Η απασχόλησή τους στις θανατηφόρες εγκαταστάσεις ανακύκλωσης πλαστικών των Αδάνων τον διαψεύδουν.
Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
‘Ολοι είδαμε τον Ερντογάν από του βήματος των Ηνωμένων Εθνών να κραδαίνει θεατρικά μια φωτογραφία με δυο νήπια νεκρά για να «αποδείξει» πόσο άσπλαχνοι είμαστε εμείς οι Έλληνες έναντι των προσφύγων και των παράτυπων μεταναστών,
αφήνοντας εμμέσως να εννοηθεί από το σύμπαν πόσο «φιλεύσπλαχνος» είναι ο ίδιος και η Τουρκία απέναντι σε αυτούς τους κατατρεγμένους. Όμως τα γεγονότα είναι πεισματάρικα και ατυχώς για αυτόν αποδεικνύουν ότι η φιλευσπλαχνία του είναι γιαλαντζί και εξηγούμαι, επικαλούμενος : την παρακάτω φρέσκια έρευνα που εκπόνησε το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch), που δημοσίευσαν στις 21-9-2022 οι Stéphane Mandard και Angèle Pierre στον ηλεκτρονικό Le Monde, με τίτλο : «Στην Τουρκία, τον νέο κάδο απορριμμάτων της Ευρώπης, η ανακύκλωση πλαστικού βλάπτει σοβαρά την υγεία και το περιβάλλον» (En Turquie, nouvelle poubelle de l’Europe, le recyclage du plastique nuit gravement à la santé et à l’environnement).
Και θα μου πείτε τι σχέση έχει αυτή η φιλο-περιβαλλοντική έρευνα με την υποκρισία του Ερντογάν σε σχέση με τους πρόσφυγες και μετανάστες ; Πάτε να τον πλήξετε, επειδή τον αντιπαθείτε, ακόμα και επί ενός ασχέτου θέματος ; Μη βιάζεστε. Θα δείτε παρακάτω σε δυο σημεία της εν λόγω έρευνας «πόσο ενδιαφέρεται» αυτός ο «κύριος» για τη ζωή και την ασφάλεια των ανθρώπων.
Ας πάμε λοιπόν στο περιεχόμενο της έρευνας.
Από τότε που η Κίνα αποφάσισε να μην είναι πλέον ο κάδος απορριμμάτων στον κόσμο και απαγόρευσε την εισαγωγή πλαστικών απορριμμάτων το 2018, η Τουρκία έγινε ο πρώτος προορισμός για τα απόβλητα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Το 2020 και το 2021, υποδέχθηκε περίπου τα μισά από τα πλαστικά απόβλητα που οι 27 δεν επεξεργάζονται στη δική τους επικράτεια. Μεταξύ 2016 και 2020, οι εισαγωγές αυτές αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 1.200%, φτάνοντας τώρα περίπου τους 450.000 τόνους ετησίως.
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διερεύνησε τις επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον αυτής της έκρηξης της ανακύκλωσης πλαστικών στην Τουρκία, μια χώρα που ήδη παλεύει να απορροφήσει τα δικά της απόβλητα, που υπολογίζονται σε περίπου 5 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Σε ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2022, το Παρατηρητήριο HRW έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου. Αναπνευστικά προβλήματα, έντονοι πονοκέφαλοι, δερματικές παθήσεις, έλλειψη προστατευτικού εξοπλισμού, περιορισμένη ή ανύπαρκτη πρόσβαση σε ιατρική 
περίθαλψη, παιδική εργασία…(τα μωρά δηλαδή που μας έδειχνε πονόψυχα ο Σουλτάνος)… Μέσα στις 88 σελίδες της έρευνας, το Παρατηρητήριο συντάσσει έναν καταστροφικό κατάλογο. Αφορά τόσο τους κατοίκους της περιοχής όσο και τους εργαζόμενους σε αυτές τις εγκαταστάσεις ανακύκλωσης, οι οποίοι συχνά επιλέγονται από τους πιο επισφαλείς πληθυσμούς, όπως είναι οι πρόσφυγες και οι παράτυποι μετανάστες. Να τα μας ! Η «τουρκική φιλευσπλαχνία» που λέγαμε !, όπως δείχνει η διπλανή φωτογραφία.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του τουρκικού υπουργείου Περιβάλλοντος, η χώρα διαθέτει
περισσότερες από 1.800 εγκαταστάσεις ανακύκλωσης. Το παρατηρητήριο HRW πραγματοποίησε τις έρευνές του στην Κωνσταντινούπολη (όπου βρίσκονται το 12% των εγκαταστάσεων) και στα Άδανα ( με το 9% των εγκαταστάσεων). Μια νότια πόλη των 2 εκατομμυρίων κατοίκων, τα Άδανα είναι η πρωτεύουσα της ανακύκλωσης πλαστικών. Βρίσκονται κοντά στο λιμάνι της Μερσίνας, στη Μεσόγειο, όπου φτάνουν σχεδόν οι μισές εισαγωγές πλαστικών αυτού του τύπου.
