Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected], www.kalkis.eu
Άσκηση κινεζικής επιρροής στις Βρυξέλλες μέσα από ύποπτες διασυνδέσεις με ορισμένα κράτη μέλη, κατασκευαστικές εταιρείες, ακροδεξιούς ηγέτες και πανεπιστημιακούς
Αυτές οι βαρύτατες διαπιστώσεις προκύπτουν από δυο απανωτά ρεπορτάζ του ανταποκριτή στη βελγική πρωτεύουσα Jacques Follorou της εφημερίδας Le Monde στις 15-5-2020 με τίτλους :
«Κατασκοπεία: οι κινεζικές σκιές της Πρεσβείας της Μάλτας στις Βρυξέλλες» (Espionnage : les ombres chinoises de l’ambassade de Malte à Bruxelles)
«Το Βέλγιο επαναστατεί ενάντια στους Κινέζους κατασκόπους» (La Belgique se rebiffe face aux espions chinois).
- Η περίπτωση εξαγοράς και πολυτελούς ανακαίνισης κτηρίου με κινεζική δωρεά 21 εκατ. ευρώ
«Οι βελγικές μυστικές υπηρεσίες ανησυχούν εδώ και πολλά χρόνια για την κατάσταση της πρεσβείας της Μάλτας, απέναντι από την έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (το τετρασκελές κτήριο Le Berlaymont), της οποίας η ανακαίνιση έχει πληρωθεί από την Κίνα», συνόψισε ο Jacques Follorou, στο πρώτο ρεπορτάζ του. Η εν λόγω πρεσβεία, που ονομάζεται «Dar Malta», βλέπει το εμβληματικό αυτό κοινοτικό κτήριο, στην οδό Αρχιμήδη 25, και ακριβώς από πίσω από την έδρα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Από το 2007, η 
αντιπροσωπεία της Μάλτας, στεγάζεται σε ένα υπερσύγχρονο κτήριο εννιά ορόφων, που εξαγοράστηκε και ανακαινίστηκε ως δωρεά της Κίνας, φιλοξενεί δε και ένα προξενείο. Η τοποθεσία είναι μοναδική και αριστοκρατική.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, η βελγική κρατική ασφάλεια κατηγoρεί αυτήν την πρεσβεία ότι διέθετε τεχνικά μέσα, εγκατεστημένα από τις κινεζικές μυστικές υπηρεσίες, για την κατασκοπεία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Μια δραστηριότητα που θα μπορούσε, σύμφωνα με τη βελγική ασφάλεια, να συνεχίζεται και σήμερα. Οι σχετικές πληροφορίες διαβιβάστηκαν στο βελγικό Υπουργείο 
Εξωτερικών από τον Alain Winants, επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του Βελγίου έως το 2014. Ερωτηθείς σχετικά από την εφημερίδα Le Monde, ο εκπρόσωπος τύπου αυτού του υπουργείου, περιορίστηκε να δηλώσει ότι «τηρείται το αυστηρότερο απόρρητο για το περιεχόμενο αυτών των πληροφοριών και των δράσεων που προκύπτουν από αυτές», 
χωρίς να διαψεύδει την πληροφορία. Παρακληθείς και ο κ. Winants, που σήμερα είναι γενικός εισαγγελέας στο Ακυρωτικό Δικαστήριο, αρνήθηκε να μιλήσει, όπως έκανε και ο διάδοχός του στην ασφάλεια του κράτους, Jaak Raes, τωρινός γενικός διευθυντής.
Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών και Ισότητας της 
Μάλτας, Daniel Attard, δήλωσε στον Monde ότι «η Μάλτα έχει μια ισχυρή σχέση με την Κίνα, όπως και με άλλες χώρες, ιδίως όσον αφορά τη συνεργασία». Σε αυτό το πλαίσιο, εξήγησε, «ότι το 2006-2007 μια συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ του υπουργού Οικονομικών της Μάλτας και της κινεζικής κυβέρνησης επέτρεψε την πλήρη ανακαίνιση της πρεσβείας της Dar Malta στις Βρυξέλλες». Ενώ απέφυγε να σχολιάσει τις κατηγορίες της βελγικής ασφάλειας για τη χρήση του κτιρίου, εν γνώσει της Μάλτας, για κατασκοπία από τους Κινέζους των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Με βάση τις πληροφορίες που διαβιβάζονται από τις υπηρεσίες τους, οι βελγικές αρχές δεν επέλεξαν μια δημόσια απάντηση ούτε έστειλαν αστυνομικές δυνάμεις εντός της πρεσβείας, η οποία απολαμβάνει, όπως και κάθε διπλωματική εκπροσώπηση, την αρχή του απαραβίαστου. Όταν ρωτήθηκε, το βελγικό Υπουργείο Εξωτερικών διευκρίνισε ότι «οι εκθέσεις που του διαβιβάζονται από την ασφάλεια του κράτους υπόκεινται συστηματικά σε έναν έλεγχο από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Υπάρχουν κατάλληλα κανάλια για τη μετάδοση οποιωνδήποτε χρήσιμων πληροφοριών σε άλλους ενδιαφερόμενους που επηρεάζονται από αυτές τις εκθέσεις – συμπεριλαμβανομένων των συμμαχικών χωρών ή διεθνών οργανισμών». Μια πηγή στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ επιβεβαίωσε στην εφημερίδα Le Monde ότι η Πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στις Βρυξέλλες ενημερώθηκε για τις κατηγορίες που άσκησε η κρατική ασφάλεια σε αυτήν την υπόθεση. Το περιβάλλον του John Demers, αναπληρωτή Υπουργού Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών, υπεύθυνου για θέματα εθνικής ασφάλειας, ο οποίος ήρθε στις Βρυξέλλες τον Νοέμβριο του 2019 για να καταγγείλει την κινεζική ανάμειξη, είπε ότι λυπάται για τη μικρή απήχηση που είχε στους Ευρωπαίους αυτή η μορφή «επίθεσης». Οι γαλλικές αρχές και η Επιτροπή διαβεβαιώνουν, ιδιωτικά, ότι δεν θυμούνται καταγγελίες που διατύπωσαν οι βελγικές μυστικές υπηρεσίες κατά της Πρεσβείας της Μάλτας στις Βρυξέλλες.
1.1 Η Ανακαίνιση
Το 2007, η Μάλτα προσχώρησε στην ΕΕ και η Κίνα συμφώνησε να πληρώσει για τις εργασίες της νέας 
πρεσβείας της Μάλτας, συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της ανακαίνισης και της εξαγοράς του κτηρίου, συνολικής αξίας 21 εκατομμυρίων ευρώ.
«Ξεκινήσαμε από τον τσιμεντένιο σκελετό του κτιρίου και ανακαινίσαμε τα πάντα, τα δάπεδα, τις οροφές, τα χωρίσματα, κ.λπ.», αναφέρει με λεπτομέρειες ο εκπρόσωπος της κατασκευαστικής εταιρείας CIT Blaton, υπεύθυνης για τις δομικές εργασίες. «Στο τέλος, το σύνολο ήταν αρκετά καινοτόμο, όσον αφορά τη μόνωση και την ασφάλεια, σε αυτό το τελευταίο σημείο, ευθυγραμμιστήκαμε με αυτά που έχουμε ήδη κάνει για το ΝΑΤΟ». Η εν λόγω εταιρεία θεωρείται υψηλών προδιαγραφών. Σε 
συνεργασία με την αρχιτεκτονική εταιρεία Dethier, η CIT Blaton επιβλέπει την εγκατάσταση κουφωμάτων αλουμινίου με θερμομόνωση, διπλά τζάμια και αλεξήλιο για την αποφυγή υπερθέρμανσης σε εκτεθειμένες προσόψεις. Όλη η πρεσβεία προστατεύεται από κάμερες παρακολούθησης και αναγνώστες ηλεκτρονικών κοριών. Ανιχνευτές ανθρώπινης παρουσίας είναι εγκατεστημένοι παντού, συμπεριλαμβανομένων και των ανελκυστήρων και των χώρων στάθμευσης. Κάθε ζώνη έχει ένα συγκεκριμένο βαθμό ασφάλειας και ο κεντρικός σταθμός είναι εξοπλισμένος με αλεξίσφαιρα παράθυρα. Τέλος, μια παχιά θωράκιση συγκολλήθηκε στην μεσοτοιχία με το γειτονικό κτίριο!
Η διπλωματική κοινότητα στις Βρυξέλλες εξεπλάγη από το γεγονός ότι η μικρή Μάλτα προτίμησε να αγοράσει ένα κτίριο παρά να το νοικιάσει, και ειδικότερα ότι θεώρησε επίσης τόσο σημαντικό να εγκατασταθεί κάτω από τα παράθυρα των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Τα κτίρια των άλλων κρατών μελών και των μεγάλων δυνάμεων του κόσμου βρίσκονται σε κάποια απόσταση από εκεί, χωρίς αυτό να επηρεάζει τη δουλειά τους, και με χαμηλότερο κόστος.
