του Παντελή Σαββίδη
Θα ήταν μέσα της δεκαετίας του ’70, το 1976 αν θυμάμαι καλά. Έκανα τα πρώτα βήματά μου στη δημοσιογραφία. Διάβαζα στις εφημερίδες ότι ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής αποφάσισε να επισκεφθεί την Μόσχα, πρωτεύουσα της Σοβιετικής Ένωσης, τότε.
Το κλίμα της μεταπολίτευσης παρότι εξέλεξε κυβέρνηση Δεξιάς, ήταν αριστερό. Ο κόσμος έβλεπε με καλό μάτι την επικείμενη επίσκεψη.
Οι εφημερίδες ανέλυαν γιατί ο Καραμανλής θα επισκεπτόταν την Μόσχα και μου έκανε εντύπωση που προσπαθούσαν να πείσουν “κάποιον” ότι η επίσκεψη δεν θα ήταν αρνητική για τους συμμάχους, απλώς η Ελλάδα θα αποκτούσε μια επαφή που θα ήταν χρήσιμη για όλους. Και αυτό το ρεφρέν ήταν επίμονο.
Διατυπώνονταν και αμφιβολίες για το αν αυτος ο “κάποιος” θα επέτρεπε, τελικά, να πραγματοποιηθεί η επίσκεψη.
Στο παιδικό μου μυαλό δεν χωρούσε η επιφύλαξη ότι ο Έλληνας Πρωθυπουργός για να επισκεφθεί την Σοβιετική Ένωση έπρεπε να πάρει άδεια απο “κάποιον”. Το θεωρούσα αδιανόητο. Μέχρι το ότι όλες οι χώρες του κόσμου είναι ίδιες πίστευα. Και απορούσα γιατί να χρειάζεται άδεια ο πρωθυπουργός της Ελλάδας και, μάλιστα, ο συγκεκριμένος που περιγραφόταν και ως ισχυρός, αποφασιστικός, με διεθνές εκτόπισμα και αναγνώριση.
Με αυτά και μ αυτά η άδεια δόθηκε και η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε με μειωμένες προσδοκίες και με τις κατάλληλες διαβεβαιώσεις στον συμμαχικό παράγοντα.
Τα πράγματα δεν θα προχωρούσαν πέραν του επιθυμητού, απο τον συμμαχικό παράγοντα, σημείου.
Απο τότε, δειλά -δειλά, η Σοβιετική Ένωση, ως το 1989, και η Ρωσία στη συνέχεια, έμπαινε ως παράμετρος στην διαμόρφωση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Μικρή και αδύναμη παράμετρος αλλά υπήρχε. Και την περιορισμένη της επιρροή αναγνώριζαν και στην Ελλάδα και στην Ρωσία.
Θα συζητάμε εκείνα που μπορούμε και θα συμφωνούμε σε εκείνα που επιτρέπονται.
Αυτή η σχέση η οποία διαμορφώθηκε απο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή διατηρήθηκε και απο τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Αλλά και απο τον Κώστα Καραμανλή ο οποίος αισθανόμενος πως είναι των αμερικανών αλλά μη διαισθανόμενος το μέγεθος και την υπόληψη της χώρας που κυβερνά, στην αμερικανική πρωτεύουσα, επιχείρησε να διευρύνει τις ελληνορωσικές σχέσεις. Πλήρωσε ακριβά την περιορισμένη διαισθητική ικανότητά του. Τον τσάκισαν. Η σχέση αυτή τελειώνει, μέχρι νεωτέρας, απο τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο παράγων Ρωσία βγαίνει απο την εξίσωση. Να δούμε τι λύση θα προκύψει.
Για τους Ρώσους, υπήρχαν και άλλες κερασιές που έκαναν κεράσια.
Οι σύμμαχοι, παρά τις προσπάθειες δεν μπόρεσαν να τσακίσουν τον αυταρχικό και εμμονικό πρόεδρο της γειτονικής χώρας, της Τουρκίας. Τον Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος διαθέτει ένα χάρισμα απροσδιόριστο. Ενώ, όπως είπε ο Νταβούτογλου δεν γνωρίζει την διαφορά Ευρωπαϊκής Ένωσης και Συμβουλίου της Ευρώπης καταφέρνει και κυβερνά την χώρα του, μια χώρα με ένα μαφιόζικο βαθύ κράτος, με σιδηρά πυγμή.
Τα μέτωπα που άνοιξε και διαχειρίζεται ο Ερντογάν, μόνο ως εφιάλτες περνούν απο το μυαλό των Ελλήνων πολιτικών. Ούτε να τα μετρήσουν δεν θέλουν.
