Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ένα φιλί έγινε σκάνδαλο. Το φιλί που ο Λούις Ρουμπιάλες, πρόεδρος της ισπανικής ομοσπονδίας ποδοσφαίρου, έδωσε στην παίκτρια Τζένι Χερμόσο στο στόμα. Το φιλί το έδωσε μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες και έγινε σύμβολο μιας ακαλαίσθητης ανδρικής αλαζονείας.

Για τον επικοινωνιολόγο Έκτορ Χααρκέτερ, ο τρόπος αυτός δεν αντιπροσωπεύει ένα πραγματικό φιλί και ξέρει πολύ καλά για ποιο πράγμα μιλάει, γιατί έγραψε ένα ολόκληρο βιβλίο με θέμα το φιλί. Όπως λέει, το φιλί είναι ένας ιδιαίτερος τρόπος επικοινωνίας μιας μακράς βιολογικής, πολιτιστικοϊστορικής και κοινωνιολογικής πορείας του ανθρώπινου είδους.

Το φιλί στην τέχνη

Ένα φιλί μπορεί να κρύβει εκπλήξεις. Το ταξίδι στον κόσμο του φιλιού είναι αισθησιακό, εκπαιδευτικό και γεμάτο εκπλήξεις. Σίγουρα πάντως ένα φιλί σε κοινή θέα δεν σοκάρει πια συνήθως τις δυτικές κοινωνίες. Ακόμα και στον κινηματογράφο ή στις υπόλοιπες τέχνες σπάνια ένα φιλί μπορεί να θεωρηθεί προκλητικό. Το 1896 δεν ήταν όμως έτσι ακριβώς τα πράγματα. Προβλήθηκε το πρώτο φιλί στη μεγάλη οθόνη και έκανε το κοινό να κοκκινίσει ενώ προκάλεσε ένα σωρό ηθικοπλαστικού περιεχομένου κριτικές. Όσο για τον πίνακα με τίτλο “Το μυστικό φιλί” του ροκοκό ζωγράφου Φραγκονάρ θεωρήθηκε άσεμνο και επιπόλαιο και απασχόλησε πολύ τους συγχρόνους του.

Με το φιλί ασχολήθηκε και η επιστήμη. Από τον μεγάλο ψυχαναλυτή Σίγκμουντ Φρόιντ μέχρι τον μηχανικό και εφευρέτη Βόλφγκανγκ φον Κέμπελεν τον 18ο αιώνα, ο οποίος είχε φτιάξει και μια σκάλα διαβαθμίσεων ανάλογα με τον ήχο και την υγρασία.

Όπως είναι γνωστό οι άνθρωποι δεν φιλιούνται σε όλο τον κόσμο. Τα φιλιά είναι πιο συνηθισμένα στις βόρειες περιοχές του πλανήτη και σχεδόν δεν υπάρχουν στις υποσαχάριες περιοχές ή στον Αμαζόνιο, αναφέρει στο βιβλίο του ο Χααρκέτερ. Το φιλί ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στις ινδοευρωπαϊκές περιοχές και δεν είχε σεξουαλικό, ρομαντικό χαρακτήρα αλλά τελετουργικό.

Το πιο διάσημο πολιτικό φιλί

Τα φιλιά ως μορφή χαιρετισμού μεταξύ ίσων υπήρχαν πάντως στην αρχαία Περσία. Οι Έλληνες μάλλον δεν τα πολυπροτιμούσαν ενώ οι Ρωμαίοι φιλούσαν μετά μανίας. Οι πρώτοι Χριστιανοί έκαναν μόδα τα φιλιά που δεν παρέπεμπαν σε κάποια ιεραρχία, όμως αυτό το αταξικό υπόβαθρο μάλλον ενοχλούσε και γρήγορα καταργήθηκαν από την επίσημη Εκκλησία, η οποία θεώρησε πρέπον να φιλάνε μόνο τα πόδια του Πάπα.

Τα φιλιά στο στόμα απαγορεύτηκαν εντελώς στον Μεσαίωνα, αλλά οι πιστοί επιτρεπόταν να συνεχίσουν να φιλούν τα πόδια του Πάπα. Τα τελετουργικά φιλιά παρέμειναν στη Ρωσία στη μόδα περισσότερο απ’ ότι στη Δύση. Και ένα από τα πιο διάσημα φιλιά στον κόσμο είναι αυτό του Σοβιετικού προέδρου Λεονίντ Μπρέζνιεφ με τον ηγέτη της Ανατολικής Γερμανίας Έριχ Χόνεκερ το 1979 που πέρασε και στην τέχνη. Ο Γάλλος φωτογράφος Ρεζί Μποσύ το απαθανάτισε κι έτσι έμεινε στην αιωνιότητα.

Το βιβλίο για την ιστορία του φιλιού, ακόμα και εάν σε ορισμένα κεφάλαια είναι πολύ θεωρητικό, είναι γραμμένο ανάλαφρα προσφέροντας όχι μόνο γνώσεις αλλά και ψυχαγωγία.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου

DW