ΑΠΕ-ΜΠΕ/EPA/MAX SLOVENCIK
Η εντολή του Αυστριακού προέδρου στον αρχηγό του Κόμματος Ελευθερίας (FPÖ), Χέρμπερτ Κικλ, να εκκινήσει διερευνητικές συνομιλίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης με το Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) δεν εμπίπτει σε όσα περιγράφονται στη βιβλιογραφία και στον διεθνή Τύπο ως «επέλαση/άνοδος της ακροδεξιάς».
Το FPÖ δεν συγκροτήθηκε σε καιρούς κρίσης και διαμαρτυρίας επειδή «συναισθανόταν» τις ανησυχίες (εύλογες ή μη) των πολιτών. Είναι ένας πολιτικός οργανισμός με συγκεκριμένη ιστορία και ατζέντα. Ιδρύθηκε το 1956 ως «εθνικοφιλελεύθερο» κόμμα που διατηρούσε στενές σχέσεις με τους Ναζί. Οι δύο πρώτοι του πρόεδροι, Αντον Ράινταλερ (1956-1958) και Φρίντριχ Πίτερ (1958-78), ήταν πρώην αξιωματικοί των SS.
Η ιδεολογία και οι απόψεις που πρεσβεύει το FPÖ είναι γνωστές. Από καιρού εις καιρόν, το κόμμα «λειαίνει» ορισμένες «γωνίες» του προσπαθώντας να γίνει πιο «μετριοπαθές» και άλλοτε επιστρέφει στις ιδρυτικές του αξίες, αλλά κάπως «εκλεπτυσμένα».
Τα τελευταία 30 έτη, το FPÖ έχει μετάσχει δύο φορές σε κυβερνητικούς συνασπισμούς που είχαν κυρίαρχη δύναμη το ÖVP: Το 2000 και το 2017. Το 2000, η συμμετοχή του προκάλεσε αντιδράσεις σε επίπεδο ΕΕ καθώς, σύμφωνα με την «DW», ήταν η πρώτη φορά που ένα κόμμα με ναζιστική προέλευση μετείχε σε ευρωπαϊκή κυβέρνηση μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Εάν οι συνομιλίες μεταξύ FPÖ και ÖVP ευοδωθούν, τότε η Αυστρία, για πρώτη φορά από το 1945, θα αποκτήσει επικεφαλής μιας κυβέρνησης που προέρχονται από ναζιστικό (ή φιλοναζιστικό) κόμμα. Εάν δεν συμβεί αυτό, η χώρα θα οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές. Πώς όμως έφτασαν τα πράγματα ως εδώ;
Πλήρες αδιέξοδο
Το FPÖ ήταν ο μεγάλος νικητής των βουλευτικών εκλογών του περασμένου Σεπτεμβρίου. Ανεβάζοντας κατά 12,6% το ποσοστό του από τις εκλογές του 2019, αναδείχθηκε για πρώτη φορά πρώτη πολιτική δύναμη με 28,8%. Το κυβερνών ÖVP απώλεσε 11,1% μονάδες και με ποσοστό 26,3% αναδείχθηκε δεύτερο. Τρίτο ήρθε το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPÖ) με 21,1%, τέταρτο με 9,2% το φιλελεύθερο NEOS και πέμπτοι οι συγκυβερνώντες Πράσινοι με 8,3%.
Μετά τις εκλογές, ο (προερχόμενος από τους Πρασίνους) πρόεδρος της Αυστρίας, Αλεξάντερ φαν ντερ Μπέλεν, παράκαμψε τους νικητές του FPÖ και ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο ÖVP. Έκτοτε, ο καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ (ÖVP) μαζί με τους ηγέτες των SPÖ και NEOS επιχειρούσαν να σχηματίσουν τρικομματική κυβέρνηση.
Tο φιλελεύθερο NEOS αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις και αφού οι δύο πάλαι ποτέ μεγάλες πολιτικές δυνάμεις, Χριστιανοδημοκράτες και Σοσιαλδημοκράτες, απέτυχαν να βρουν κοινό έδαφος, ο κ. Νεχάμερ ανακοίνωσε την παραίτησή του από την καγκελαρία και την ηγεσία του κόμματός του. Υπό το φως των εξελίξεων, ο πρόεδρος Ντερ Μπέλεν «όχι ελαφρά τη καρδία», όπως είπε ο ίδιος, ανέθεσε την εντολή στο FPÖ.
Η Βουλή της Αυστρίας έχει 183 έδρες. Προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση, χρειάζεται πλειοψηφία 92 εδρών, ενώ το κατώφλι της εισόδου στο κοινοβούλιο είναι το 4%. Υπό τις τρέχουσες κοινοβουλευτικές συνθήκες, FPÖ (56 έδρες) και ÖVP (52 έδρες) έχουν την αριθμητική δυνατότητα να σχηματίσουν κυβέρνηση. Εκτός αυτής, φαίνεται ότι υπάρχει και βούληση.
Ο απερχόμενος καγκελάριος είχε αποκλείσει το FPÖ από τις συζητήσεις, ωστόσο, ο διάδοχός του, Κρίστιαν Στόκερ, παρουσιάστηκε πρόθυμος για συνεργασία. Στο πλαίσιο αυτό, κυκλοφόρησαν και σενάρια επιστροφής στην πολιτική του πρώην καγκελάριου, Σεμπάστιαν Κουρτς. Σημειώνεται, πάντως, ότι οι δημοσκοπήσεις δίνουν μεγαλύτερο ποσοστό στο FPÖ σε περίπτωση νέων εκλογών.
Φόβοι για ντόμινο και στο Βερολίνο
Οι πολιτικές εξελίξεις στη γειτονική και «συγγενική» Αυστρία προκάλεσαν έντονη ανησυχία στη Γερμανία, όπου στις 23 Φεβρουαρίου διενεργούνται πρόωρες εκλογές. Ο γερμανικός Τύπος σχολίασε τα γεγονότα με αμηχανία και ειρωνεία. «Το καλό φαγητό στην Αυστρία χαίρει μεν εκτίμησης, ωστόσο οι συνεχείς πολιτικές αναταραχές φαντάζουν ολίγον γραφικές», ανέφερε η «Süddeutsche Zeitung».
Η «Handelsblatt» σχολίασε υπό το πρίσμα της ανόδου της Εναλλακτικής για τη Γερμανία: «Οταν στη Βιέννη ένας πράσινος ομοσπονδιακός πρόεδρος αναθέτει σχηματισμό κυβέρνησης στον δεξιό λαϊκιστή Χέρμπερτ Κικλ του FPÖ, τότε είναι απαραίτητο να δώσει κανείς ιδιαίτερη προσοχή. Από αυτό ενδέχεται να διδαχθεί άλλωστε κανείς –παρά τη γερμανική αλαζονεία– πολλά και σχετικά με την άνοδο δεξιών λαϊκιστικών δυνάμεων, όπως η AFD».
