Σέρνουν άμαξες, ανεβοκατεβαίνουν σκαλιά με φορτίο και αναβάτες στη ράχη τους, χρησιμοποιούνται για εργασίες στο δάσος. Την ίδια στιγμή όμως, η νομοθεσία που τα προστατεύει είναι ελλιπής ενώ και η εικόνα που έχουμε για τον αριθμό τους και τις συνθήκες εργασίας τους είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Ο λόγος για τα άλογα και τα γαϊδουράκια «εργασίας» (όπως αποκαλούνται) τα οποία στη χώρα μας μπορεί κανείς να τα δει σε πολλά τουριστικά σημεία- στα νησιά των Κυκλάδων και του Αργοσαρωνικού (Σαντορίνη, Ύδρα, Αίγινα κ.τ.λ) αλλά και στην επαρχία να κάνουν εργασίες για τους ιδιοκτήτες τους.

Τι γνωρίζουμε όμως για τις συνθήκες όπου διαβιούν και εργάζονται; Πριν από λίγες ημέρες, θλίψη και αποτροπιασμό προκάλεσε η εικόνα ενός αλόγου που έσερνε άμαξα στο Μανχάταν και το οποίο εξουθενωμένο από τη ζέστη κατέρρευσε καταμεσής του δρόμου. Στα καθ’ ημάς, εικόνα κοπιώδους εργασίας εν μέσω έντονης συχνά ζέστης βλέπει κανείς στη Σαντορίνη με τα διάσημα πια γαϊδουράκια της, τα οποία έχουν πολλές φορές προκαλέσει τις καταγγελίες των φιλόζωων.

Τον Αύγουστο του 2021, μια εγκύκλιος με τίτλο «Προστασία των ιπποειδών εργασίας και των ζώων που μεταφέρονται κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών υπό ακραίες καιρικές συνθήκες» ανέφερε πως τα ζώα δεν θα έπρεπε να εργάζονται από τις 13.00 μέχρι τις 17.00 όταν η θερμοκρασία είναι 35 βαθμοί Κελσίου και άνω, υπό σκιά.

«Ποιός το ελέγχει όμως αυτό;» αναρωτιέται ο Θανάσης Χελιώτης αντιπρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Προστασίας Ιπποειδών (Ε.Σ.Π.Ι.) και εξηγεί: «Κατ’ αρχάς, μιλάμε για εγκύκλιο και όχι για νόμο. Παρά την εγκύκλιο, στη Σαντορίνη τα γαϊδουράκια συνεχίζουν να εργάζονται μέσα στην έντονη ζέστη ή να είναι δεμένα χωρίς σκιά.

Στην πραγματικτότητα, η ελληνική νομοθεσία για τα ιπποειδή εργασίας είναι ανύπαρκτη αφού στηρίζεται στον απαρχαιωμένο νόμο 1197 του 1981 ο οποίος ουσιαστικά μιλάει αόριστα για τις βασικές ανάγκες των ζώων-φαγητό, νερό, σκιά. Και δεν είναι μόνο τα νησιά και οι άμαξες και η μεταφορά φορτίων. Γαϊδουράκια και μουλάρια εργάζονται σε σημαντικό βαθμό και στη Βόρεια Ελλάδα, εκεί όπου οι υλοτόμοι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση με μηχανικά μέσα στα δάση και χρησιμοποιούν μικρόσωμα άλογα και μουλάρια για τις εργασίες τους».

Ο άγνωστος αριθμός τους και η βάση δεδομένων που θα δημιουργηθεί

Σύμφωνα με τον κ. Χελιώτη, ένα σημαντικό εμπόδιο στον έλεγχο για τα ιπποειδή εργασίας είναι η έλλειψη μιας βάσης δεδομένων. «Η καταγραφή τους είναι κάτι που δεν έχει ακόμα γίνει από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων» λέει ο αντιπρόεδρος του Ε.Σ.Π.Ι και προσθέτει: «Δεν γνωρίζουμε πόσα άλογα και γαϊδούρια εργάζονται, ξέρουμε απλώς ότι κάθε καλοκαίρι… χάνεται η μπάλα για το τι συμβαίνει σε αυτό τον τομέα.

