του Αγαθάγγελου Γκιουρτζίδη
Το 1867 υπογράφθηκε η Ελληνο-σερβική συνθήκη, η οποία ποτέ δεν κυρώθηκε. Στα πλαίσια των συνομιλιών αποφάνθηκε πως το κρίσιμο σημείο που έφερε τον πρώτο γύρο διαπραγματεύσεων στο ναυάγιο ήταν το ζήτημα της Μακεδονίας. Στις συζητήσεις ανάμεσα στους Έλληνες και Σέρβους διπλωμάτες με τη διαμεσολάβηση των Ρώσων διπλωματών γίνονται αναφορές στον πληθυσμό που κατοικούσε στο βόρειο τμήμα της Μακεδονίας. Και οι Έλληνες και ο Σέρβοι και οι Ρώσοι διπλωμάτες αναγνωρίζουν πως «οι Σλάβοι της Μακεδονίας είναι αποκλειστικά Βούλγαροι». Παρακάτω δημοσιεύονται αποσπάσματα των προαναφερόμενων συνομιλιών.
Ουσιαστικά από την περίοδο εκείνη οι Σέρβοι αντιλαμβανόμενοι πως οι διεκδικήσεις τους για το βόρειο τμήμα της Μακεδονίας βρίσκουν ως εμπόδιο τον σλαβικό πληθυσμό ο οποίος όπως μαρτυρούν οι πηγές ήταν Βούλγαροι. Αυτό ωθεί τους Σέρβους να εφαρμόσουν πολιτική της δημιουργίας νέας ταυτότητας για τους Βούλγαρους της Μακεδονίας την «Μακεδονική», πάντα με στόχο την προσάρτηση του τμήματος Μακεδονίας.
…
Όσον αφορά τις εδαφικές διεκδικήσεις της Ελλάδας και της Σερβίας, ιδιαίτερα τη σύγκρουση συμφερόντων που αποκαλύφθηκε στο ζήτημα της Μακεδονίας μετά την πρώτη συνάντηση μεταξύ Δεληγιάννη και Ristich, ο Ignatiev έγραψε: «Είναι δύσκολο να μην παρατηρήσει κανείς το πνεύμα δυσπιστίας που εισχώρησε στην πρώτη προσπάθεια για την επίτευξη συνεννόησης μεταξύ Ελλήνων και Σέρβων». Οι Σέρβοι ήθελαν να ορίσουν με σαφήνεια στη συμφωνία τα εδάφη που διεκδικούσαν τα μέρη, ζητώντας την αναγνώριση από τους Έλληνες του δικαιώματός τους σε τμήμα της Μακεδονίας. Οι Έλληνες αρνήθηκαν και πρότειναν να μην καθοριστεί καμία απόφαση για τη Μακεδονία στη συμφωνία και να γίνει επιστροφή στην επίλυση αυτού του ζητήματος μετά την απελευθέρωσή της Μακεδονίας, επιτρέποντας στον πληθυσμό αυτής της περιοχής να αποφασίσει μόνος του σε ποια χώρα θέλει να ενταχθεί [7. Σ. 93-94]. Όταν ο Ristich είπε στον Ignatiev σε μια συνομιλία ότι η Σερβία διεκδικεί μέρος της Μακεδονίας, ο Ignatiev του επεσήμανε «ότι στο αμφισβητούμενο έδαφος, το οποίο διαιρέθηκε τόσο γρήγορα, υπήρχε μια τεράστια περιοχή που κατοικούνταν από Βούλγαρους, και ότι θα ήταν σωστό να λάβετε υπόψη τις πραγματικές επιθυμίες αυτού του πληθυσμού»7.
…
Ο Κουμουνδούρος εξήγησε την άρνηση αναγνώρισης των αξιώσεων της Σερβίας για τμήμα της Μακεδονίας με το γεγονός ότι η Ελληνική Κυβέρνηση δεν μπορούσε να εγγυηθεί την ένταξη αυτού του εδάφους στους Σέρβους εις βάρος των Βουλγάρων. Κουμουνδούρος τόνισε ότι «παίρνοντας την απόφαση απαραβίαστα να σέβεται τα δικαιώματα των άλλων εθνοτήτων, η Ελληνική Κυβέρνηση θα χαρεί να έρθει σε άμεση επαφή με τους Βούλγαρους προκειμένου να τους δώσει διαβεβαιώσεις για την ειλικρίνειά τους και να εργαστούν μαζί για το μεγάλο σκοπό της απελευθέρωσης των χριστιανών». 11.
…
Για τη Μακεδονία, που έγινε αιτία διαφωνιών μεταξύ Σέρβων και Ελλήνων, ο Novikov έδωσε την εξής εκτίμηση σε επιστολή του προς τον Gorchakov: «Η Σερβία ζητά να διαιρεθεί η Μακεδονία, αφού η περιοχή αυτή κατοικείται κυρίως από Σλάβους. Όμως οι Σλάβοι της Μακεδονίας είναι αποκλειστικά Βούλγαροι. Έτσι, οι Σέρβοι φαίνεται να αναλαμβάνουν τώρα ένα είδος πατρωνίας στους άλλους Σλάβους […] και οι Έλληνες δεν θα είχαν καθόλου άδικο όταν τους κατηγορούσαν ότι προσπαθούσαν να αφομοιώσουν τους Βούλγαρους με τη βία».
Αποσπάσματα από το άρθρο:
*Ο Αγαθάγγελος Γκιουρτζίδης είναι ιστορικός, με γνωστικό αντικείμενο τις ελληνορωσικές σχέσεις στη Νεότερη ιστορία. Εκτελεστικός διευθυντής του Ιδρύματος Ελληνικών Ερευνών της Μόσχας