Η ανακύκλωση περιλαμβάνει πολλά στάδια. Η συντριπτική πλειονότητα του πλαστικού συλλέγεται από μια στρατιά «ρακοσυλλεκτών», που υπολογίζεται σε 500.000 ανθρώπους, οι οποίοι διασχίζουν τους δρόμους της Τουρκίας με τα πόδια ή με ποδήλατο. Είδατε τι ωραία περνάνε αυτοί οι άνθρωποι ; Τα απόβλητα στη συνέχεια συνθλίβονται, πλένονται, τήκονται σε υψηλή θερμοκρασία και στη συνέχεια μετατρέπονται σε σφαιρίδια. Αυτή η διαδικασία μετασχηματισμού είναι η πηγή της εκπομπής πολλών τοξικών ρύπων. Ορισμένες εγκαταστάσεις που επισκέφτηκε το Παρατηρητήριο HRW προφανώς δεν ήταν κατάλληλες. Έτσι από το εργοστάσιο στα Άδανα χωρίς παράθυρα ή σύστημα εξαερισμού : «Η εγκατάσταση ήταν γεμάτη πυκνό καπνό και τα πατώματα καλυμμένα με μαύρη, ελαιώδη σκόνη με ένα σωρό στάχτης ύψους ενός μέτρου. Ούτε οι εργάτες ούτε ο ιδιοκτήτης φορούσαν προστατευτικό εξοπλισμό».
Έκθεση σε τοξικές ουσίες
Μεταξύ Δεκεμβρίου 2021 και Μαρτίου 2022, το Παρατηρητήριο HRW συνέλεξε τις μαρτυρίες 64 ατόμων, δηλαδή : εργαζόμενους και εργαζόμενες, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών, υπευθύνων των χώρων ανακύκλωσης, κατοίκων της περιοχής ή ακόμη και γιατρών.
Ο Αχμέτ, 20 ετών, άρχισε να εργάζεται στην ανακύκλωση σε ηλικία 15 ετών (πού είστε «κ. Ερντογάν;) : «Υπάρχει ένα τεράστιο καζάνι όπου λιώνουν το πλαστικό. Προσθέτουν νερό που επανέρχεται σαν ατμός. Όταν τον εισέπνεα, οι πνεύμονές μου ένιωθα 
να είναι συμπιεσμένοι και υπό πίεση». Ο Αχμέτ λέει ότι εξακολουθεί πάντα να έχει «αναπνευστικά προβλήματα», δύο μήνες μετά την αποχώρησή του από αυτή τη δουλειά.
Βραχυπρόθεσμα, οι απελευθερωμένες τοξικές ουσίες από τη διαδικασία επεξεργασίας του πλαστικού μπορούν να προκαλέσουν άσθμα και άλλα αναπνευστικά προβλήματα. Μακροπρόθεσμα, σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, η έκθεση σε αυτές τις τοξικές ουσίες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου, να προκαλέσει νευρολογικές διαταραχές ή βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα του ανθρώπου.
Ο Sedat, 35 ετών, ζει επί 30 χρόνια με την οικογένειά του στη μέση εργοστασίων ανακύκλωσης. Το πλησιέστερο είναι 20 μέτρα μακριά – όταν ο τουρκικός νόμος επιβάλλει απόσταση τουλάχιστον 250 μέτρων. «Η 27χρονη αδερφή μου πέθανε από καρκίνο του παχέος εντέρου. Ο 34χρονος αδερφός μου πέθανε από καρκίνο των πνευμόνων. Νομίζω ότι οφείλεται στο εργοστάσιο ανακύκλωσης», δήλωσε.
