Από την Κύπρο στα Βαλκάνια: τι θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα.

του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ.

Οι συνομιλίες για το κυπριακό στο Κραν Μοντάνα κατέρρευσαν, όπως ήταν αναμενόμενο, αφού η Τουρκία δεν έκανε πίσω στο θέμα των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων και της παρουσίας τουρκικών στρατευμάτων στο νησί  και η Ελλαδική και Κυπριακή πλευρά δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια τέτοια λύση.

Από την επομένη, αρχίζει η επικοινωνιακή διαχείριση της αποτυχίας της συνάντησης.

Εξ αρχής, ήταν εμφανές ότι η τουρκική πλευρά δεν επρόκειτο να δεχθεί λύση που δεν θα προέβλεπε την παρουσία της και τις εγγυήσεις της στο νησί. Είναι όρος απαράβατος για τη στρατηγική της στην Κύπρο. Αλλά, παρόλα αυτά, η προσπάθεια για λύση δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί. Ίσως, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή. Η Τουρκία έχει να αντιμετωπίσει μείζονος σημασίας εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και στο εσωτερικό της, ώστε μια λύση στην Κύπρο να μην την ευνοεί αυτήν τη στιγμή. Δεν αποκλείεται, στο τραπέζι των γεωπολιτικών αλλαγών στην περιοχή να ζητήσει στην μεγαλόνησο αλλά, ακόμη και στο Αιγαίο, ανταλλάγματα για απώλειές της σε άλλα μέτωπα. Μια εξέλιξη για την οποία, προφανώς, θα έχει προετοιμαστεί η ελλαδική και η κυπριακή πλευρά. Δεν αποκλείεται, όμως και μια γενικότερη τουρκική υποχώρηση που θα ευνοήσει μια λύση προς όφελος του κυπριακού λαού.

Πάντως, τα διεθνή δημοσιεύματα για το τι θα γίνει σε περίπτωση κατάρρευσης των συνομιλιών άρχισαν να εμφανίζονται με πρώτο, ανάλυση του Carnegie Europe για τον κίνδυνο της απουσίας ενός σχεδίου Β.

Με δύο λόγια, το δημοσίευμα επισημαίνει πως αν δεν βρεθεί λύση, ο ΟΗΕ δεν μπορεί να παραμείνει άλλο στο νησί (όπου βρίσκεται από το 1964) και η Ε.Ε. θα πρέπει να διαχειριστεί και τους τουρκοκύπριους που το 2004 είχαν ψηφίσει υπέρ του Σχεδίου Ανάν.

Η ευρωπαϊκή διαχείριση των τουρκοκυπρίων θα ήταν μια καλή εξέλιξη αλλά στη βάση, αν αυτό είναι δυνατόν, της αποστασιοποίησής τους από την Τουρκία. Κάτι που η Άγκυρα, η οποία έχει συνηθίσει στην προβολή σκληρής ισχύος, είναι αδύνατον να αποδεχθεί.

Στα βαλκάνια τώρα:

Στην Αλβανία, ο Έντι Ράμα, πέτυχε όπως αναμενόταν, σαρωτική νίκη στις εκλογές και  σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αναδεικνύεται σε ηγετική προσωπικότητα όλων των Αλβανών των Βαλκανίων και δεν έχει κρύψει, χωρίς να εκτίθεται άμεσα ο ίδιος, την παναλβανική πολιτική του. Το όραμα της Μεγάλης Αλβανίας δεν είναι κάτι που μπορεί να τεθεί άμεσα, αποτελεί κρυφό πόθο όλων των Αλβανών αλλά, η στιγμή δεν προσφέρεται.

Τόσο στο Κόσοβο, όσο και στην πΓΔΜ οι Αλβανοί έχουν αποδείξει ότι διαθέτουν υπομονή για να μεθοδεύσουν τις επιδιώξεις τους τις οποίες εγείρουν αφού διασφαλίσουν τις απαραίτητες συμμαχίες, κυρίως, με τους ισχυρούς και το διεθνές πεδίο τους ευνοήσει.