Στις κρίσιμες στιγμές, ωστόσο, η Ελλάδα δεν βρέθηκε στην σωστή πλευρά, όπως θέλουν να αυτοκολακεύονται οι πολιτικοί. Η πλευρά της Ελλάδας είναι αυτή που σταθερά στέκεται. Δεν την ρωτά κανείς. Ας μην έχουμε αυταπάτες. Όταν επιχείρησε να κάνει ελιγμούς με τον Κωνσταντίνοτον Α! βρέθηκε με βομβαρδισμένη την πρωτεύουσά της.
Η τύχη το φέρνει, η πλευρά αυτή που, μονίμως, και χωρίς να ερωτάται τοποθετείται η Ελλάδα να ευνοείται απο την ιστορία.
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Όχι η ευφυία και η ικανότητα των πολιτικών της.
Ρώτησε κανείς σήμερα τον κ. Μητσοτάκη με ποια πλευρά είναι; Και αν ερωτοτροπούσε με την άλλη, πιστεύετε πως θα συνέχιζε να κυβερνά;
Η πλευρά ήταν δεδομένη. Το ζήτημα είναι αν ο Μητσοτάκης θα μπορούσε να διαχειριστεί, επιτυχώς, τα λίγα περιθώρια ελιγμών που του επιτρέπονται.
Τα περιθώρια αυτά εχουν να κάνουν απο τη μια με τις υποχρεώσεις προς την Συμμαχία και την διατήρηση μιας ισορροπίας με την Ρωσία (κάτι που διακρίνει τους ικανούς πολιτικούς και διπλωμάτες) και απο την άλλη με την Τουρκία.
Η δοκιμή στο πρώτο δεν πήγε καλά. Ο κ. Μητσοτάκης χωρίς να του το ζητήσει κανείς αυτά που έπρεπε να κάνει- και θα τα εκανε ουτως ή αλλως- τα περιέβαλε με έναν πανηγυρικό τόνο και μια υπερβολική ρητορία. Και αυτό κόστισε.
Οδήγησε τις ελληνορωσικές σχέσεις στο ναδίρ.
Η Ελλάδα ως χώρα του ΝΑΤΟ θα βοηθούσε ακόμη και με εξοπλισμούς, ΝΑΤΟϊκές ή συνεργαζόμενες με τη Δύση χώρες. Αλλά δεν χρειαζόταν η πανηγυρική υπερβολή. Θα μπορούσε να ικανοποιήσει τις υποχρεώσεις της σε χαμηλούς τόνους. Η υπερβολή και η επίδειξη ενόχλησε.
Ότι θα δινόταν όπλα στην Ουκρανία ή θα μετακινούνταν ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις σε γειτονικές προς την Ουκρανία χώρες το γνώριζε και η Ρωσία Οι άλλες χώρες το έκαναν σιωπηλά.
Οι λεβέντες οι Έλληνες το έκαναν πανηγυρικά. Δεν βλέπω τηλεόραση για να γνωρίζω αν χόρεψαν κιόλας κατά την απογείωση του C-130. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό.
Όποιος θα υποστηρίξει “και τί έγινε” ας κάνει καμιά άλλη δουλειά. Ας δει κανέναν ποδοσφαιρικό αγώνα.
Έγινε.
Η Ευρώπη πέρασε και άλλες τέτοιες, δύσκολες, στιγμές. Και πιο δύσκολες ακόμη. Οι προσδοκίες της Ελλάδας σε σχέση με το γειτονικό περιβάλλον της δεν ικανοποιήθηκαν παρά τις θυσίες της απο την συμμετοχή της. Μπορεί να κέρδισε, και κέρδισε, μετά απο κάποια κρίση. Αλλά και ο αντίπαλος ήταν πάντα παρών. Με λιγότερες απώλειες αλλά, πάντα, με σημαντικά κέρδη στο τέλος. Παρά το γεγονός ότι δεν βρέθηκε στην ίδια πλευρά, δεν έχασε τίποτε. Το 1922 είναι η πλέον χαρακτηριστική και τραγική περίπτωση.
H αντίπαλος Τουρκία έχει τρία, τουλάχιστον, χαρακτηριστικά που την ευνοούν. Είναι αριθμητικά μεγάλη (80 εκατομμύρια σήμερα), το οικόπεδο που κατέχει είναι γωνιακό και λόγω ιδεολογικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων είναι πιο αποφασισμένη να διακινδυνεύσει.
Προφανώς η μεγάλη αριθμητική παρουσία της της δίνει, σύμφωνα με τον νόμο των πιθανοτήτων, τη δυνατότητα να βρίσκει και ικανή ηγεσία.