Οι διαμορφωθείσες σχέσεις μεταξύ της CIT Blaton και των Κινέζων δεν θα τελειώσουν εκεί. Το 2019, η εταιρεία, μαζί με δύο άλλους εταίρους, ολοκλήρωσε την κατασκευή, στην πόλη Louvain–la–Neuve, του Τεχνολογικού Κέντρου Κίνας-Βελγίου, ένα τεράστιο συγκρότημα που περιλαμβάνει γραφεία, ένα ξενοδοχείο, ένα συνεδριακό κέντρο και θέσεις στάθμευσης, συνολικού κόστους πάνω από 100 εκατομμυρίων ευρώ. Ερωτηθείσα για την εγκατάσταση ύποπτου εξοπλισμού, κατά τη διάρκεια των εργασιών της Πρεσβείας της Μάλτας, η διεύθυνση της CIT Blaton υπενθύμισε ότι ασχολήθηκε μόνο με τις χοντρές δομικές εργασίες. Η άλλη εταιρεία Dethier Architecture δεν θέλησε να απαντήσει στις ερωτήσεις της εφημερίδας Monde .
- Προώθηση των συμφερόντων της Κίνας
Η βελγική κρατική ασφάλεια δεν αποκάλυψε μόνο αυτή την υπόθεση. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του ρεπορτάζ του Jacques Follorou, ειδοποιήθηκε, πρώτα, από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες σχετικά με 
την παρουσία των κινεζικών μυστικών υπηρεσιών πίσω από το έργο της πρεσβείας. Κατά την έρευνά της, πριν διαβιβάσει τα συμπεράσματά της στις αρχές, η ασφάλεια συνέχισε επίσης να βασίζεται στην εμπειρογνωμοσύνη και στα μέσα των μυστικών υπηρεσιών του Ηνωμένου Βασιλείου. Η βελγική στρατιωτική μυστική υπηρεσία, η γενική υπηρεσία πληροφοριών και ασφάλειας, έδωσε επίσης ένα ισχυρό χέρι βοηθείας για να υποστηρίξουν τις κατηγορίες κατασκοπείας.
Η κινεζική κατασκοπεία στο Βέλγιο έχει γίνει τόσο σημαντική που η κρατική ασφάλεια τελικά βγήκε από τη σιωπή της το 2019 : «Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα συγκαταλέγονται στις προτεραιότητες των κινεζικών υπηρεσιών πληροφοριών (…). Θέλουν πληροφορίες για τις αποφάσεις, για τα στρατηγικά σχέδια και τις πολιτικές δηλώσεις που ενδέχεται να επηρεάσουν την Κίνα». Σύμφωνα με την βελγική ασφάλεια, οι κινεζικές υπηρεσίες πληροφοριών – δηλαδή η Διεύθυνση του Υπουργείου Ασφάλειας του Κράτους και των Στρατιωτικών Πληροφοριών (MID) – επιδιώκουν, ιδίως, να επωφεληθούν από τις διαιρέσεις μεταξύ των χωρών της Ένωσης και να μάθουν για τα σχέδια της ΕΕ. Θέλουν να γνωρίζουν τις εμπορικές αποφάσεις που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις επενδύσεις τους.
Τέλος, προσθέτουν στην βελγική ασφάλεια, ότι «οι κινεζικές υπηρεσίες πληροφοριών καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να επηρεάσουν τους ευρωπαίους λήπτες αποφάσεων, με την ελπίδα να προωθήσουν τα συμφέροντα της Κίνας». Αυτό το έργο άσκησης επιρροής περνάει, κυρίως, μέσα από διασυνδέσεις με ορισμένα κράτη μέλη. Αυτό επιβεβαιώνεται, στον παραπάνω ρεπόρτερ, και από έναν ανώτερο ευρωπαίο αξιωματούχο, ο οποίος επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος : «Εντός της Ένωσης, η αδυναμία ορισμένων κρατών αποτελεί κίνδυνο για όλους. Η μεγάλη διαβλητότητά τους στην εξωτερική ανάμειξη είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Η Κίνα είναι πολύ επιθετική απέναντι σε μέτρια κράτη όπως η Μάλτα. Αλλά βλέπουμε επίσης αυτήν τη στρατηγική και στην Κεντρική Ευρώπη με το πρόσχημα της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας».
