσέλευση στην κάλπη από εκείνη του υπόλοιπου Δήμου», «μια σημαντική διακύμανση της συμμετοχής μεταξύ δύο εκλογικών αναμετρήσεων» ή «μια βίαιη αλλαγή του προσανατολισμού της ψήφου». Επιλέγοντας τα εκλογικά κέντρα που έχουν μία μόνο ανωμαλία, η μελέτη καταλήγει σε μια εκτίμηση μεγαλύτερη από 2.554 αμφισβητήσιμα εκλογικά κέντρα, που αντιστοιχούν σε 690.000 ψήφους, ή στο 18,7% των ψήφων.
Μικρή επίδραση
Οι μελετητές έχουν δημοσιεύσει έναν χάρτη της Βουλγαρίας (https://www.arcgis.com/apps/StorytellingSwipe/index.html?appid=91e5eff7d02a4c4aa70b5e89d2fa2a30) που επιτρέπει να γίνεται ζουμάρισμα σε κάθε ένα από αυτά τα εκλογικά κέντρα και να συγκρίνονται τα αποτελέσματά τους για τις βουλευτικές εκλογές του 2014 και του 2017. «Μιλάμε για ελεγχόμενη ψήφο, διότι δεν υπάρχει μόνο η εξαγορά ψήφων που μπορεί να εξηγήσει αυτές τις ανωμαλίες», διευκρινίζουν ωστόσο οι αναλυτές. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου οι εργοδότες μπορούν να απειλήσουν τους υπαλλήλους τους. Στον κατασκευαστικό και οικοδομικό κλάδο, το αφεντικό λέει : «Εάν δεν ψηφίσετε αυτόν ή εκείνον, δεν 
θα πάρουμε τη δουλειά. Και αυτό πιθανότατα ισχύει, λόγω των μηχανισμών διαφθοράς που ισχύουν στη Βουλγαρία». Σύμφωνα με τους ίδιους, η πρακτική εξαγοράς ψήφου ωφελεί εξάλλου κυρίως τα τρία κόμματα που κυριαρχούν στο βουλγαρικό πολιτικό τοπίο: το Gerb – το κόμμα του συντηρητικού πρωθυπουργού, Boïko Borissov -, το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα και το τουρκικό Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών. Όμως, και αυτή είναι ίσως η πιο ειρωνική διαπίστωση : «η πρακτική εξαγοράς μπορεί κάλλιστα να είναι ευρέως διαδεδομένη σε μεγάλη κλίμακα, τελικά όμως, δεν έχει μεγάλο αντίκτυπο στα αποτελέσματα, τουλάχιστον για τις βουλευτικές εκλογές», εκτιμάει ο ερευνητής. Πρέπει να βελτιώσουμε τις προσομοιώσεις μας, αλλά αυτό λειτουργεί στο μέγιστο για μερικές βουλευτικές έδρες».
Η εξίσωση είναι απλή : όλα τα μεγάλα κόμματα που εφαρμόζουν την εξαγορά ψήφων, τα αποτελέσματά τους ακυρώνονται, χωρίς να μπορούν να αναλάβουν τον κίνδυνο να σταματήσουν την εξαγορά και να ευνοήσουν έτσι τον αντίπαλό τους! Αν και είναι πολύ εύκολο να εντοπιστούν τα ύποπτα εκλογικά κέντρα, οι αρμόδιες εκλογικές αρχές δεν έχουν μέχρι τώρα πραγματικά δράσει. Και για προφανείς δημοκρατικούς λόγους, φαίνεται δύσκολο να ανασταλούν απλώς τα αμφισβητήσιμα εκλογικά κέντρα με το πρόσχημα των ανώμαλων στατιστικών αποτελεσμάτων.
Θα έχει ενδιαφέρον λοιπόν να δούμε ποιο θα είναι το εκλογικό αποτέλεσμα μέσα σε αυτό το πολιτικό κλίμα της Βουλγαρίας.