Η Άγκυρα καμώνεται ότι είναι τα παράδειγμα προς μίμηση!
Ένας γιατρός στην περιοχή Bayrampasa, της Κωνσταντινούπολης, η οποία φιλοξενεί έναν
μεγάλο αριθμό εγκαταστάσεων ανακύκλωσης, αναφέρει ότι οι ασθενείς του (εργάτες ή περίοικοι) έχουν «εξαιρετικά υψηλά» επίπεδα βαρέων μετάλλων στο αίμα. Το Παρατηρητήριο HRW σημειώνει επίσης στην έκθεσή του ότι πολλά εργοστάσια ανακύκλωσης βρίσκονται κοντά σε σχολεία, νοσοκομεία ή πάρκα. Το τουρκικό υπουργείο Περιβάλλοντος ισχυρίζεται ότι έχει πραγματοποιήσει χιλιάδες ελέγχους σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσης από το 2018 και ότι έκλεισε γύρω στις 20 στα Άδανα, που δεν είχαν άδεια λειτουργίας. Τον Μάρτιο, ο υπουργός, Murat Kurum, διέψευσε τους ισχυρισμούς ότι τα απόβλητα που εισάγονται από το Ηνωμένο Βασίλειο τα επεξεργάζονταν στα Άδανα σε μια τοποθεσία που δεν είχε τις κατάλληλες 
εγκαταστάσεις ανακύκλωσης. Ωστόσο, η Τουρκία καμώνεται ότι είναι το παράδειγμα προς μίμηση στον τομέα της διαλογής των απορριμμάτων ! Μάλιστα η Εμινέ Ερντογάν, σύζυγος του αρχηγού του κράτους, υπέγραψε, τη Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2022, παρουσία του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, τη δέσμευση να διαδώσει σε όλο τον κόσμο το πρόγραμμά της Τουρκίας «μηδενικά απόβλητα» : μεταξύ 2017 και 2021 , το ποσοστό ανακύκλωσης για όλα τα απόβλητα έχει αυξηθεί από 13% σε 25%. Το Παρατηρητήριο HRW καλεί την τουρκική κυβέρνηση να απαγορεύσει τις εισαγωγές πλαστικών απορριμμάτων. Η Άγκυρα το είχε κάνει τον Ιούλιο του 2021. Όμως η απαγόρευση άρθηκε μόλις 10 ημέρες μετά την έναρξη ισχύος της!
Έλλειψη κατάλληλων υποδομών
«Τα απόβλητα που φτάνουν από το εξωτερικό επιτρέπουν ένα υψηλότερο
περιθώριο κέρδους από την επεξεργασία των εγχώριων απορριμμάτων», αναλύει ο Sedat Gündogdu, καθηγητής θαλάσσιας βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Çukurova στα Άδανα και μέλος μιας ερευνητικής ομάδας για τη διάχυση των μικροπλαστικών. Ο ερευνητής σημειώνει ότι η Τουρκία στερείται ήδη κατάλληλων υποδομών για τη διαλογή των απορριμμάτων της : «Σύμφωνα με τα στοιχεία της βιομηχανίας, οι εγκαταστάσεις ανακύκλωσης στην Τουρκία δεν ξεπερνούν τη χωρητικότητα του 1,5 εκατομμυρίου τόνων», για μια εγχώρια παραγωγή πλαστικών που υπολογίζεται σε 5 εκατομμύρια τόνους.
«Οι πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης στέλνουν τα απόβλητά τους στην Τουρκία, εκθέτοντας τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς, ιδιαίτερα τα παιδιά, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, σε σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους και κινδύνους για την υγεία», καταγγέλλει η Krista Shennum, επικεφαλής του τμήματος περιβάλλοντος του Παρατηρητηρίου HRW το οποίο προτρέπει τα κράτη μέλη της ΕΕ «να τερματίσουν την εξαγωγή πλαστικού στην Τουρκία» και «να μειώσουν την ποσότητα πλαστικού που παράγουν και καταναλώνουν».
Ύστερα από τις παραπάνω αναφορές, δεν είναι «φιλεύσπλαχνος για προσφυγόπουλα» ο κ. Ερντογάν ;