Οι σχέσεις της Ελλάδας με το Ράμα δεν εξελίχθηκαν στην προηγούμενη θητεία του καλά ενώ υπήρξαν αλβανικά δημοσιεύματα που τον έφεραν ως άμεσα εξαρτώμενο, πολλαπλώς,  από τον Ερτογάν.

Ο Ράμα θα συνεχίσει να «παίζει» το τουρκικό χαρτί και η Άγκυρα θα επιδιώξει να εντείνει και την οικονομική αλλά και την πολιτική επιρροή της στη χώρα. Διαθέτει, επίσης, μικρή στρατιωτική παρουσία στον Αυλώνα και είναι γνωστό ότι γενικώς στα Βαλκάνια,  και εν προκειμένω στην Αλβανία, επιδιώκει και τη θρησκευτική διείσδυση. Η μόνη ένταση Τιράνων- Άγκυρας εμφανίστηκε όταν η Τουρκία του Ερντογάν επεδίωξε να ελέγξει στη χώρα το δίκτυο Γκιουλέν. Αυτή η ένταση υποφώσκει και σε άλλες βαλκανικές χώρες για τον ίδιο, ακριβώς, λόγο.

Στο Κόσοβο, όπου ο μέχρι σήμερα καθοριστικός ηγέτης Χασίμ Θάτσι είναι πρόεδρος της χώρας από το 2016, διεξήχθησαν, επίσης, εκλογές και ανέδειξαν πρώτο το κόμμα του Ραμούς Χαραντινάι, ηγετικής επίσης, φυσιογνωμίας του UCK. Ο Χαραντινάι, αναμένεται να λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας αλλά, τόσο ο ίδιος, όσο και ο Θάτσι , υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αντιμετωπίσουν δίωξη από το Ειδικό Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Ο Θάτσι σε συνέντευξή του στο Der Spiegel, προφανώς, σε αντιπερισπασμό της αναμενόμενης εξέλιξης, ζήτησε να αφήσουν το παρελθόν και να δουν το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου και κατηγόρησε την Ε.Ε. για εγκατάλειψη της περιοχής του. Ο λαός- είπε- έχει χάσει την υπομονή του και το όραμα της Ευρώπης έχει ξεθωριάσει.

Η αίσθηση εγκατάλειψης των Δυτικών Βαλκανίων από την Ε.Ε. η οποία στη Σύνοδο Κορυφής της Θεσσαλονίκης, το 2003, είχε διακηρύξει την πρόθεσή της να εντάξει το σύνολο των βαλκανικών χωρών στην Ένωση, είναι έντονη και στις άλλες βαλκανικές χώρες.

Το ζήτημα, βεβαίως, είναι ότι οι χώρες αυτές υπολείπονται στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις ώστε να ικανοποιήσουν τις προϋποθέσεις που θέτουν οι Βρυξέλλες. Και εδώ, από βαλκανικής πλευράς, εγείρονται τρία ζητήματα: πρώτον, η αποσταθεροποίηση που μπορεί να οδηγήσει σε επανάληψη των συγκρούσεων, δεύτερον η επιρροή της Τουρκίας και τρίτον η ισλαμοποίηση της περιοχής. Η τελευταία, είναι έντονη και εμφανής από την ανάπτυξη των τζαμιών. Υπήρξαν πολλοί ισλαμιστές που από τα Βαλκάνια μετέβησαν στη Μέση Ανατολή και αγωνίστηκαν με τους τζιχαντιστές. Το 1/6 από το συνολικό αριθμό τους σκοτώθηκε σε διάφορες μάχες αλλά οι υπόλοιποι επέστρεψαν στις χώρες τους.

Μεγάλο ζήτημα στο Κοσσυφοπέδιο αποτελεί και η σχέση με τη σερβική μειονότητα στα βορειοανατολικά (Μιτροβίτσα) με την οποία η επαφή γίνεται από την περίφημη γέφυρα του ποταμού Ίμπαρ για την κατασκευή της οποίας η Ε.Ε. διέθεσε 1 εκατομμύριο ευρώ. Η γέφυρα ανακατασκευάστηκε για να βοηθήσει στην επικοινωνία των δύο κοινοτήτων αλλά, χρησιμοποιείται ως σύμβολο διχασμού. Μόνο πεζή επιτρέπεται να διέρχονται από αυτήν.