Στο ελληνορωσικό μέρος, λοιπόν, μεσούσης της ουκρανικής κρίσης δεν τα πήγαμε καλά.
Μένει το ελληνοτουρκικό την παράσταση του οποίου θα δούμε στις 13 του μηνός στην Κωνσταντινούπολη.
Η Τουρκία σε τέτοιες στιγμές αστάθειας λειτουργεί ψύχραιμα.
Θυμάμαι πως και στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας εκεί που ανησυχούσαμε μήπως η Τουρκία εκμεταλλευτεί την ρευστότητα και δημιουργήσει προβλήματα στην Ελλάδα, η οποία είχε στραμμένα τα βλέμματα στον βορρά, δέχθηκε να συζητήσει με την ελληνική κυβέρνηση και βρήκαν έναν κοινό τόπο διαχείρησης της κρίσης που δεν περιελάμβανε εκατέρωθεν προκλήσεις.
Πιστεύω πως αυτό θα γίνει και τώρα. Με την Τουρκία όσο διαρκεί η κρίση δεν θα έχουμε σοβαρό πρόβλημα. Και η Τουρκία ανησυχεί για την επόμενη ημέρα και τον τρόπο αντίδρασης της Δύσης στον νέο κόσμο που διαμορφώνεται.
Η Τουρκία δεν ήθελε επ ουδενί την γεωπολιτική , ίσως και στρατιωτική, ενεργοποίηση της Ευρώπης. Αν αυτό συμβεί θα την ανησυχήσει.
Δείχνει να αναλαμβάνει δραστηριότητες μεσολαβητικές και η πρώτη της βγήκε. Οι ΥΠΕΞ Ρωσίας και Ουκρανίας θα συναντηθούν στην Αττάλεια παρουσία του τούρκου ΥΠΕΞ. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα προκύψει τίποτε. Αλλά ο συμβολισμός έχει τεράστια σημασία. Και η Τουρκία θα επιχειρήσει να τον εξαργυρώσει.
Η Τουρκία πούλησε τα Bayraktar στην Ουκρανία, η Ουκρανία την ευχαριστεί αλλά, παράλληλα, ο Ερντογάν συναντάται με τον Πούτιν και ευελπιστεί ότι θα κρατήσει τις ισσοροπίες που χρειάζονται.
Μέχρι τώρα ο κ Μητσοτάκης οδήγησε στο ναδίρ τις ελληνορωσικές σχέσεις και θα δούμε τι θα κάνει με την Τουρκία, την ερχόμενη Κυριακή.
Θυμάμαι στον γιουγκοσλαβικό πόλεμο ο κ. Σημίτης κατάφερε να ικανοποιήσει το ΝΑΤΟ μη εκδηλώνοντας αντίρρηση στην ΝΑΤΟϊκή επιχείρηση αλλά ζήτησε και κατάφερε να εξαιρεθεί η Ελλάδα απο το να βομβαρδίσει τη γειτονική χώρα. Στο ίδιο θεμα ο κ. Μητσοτάκης ενήργησε προβληματικά..
Υπήρξε και ένα ακόμη ατόπημα του Έλληνα πρωθυπουργού. Τα όσα είπε στη Βουλή για τα ρωσικά συστήματα που έχουν εγκατασταθεί στα νησιά. Τραγικά εσφαλμένος. Σε σημείο που να μας προβληματίζει αν μπορεί να αντιληφθεί την στιγμή. Και την βαρύτητα της κρίσης.
Ελπίζουμε να μην πληρώσουμε άσχημα πολιτικές ανεπάρκειες όπως το 1922.
Τέλος ας κατέβουν οι τόνοι φιλορώσων και φιλοαμερικανών. Τώρα, όλοι ας προσπαθήσουμε να διασώσουμε την ύπαρξη του χώρου και του κράτους που μας δίνει την δυνατότητα να διαφωνούμε.