Η εφημερίδα Le Monde συνάντησε στη Βαλέτα, την πρωτεύουσα της Μάλτας, τον Reno Calleja, πρόεδρο του Κινεζο-μαλτέζικου Συνδέσμου, ο οποίος βλέπει αυτήν τη σχέση διαφορετικά. «Η Μάλτα, όπως καμία άλλη χώρα, κατάφερε να συνδέσει το πεπρωμένο της με την μοίρα της Κίνας η οποία σε γενικές γραμμές φροντίζει να μην εξαρτάται από κανέναν. Εμείς αποτελούμε μια εξαίρεση». Μετά την άνοδο στην εξουσία του εργατικού κόμματος το 2013, η κυβέρνηση της Μάλτας ενίσχυσε περαιτέρω αυτούς τους δεσμούς στον τομέα της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών, των μεταφορών, του τουρισμού, ακόμη και του αθλητισμού. Η Μάλτα ήταν η πρώτη χώρα όπου η Κίνα εισήγαγε την τεχνολογία 5G. Μια συμφωνία-πλαίσιο, που υπεγράφη το 2015, επέτρεψε στον κινεζικό όμιλο Huawei να δοκιμάσει αυτό το δίκτυο και να εγκαταστήσει ίνες σε ολόκληρη την επικράτεια της Μάλτας.
- Τι δήλωσαν οι Κινέζοι για τις κατηγορίες κατασκοπίας ;
«Δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτήν την ανακαίνιση της πρεσβείας της Μάλτας, διαβεβαίωσαν την εφημερίδα Monde. Το να μιλάς για την κινεζική κατασκοπεία στο Βέλγιο είναι μια καθαρή κατασκευή. Παρά τις εθνικές πραγματικότητες και τα διαφορετικά πολιτικά συστήματα, η Κίνα και η Ευρώπη έχουν διμερείς σχέσεις που βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό, την ισότητα και το αμοιβαίο όφελος. Η υπονόμευση αυτής της συνεργασίας αντιβαίνει στην ίδια την εξέλιξη του σημερινού κόσμου. Η Ευρώπη είναι μια σημαντική δύναμη στη διεθνή σκηνή. Η Κίνα την θεωρούσε πάντα τον κύριο εταίρο της και μία από τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής της».
- Η περίπτωση της εξαγοράς φυσικών προσώπων δια της Συμβουλευτικής
Παρά τα διπλωματικά αυτά λόγια των Κινέζων, ο Jacques Follorou συνοψίζει στο δεύτερο ρεπορτάζ του : «Οι υπηρεσίες πληροφοριών παρακολουθούν δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς, πανεπιστήμια ή ομάδες προβληματισμού που συνδέονται με την Κίνα. Οι σχέσεις ακόμα και των Βέλγων πολιτικών ηγετών εξετάζονται προσεκτικά».
Το Βέλγιο επαναστατεί εναντίον των Κινέζων κατασκόπων. Εδώ και ένα χρόνο, οι βελγικές αρχές εντείνουν τα 
μέτρα κατά των δραστηριοτήτων που θεωρούνται εχθρικές από την Κίνα στο έδαφός του. Αφού απαγόρευσε την παραμονή του το 2019, στον Song Xinning, διευθυντή του Ινστιτούτου Κομφουκίου που εγκαταστάθηκε στην 
πανεπιστημιούπολη του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών στην ολλανδική γλώσσα (VUB), μόλις έλαβε μια παρόμοια απόφαση εναντίον άλλου αξιωματούχου πολιτιστικού κέντρου στις Βρυξέλλες. Επιπλέον, η Επιτροπή Ελέγχου Υπηρεσιών Πληροφοριών και Ασφάλειας, γνωστή ως «Επιτροπή R», ξεκίνησε έρευνα για ύποπτη κινεζική διείσδυση ακόμα και στις βελγικές 
μυστικές υπηρεσίες ! Η υπόθεση του Ινστιτούτου του Κομφούκιου αποτέλεσε ένα σημείο καμπής όσον αφορά τη δημόσια συζήτηση στο Βέλγιο. Αυτή η χώρα είναι πολύ απρόθυμη στην ιδέα να δράσει σε ένα ευαίσθητο ζήτημα όπως η κινεζική κατασκοπεία στο έδαφος της. Η κρατική ασφάλεια, με πρωτοβουλία της έρευνας, είχε ήδη εκφράσει, το 2016, τους φόβους της μετά την άφιξη αυτού του ινστιτούτου, δεδομένου ότι δεν περιόρισε την παρέμβασή του στον πολιτιστικό τομέα, αλλά την επέκτεινε σε πολιτικές υποθέσεις. Αυτός ο οργανισμός εξαρτάται, στην πραγματικότητα, από το κινεζικό Υπουργείο Παιδείας και η βελγική ασφάλεια υποψιαζόταν τον κ. Song ότι κρύβει άλλες δραστηριότητες πίσω από το στάτους του ως καθηγητή.
