Από τη «Γαλάζια Πατρίδα» στον «άξονα της Τουρκίας»: Αποκωδικοποιώντας όρους και διαθέσεις
Εάν η γλώσσα (ως επιλογή λέξεων) δρομολογεί εξελίξεις μέσα από τη διαμόρφωση εθνικών αφηγημάτων που περνούν από τη θεωρία στην πράξη, τότε η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προετοιμάζει πια κινήσεις (αναθεωρητικής;) επέκτασης στη γειτονιά της, καθώς βλέπει εαυτήν ως περιφερειακή δύναμη που οραματίζεται μεγαλεία.
Η τουρκική ηγεσία έχει την τάση να παίρνει φράσεις και να τις μετατρέπει σε συνθήματα, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που ξεκινά «από τα πάνω» και πάντοτε με γνώμονα τις κεντρικά ενορχηστρωμένες στοχεύσεις κάθε περιόδου.
Κάπως έτσι περάσαμε από το «ειρήνη στην πατρίδα, ειρήνη στον κόσμο» του Μουσταφά Κεμάλ στο «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες» του Νταβούτογλου, από το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ερντογάν στο «μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ» του Μπαχτσελί, από το Aegean (Αιγαίο) στο «Turkaegean» και από τα de-facto τουρκικά σύνορα στα «σύνορα της τουρκικής καρδιάς» που απλώνονται σε τρεις ηπείρους, προτού επιστρέψουμε σε εκείνο το πολλά υποσχόμενο αλλά μάλλον αφηρημένο «καζάν-καζάν» της αποκατάστασης δεσμών και διαύλων.
Τα συνθήματα φανερώνουν διαθέσεις· και αυτές οι διαθέσεις, όταν μιλάμε εν προκειμένω για τη σύγχρονη τουρκική εξωτερική πολιτική, παρουσιάζονται να πατούν σε πολλές βάρκες ταυτόχρονα: του ΝΑΤΟ αλλά και των BRICS, της Δύσης αλλά και της Ανατολής, των προηγμένων βορείων αλλά και του παγκόσμιου νότου.
Η φράση «ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από τους πέντε» («The World is Bigger Than Five», «Dünya Beşten Büyüktür») επαναλαμβάνεται με αξιοσημείωτη συχνότητα από τον Ερντογάν τα τελευταία χρόνια, ενώ πλέον φιγουράρει ως κεντρικό μότο και στον ιστοχώρο του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών. Το μήνυμα που θέλει να στείλει η Αγκυρα εξηγείται επαρκώς από τους ιδίους τους κομιστές του: Ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών· και η Τουρκία θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί «ψηλά» μαζί με τους λοιπούς «μεγάλους» όταν εκείνοι αποφασίζουν τις τύχες του κόσμου…
Με βάση άλλωστε όσα διαμηνύει η ίδια η τουρκική ηγεσία, ο αιώνας που έρχεται θα είναι «ο αιώνας της Τουρκίας» («Century of Türkiye», «Türkiye Yüzyılı»), ενώ η Αγκυρα έχει παράλληλα «κατοχυρώσει» και προωθεί -ως κεντρικούς πυλώνες των διεκδικήσεων που η ίδια μονομερώς εγείρει στη διεθνή σκηνή- μια σειρά από αναθεωρητικά αφηγήματα (τα οποία έχουν μάλιστα ενταχθεί πια ως διδακτέα ύλη στο τουρκικό σχολικό πρόγραμμα) όπως είναι εκείνα της «Γαλάζιας Πατρίδας» («Mavi Vatan») αλλά και της «Ουράνιας Πατρίδας» («Gök Vatan»), με την «Ουράνια» να έρχεται εν προκειμένω να συμπληρώσει τη «Γαλάζια» καλύπτοντας τους αιθέρες πάνω από τις διεκδικούμενες από την Τουρκία θαλάσσιες περιοχές δικαιοδοσίας.
Νέα ενδιαφέρουσα προσθήκη στη φαρέτρα με τα συνθήματα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής: η φράση «άξονας της Τουρκίας» («Axis of Türkiye») που χρησιμοποιεί ο Τούρκος ακαδημαϊκός Μουχιτίν Αταμάν σε άρθρο του στη φιλοκυβερνητική Daily Sabah.
Μόνο τον περασμένο ενάμιση μήνα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πήρε μέρος σε μια σειρά από διεθνείς συνόδους: των BRICS στη Ρωσία, του Οργανισμού Τουρκογενών Κρατών στο Κιργιστάν, της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στην Ουγγαρία (από όπου και η φωτογραφία με τους κ.κ. Μητσοτάκη, Χριστοδουλίδη και Ράμα), του Αραβικού Συνδέσμου στη Σαουδική Αραβία (όπου πήρε μέρος και ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Ασαντ, κατά τη διάρκεια της ομιλίας όμως του οποίου ο Ερντογάν αποχώρησε από την αίθουσα), της διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα (COP29) στο Αζερμπαϊτζάν και της συνόδου της G20 στη Βραζιλία.
«Ολες αυτές οι επισκέψεις φανερώνουν τον τρέχοντα προσανατολισμό της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ο οποίος βασίζεται στη διαφοροποίηση (σ.σ. diversification) και στην εγκαθίδρυση του “Αξονα της Τουρκίας”… Η Τουρκία προσπαθεί να βελτιώσει την ιδέα του περιφερισμού (σ.σ. regionalism)… Υπάρχουν τρία κύρια επίπεδα σε αυτό το πρότζεκτ: εκείνα των άμεσων γειτόνων, του τουρκογενούς κόσμου (σ.σ. Turkic world) και των μουσουλμανικών χωρών», γράφει ο καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών Επιστημών της Αγκυρας (ASBÜ) Μουχιτίν Αταμάν, ο οποίος όμως διευθύνει παράλληλα και την έκδοση/επιθεώρηση Insight Turkey που εκδίδεται από την ερντογανική-φιλοκυβερνητική τουρκική δεξαμενή σκέψης SETA…
ΜΠΑ ΛΑΘΟΣ ΣΤΙΣ ΕΚΤΙΜΉΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΝΕΙ Ο ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ Κ. ΣΚΑΦΙΔΑΣ , ΠΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ”ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙ” ΤΟΝ ”ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΕΝΟ” ΣΤΟ ΕΛΙΑΜΕΠ Κ.ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ, θα σχολιάσουν μερικοί στην Ελλάδα .
ΔΕΝ Τ’ΩΧΟΥΝ ΣΕ ΤΙΠΟΤΑ ΝΑ ΠΟΥΝ ΚΑΙ ΈΝΑ ”ΒΙΒΑ ΕΡΝΤΟΓΑΝ”. ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ;.