Ευχαριστούμε κ.Σαββίδη που μας θυμίσατε την επίσκεψη του αειμνήστου Κραμανλή στην Μόσχα -αυτές τις μέρες ανέσυρα το τεύχος 552 (δρχ35) του περιοδικού ΕΠΙΚΑΙΡΑ της 27 Σεπτεμβρίου 1976,-που γράφει με αρκετή έκταση για αυτήν την επίσκεψη -, ότι ήταν πρώτος από τους πρωθυπουργούς της Ελλάδος και τελευταίος από τους ηγέτες της Ευρώπης ,που επισκέφθηκαν την Σοβιετική Μόσχα , για την μη πραγματοποίηση της οποίας επισκέψεώς του αναμείχθηκαν και ξένοι ,αλλά και ύποπτοι (κατ’ το περιοδικό) ,με επίκεντρο του διεθνούς θορύβου το ναυπηγείο του Νεώριου-Σύρου, στο οποίο θα επισκευάζονταν βοηθητικά πλοία του Στόλου των Σοβιετικών, αντιδράσεις για τις οποίες ο Καραμανλής μίλησε για δόλιες ερμηνείες, που δίδονται σ’ένα τόσο απλό όσο και φυσικό γεγονός διακηρύσσοντας και το δικαίωμα του εκλεγμένου πρωθυπουργού μιας ελεύθερης χώρας να κάνει ό,τι κάνουν και οι άλλοι Δυτικοί ηγέτες.
Σαυτό το δικαίωμα -προφανέστατα-στηρίχθηκαν και οι ενέργειες του πρωθυπουργού ανεψιού του κ.Κώστα Καραμανλή ,για εξασφάλιση καλύτερωνοικονομικών-ενεργειακών και εθνικών σχέσεων.
Υπογραμμίζω την για πρώτη φορά φράση σας ” πλήρωσε ακριβά την περιορισμένη διαισθητική ικανότητά του .Τον τσάκισαν” ,μόνο που δεν λέτε ποιοι στο εσωτερικό -το οποίο εκλέγει τους πρωθυπουργούς του.
Έχασε τις εκλογές του 2009 απόν τον κ.”λεφτά υπάρχουν” και από τους Έλληνες ,που και μετά τοι άρθρο σας δεν θα του αναγνωρίσουν το δικαίωμα ότι άσκησε ανεξάρτητη και πολυδιάστατη (και με Κίνα) εξωτερική πολίτική ,ίσως γιατί δεν φώναζε από τα μπαλκόνια ότι ”η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες”.
Φυσικά -όμως- δεν συγκρίνονται τα ανόμοια ,γιατί και ο σημερνός πρωθυπουργός μας δεν λέγεται και ούτε είναι Καραμανλής, αλλά- το κυριότερο – στην πολεμική εισβολή του κ. Πούτιν στην Ουκρανία και οι Καραμανλήδες δεν θα ”ξεμοναχιαζόντουσαν” από τους Συμμάχους και Εταίρους μας , γιατί αυτό θα επέβαλε το εθνικό συμφέρον ,νοουμένου ως καλύτερη εξασφάλιση και της Κύπρου και του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ομογένειας ,που σε όλες τις χώρες είναι εναντίον της Ρωσικής εισβολής.
Υ.Γ Αρίστη η τελευταία φράση σας για την μη διάσπασή μας σε φιλοαμερικανούς και φιλορώσους – διχασμός ο οποίος -όπως και εσείς γνωρίζετε- τονώθηκε στην Μεταπολίτευση ,αλλά με το να ”διυλίζετε τον κώνωπα ”για την στάση της κυβερνήσεως και του πρωθυπουργού τονώνετε και το ηθικό των πολλαπλασιασθέντων -στο διαδίκτυο και στα τηλεπαράθυρα τουλάχιστον- αντικυβερνητικών πολιτών , οι οποίοι εν τη ρύμη των λόγων τους δεν προτείνουν και τους αντικαταστάτες σε κυβέρνηση και πρωθυπουργία.
Κάτι τέτοια ακούνε και οι αρχηγοί της αντιπολιτεύσεως και βιάζονται να ράψουν και κοστούμια ”οι Γουλιμήδες”.
Ας περιμένουμε τον ελληνικό λαό στις επόμενες εκλογές και ας ελπίζουμε να μη πληγούμε -μόνοι εμείς από τις χώρες του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε.- από την θυμωμένη τώρα ”Αρκούδα”.
To ταξίδι του Κωνσταντίνου Καραμανλή στη Σοβιετική Ένωση πραγματοποιήθηκε από 1-4 Οκτωβρίου 1979, και αμέσως μετά επισκέφθηκε και άλλες δύο χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, την Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία. Τον Νοέμβριο της ιδίας χρονιάς επισκέφθηκε και την Κίνα. Καθ΄όλη την διάρκεια της δεύτερης θητείας του ως πρωθυπουργού (1974-1980), βελτιώθηκαν θεαματικά οι ελληνοβουλγαρικές σχεσεις οι δέ επισκέψεις Ζίβκοβ στην Ελλάδα και Καραμανλή στη Βουλγαρία ήταν συχνές και σε πολύ εγκάρδιο κλίμα. Ήταν βεβαίως και η περίοδος τέτοια, (μετά την Τελική Πράξη του Ελσίνκι), που υπήρχε μιά σχετική ύφεση στον ψυχρό πόλεμο, όμως ήταν και τα μεγέθη των πολιτικών μας τότε διαφορετικά ανεξαρτήτως κόμματος. Με όλες τις αδυναμίες τους Κωνσταντίνος Καραμανλής και Ανδρέας Παπανδρέου είναι μεγέθη που λείπουν πολύ σήμερα από τη χώρα μας.