2.1. Συμβάσεις παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών
Όπως αναφέρει ο Jacques Follorou : «η έρευνα έδειξε ότι ο διευθυντής του Ινστιτούτου Κομφούκιου ήλθε σε επαφή με δύο μέλη της κινεζικής πρεσβείας στις Βρυξέλλες, στην οποία ανέφερε σχετικά με τη δουλειά του αναφορικά με την πρόσληψη κατασκόπων φιλο-κινεζικής επιρροής. Αυτοί οι σύνδεσμοι του Πεκίνου στην Ευρώπη ανήκαν, για πολλούς, στην κινεζική κοινότητα που ζούσε στο Βέλγιο. Αλλά υπήρχε επίσης η παρουσία Ευρωπαίων, φοιτητών ή διδασκόντων, που προσκλήθηκαν στην Κίνα για πολιτιστικά ταξίδια. Κατά την επιστροφή τους στο Βέλγιο, έλαβαν μεγάλα ποσά για την αποζημίωση των εξόδων ταξιδιού τους, πριν αποδεχτούν ακριβά δώρα και σταδιακά να εξαρτώνται από αυτά. Υπογράφηκαν επίσης συμβόλαια συμβουλευτικής με ακαδημαϊκούς και εμπειρογνώμονες με πολύ γενναιόδωρους όρους, καθιστώντας τους υποχρεωμένους».
- Ψευδο-δημοσιογράφοι
Στο εξής, οι υποψίες απευθύνονται επίσης σε δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς, σε πανεπιστήμια ή κέντρα προβληματισμού που έχουν σχέση με την Κίνα, όπως το Κολέγιο της Ευρώπης, στην Μπριζ, που παρουσιάζονται από τους Βέλγους κατασκόπους, ως «η αχίλλειος πτέρνα» και η πύλη εισόδου της κινεζικής επιρροής στην Ευρώπη». Οι σχέσεις ακόμα των Βέλγων πολιτικών ηγετών εξετάζονται επίσης προσεκτικά.
Στα τέλη του 2018, φάνηκε ότι ο φλαμανδός ακροδεξός ηγέτης Filip Dewinter είχε γίνει ο «σύμβουλος» μιας 
κινεζικής εταιρείας στην Αμβέρσα, με επικεφαλής κάποιον, Shao Changchun,
που διοργάνωνε πολιτιστικές εκδηλώσεις. Τα οδοιπορικά του έξοδα, τα έξοδα διατροφής, τα έξοδα διαμονής σε ξενοδοχεία και για τα ταξίδια στο εξωτερικό καλύπτονταν. Σε αντάλλαγμα, συναντήθηκε κυρίως με τον διευθυντή της βελγικής ομοσπονδιακής αστυνομίας κατόπιν αιτήματος των Κινέζων. Απάντησε ότι αυτό δεν τον καθιστούσε έναν Κινέζο κατάσκοπο. Ο Jan Jambon (N-VA), πρώην ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών, εμφανίζεται επίσης σε μια φωτογραφία του 2014 με τον κ. Shao. Για τις βελγικές υπηρεσίες, τα πρόσωπα της κινεζικής ανάμειξης είναι πολυάριθμα : πράκτορες που ενεργούν υπό διπλωματική κάλυψη, πολλοί ψευδο-δημοσιογράφοι διαπιστευμένοι στις Βρυξέλλες, Κινέζοι φοιτητές που εργάζονται, στην πραγματικότητα, για την κυβέρνησή τους, ύποπτες πανεπιστημιακές συνεργασίες και δημιουργίες νεοσύστατων επιχειρήσεων (start-up) που προορίζονται να διεισδύσουν στον οικονομικό ιστό. «Οι Κινέζοι επιχειρηματίες ή διπλωμάτες έχουν συχνά ύποπτη συμπεριφορά, αναφέρει ένας Βέλγος αξιωματούχος της ασφαλείας. Αλλάζουν δωμάτια ή ακόμη και ξενοδοχεία, με την άφιξή τους, αναβάλλουν τις ημερομηνίες ταξιδιού τους, αλλάζουν συνεχώς το δρομολόγιό τους».
Πώς όμως να κατηγορήσει καθαρά την Μάλτα το Βέλγιο, όταν δικές τους υπηρεσίες φέρονται ως Δούρειοι Ίπποι της Κίνας ;