Η Ελλάδα, δεν έχει αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο και τα σχέδια για μια συνολική ρύθμιση των ελληνοαλβανικών περιλαμβάνουν και το θέμα αυτό αλλά, μάλλον, δεν φαίνεται να προχωρούν.

Στα Σκόπια, η κατάσταση, προς το παρόν, εξομαλύνεται αλλά, όλα τα ζητήματα της χώρας παραμένουν ανοικτά. Άρχισαν, ήδη, οι διαδικασίες δίωξης του πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι οι οποίες αναμένεται να προχωρήσουν. Σε ό, τι αφορά την Ελλάδα, στο θέμα της ονομασίας, δηλαδή, θα υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία  από την παρούσα κυβέρνηση αλλά, όχι μέχρι του σημείου να βρεθεί λύση. Η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει κάποιου είδους πίεση από τη διεθνή κοινότητα αλλά είναι άγνωστο αν οι ΗΠΑ θα ήσαν διατεθειμένες να φέρουν για δεύτερη φορά σε πολύ δύσκολη θέση την Αθήνα με την προώθηση της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ.

Η Ουάσιγκτον προδιέγραψε, μάλλον, την πολιτική της στο θέμα αυτό ταυτόχρονα με την έκδοση της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης στο οποίο προσέφυγαν- και δικαιώθηκαν- τα Σκόπια. Οι ΗΠΑ επανέλαβαν την απόφαση της Συνόδου του Βουκουρεστίου, σύμφωνα με την οποία η ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ θα γίνει αφού βρεθεί λύση στο θέμα της ονομασίας. Αλλά, οι αποφάσεις ερμηνεύονται αναλόγως και της συγκυρίας. Η πΓΔΜ απαιτεί αυξημένα αντανακλαστικά, ετοιμότητα και σχέδιο.

Στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη, τέλος, εικοσιδύο χρόνια μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον, κράτος ,υπο τη μορφή της Συνομοσπονδίας, δεν στάθηκε δυνατόν να λειτουργήσει. Όπως είναι γνωστό η Βοσνία- Ερζεγοβίνη αποτελείται από τη Ρεπούμπλικα Σέρμπσκα και την Ομοσπονδία Κροατών και Μουσουλμάνων. Οι Σέρβοι από την αρχή θέλουν  να αποσχιστούν αλλά και οι Κροάτες με τους Μουσουλμάνους δεν τα κατάφεραν να συνυπάρξουν. Στα κροατικά καντόνια, ο Ντράγκαν Κόβι προωθεί την ίδρυση μιας αποκλειστικά Κροατικής περιοχής, με απώτερο στόχο να την εντάξει στην Κροατία και να γίνει μέλος της Ε.Ε.  Όλα στη χώρα, λειτουργούν εις τριπλούν.

Δισεκατομμύρια σε αναπτυξιακή βοήθεια από την ΕΕ δεν μπόρεσαν να αλλάξουν τη διάθεση των κατοίκων να διατηρήσουν το εθνικό χάσμα που τους χωρίζει, ενώ η πολιτική τάξη που αναδύθηκε έχει ελάχιστο ενδιαφέρον για τη δημοκρατία και το δημοκρατικό έλεγχο. Χρησιμοποιούν την ίδια εθνικιστική γλώσσα, όπως και κατά τη δεκαετία του 1990.

Όλοι στα Βαλκάνια, θεωρούν υπεύθυνη την Ε.Ε. για τη μεταπολεμική κατάσταση στην οποία βρίσκονται διότι δεν τους ενέταξε στους κόλπους της. Το ερώτημα είναι αν οι ίδιες οι βαλκανικές χώρες έκαναν κάτι για να ενταχθούν.