“Οι σύμμαχοι, παρά τις προσπάθειες δεν μπόρεσαν να τσακίσουν τον αυταρχικό και εμμονικό πρόεδρο της γειτονικής χώρας, της Τουρκίας”
Ποιες προσπάθειες; Τίνος; Ημών, που σταθήκαμε ανίκανοι να απαιτήσουμε κυρώσεις για την Τουρκία, άλλως να βαλομε βέτο σ’ αυτές για την Ρωσία/Λευκορωσία;
“Η τύχη το φέρνει, η πλευρά αυτή που, μονίμως, και χωρίς να ερωτάται τοποθετείται η Ελλάδα να ευνοείται απο την ιστορία”
Η Ελλάδα, όμως, δεν ευνοείται…., ή κάνω λάθος;
Eυχαριστώ κ.Grantaire για την ημερομηνία του ταξιδιού του Καραμανλή στην Μόσχα .για να γράψω και εγώ την ορθή ημερομηνία του περιοδικού ΕΠΙΚΑΙΡΩΝ -27 Σεπτεμβρίου 1979-.
Πάντως δεν ήταν του ίδιου μεγέθους εκείνος ο Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου. , που πέραν των άλλων εξαπάτησε αυτόν τον Καραμανλή το 1985 και με την Συνταγματική αναθεώρηση του 1986 ,καθιέρωσε
την πρωθυπουργική -κομματική- Δημοκρατία, που όλοι την ”βρίζουμε” , χωρίς να ”βρίζουμε” και αυτόν που την καθιέρωσε.
ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Στόν ἴδιο πλανήτη ζοῦμε καί χωρᾶμε ὅλοι.
῾Η συνάντηση τότε τοῦ Κωνσταντίνου Καραμανλῆ ἦταν μιά προσπάθεια διαλόγου μεταξύ δημοκρατίας καί κομμουνισμοῦ, μέ τεράστια σημασία καί στό ἐσωτερικό τῆς χώρας μας.
῾Η θέση μας στά σύνορα τῶν διαφορετικῶν πολιτισμῶν σημαίνει δυσκολίες καί διαφορές καί πρός ᾿Ανατολάς καί πρός Δυσμάς. Δέν εἴμαστε μόνο Δύση. ῾Ο ἴδιος ὁ Παρθενώνας, ἔμβλημα τῆς Δημοκρατίας καί τοῦ Δυτικοῦ πολιτισμοῦ, ἔχει συνδυασμό τόσο ᾿Ιωνικῶν στοιχείων ὅσο καί Δωρικῶν.
Οἱ διαφορές μας μέ τήν Τουρκία εἶναι καί διαφορές ᾿Ορθοδόξων Χριστιανῶν μέ Μουσουλμάνους, δύο διαφορετικοί πολιτισμοί.
῾Η θέση τῆς Οὐκρανίας εἶναι εὐαίσθητη λόγω γειτνίασης μέ διαφορετικούς πολιτισμούς.
Μιά ματιά στόν χάρτη ἀρκεῖ γιά νά γίνει φανερό τό πρόβλημα τῆς Ρωσίας μέ τό θαλάσσιο της μέτωπο πού ἔχει μεγάλη σημασία καί ἀπό παλιά. ᾿Εσωτερικά οἱ ταξικές διαφορές εἶναι πραγματικές.
https://mathesis.cup.gr/assets/courseware/v1/d17c0bff34cde78e37e063030c4e3889/asset-v1:History+Hist3.3+2017_T4+type@asset+block/WH3_Week4.pdf
Ποιό εἶναι τό ζητούμενο; Ἡ ἐλευθερία, ἡ εἰρηνική συνύπαρξη των λαῶν. Δέν εἴμαστε στήν νεολιθική ἐποχή, ἔχουμε δεσμούς πολλούς καί διαφορετικούς ὁ καθένας, ἴσως καί γι αυτό παρατηρεῖται τόση πολυγνωμία. Προαπαιτούμενο ἡ ἱκανότητα γιά διάλογο. Δημοκρατία σημαίνει διάλογος.
Πολύ καλό άρθρο και πολύ αντικειμενικό και ψύχραιμο1