Καταγραφές υπάρχουν μόνο κατά τόπους. Στη Σαντορίνη για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι στα σκαλοπάτια υπάρχουν 35 αγωγιάτες οι οποίοι μπορούν να έχουν μάξιμουμ 7 ζώα ο καθένας. Ο ιππόδρομος επίσης καταγράφει πόσα άλογα έχει. Εμείς που ως οργάνωση έχουμε φροντίσει 180 άλογα από το 2006 και έπειτα, ξέρουμε που βρίσκονται. Μιλάμε όμως για αποσπασματικές καταγραφές».

Η καταγραφή τους εμπίπτει σε έναν ευρωπαϊκό κανονισμό ο οποίος θα έπρεπε να έχει θεσπιστεί εδώ και χρόνια στη χώρα μας. Τον περασμένο Απρίλιο το ΥΠΑΑΤ εξέδωσε μια εγκύκλιο σύμφωνα με την οποία από τον ερχόμενο Οκτώβριο πρέπει να ξεκινήσει η καταγραφή τους έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων- μητρώο των ιπποειδών εργασίας, όπου κάθε ζώο θα έχει το δικό του πιστοποιημένο βιβλιάριο υγείας. «Μέχρι τώρα κανείς δεν υποχρεώνει έναν ιδιώτη να έχει ένα βιβλιάριο υγείας για το άλογο του» λέει ο κ. Χελιώτης και συμπληρώνει: «Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιο τέτοιο ζώο χτυπηθεί στο δρόμο για παράδειγμα, κανείς δεν φέρει την ευθύνη».

Σε αυτό το σημείο, ο κ. Χελιώτης τονίζει πως όταν έρθει η ώρα για τη δημιουργία του μητρώου, η ευθύνη για τα αδέσποτα ιπποειδή θα βρίσκεται στις περιφέρειες ενώ όσον αφορά τους ιδιώτες θα πρέπει οι ίδιοι να τα δηλώνουν στη περιφέρεια τους. «Σκεφτείτε πως αδήλωτα ζώα σημαίνει και μηδέν φορολογική επιβάρυνση» υπογραμμίζει ο κ. Χελιώτης και εξηγεί: «Στις αγοραπωλησίες αυτή τη στιγμή διακινείται μαύρο χρήμα που το νήμα τους δεν μπορεί να “πιαστεί” από κάπου. Άρα, θα πρέπει να υπάρξει κινητοποίηση και έλεγχος για να πάρει το πλάνο του μητρώου σάρκα και οστά και να μην πέσει στο κενό».

Οι καταγγελίες για υπερεργασία και η δύσκολη διάσωση τους

Ο αντιπρόεδρος του Ε.Σ.Π.Ι μάς λέει πως η πλειονότητα των καταγγελιών για τις κακές συνθήκες εργασίας αλλά και διαβίωσής τους γίνονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Σε πολλές καταγγελίες αναφέρεται ότι γαϊδουράκια και άλογα σηκώνουν υπερβολικό βάρος ή ότι εργάζονται έχοντας ανοιχτές πληγές που δεν έχουν φροντιστεί.

«Δεν είναι ότι τα περιστατικά δε συμβαίνουν τον χειμώνα, απλά τους χειμερινούς μήνες δεν είναι τόσο… μπροστά στα μάτια μας αλλά και αυτά των τουριστών» σημειώνει ο κ. Χελιώτης και συνεχίζει: «Δυστυχώς πια καταγράφουμε και πολλά αδέσποτα. Για οικονομικούς λόγους, κάποιοι τα αφήνουν έξω να βοσκήσουν και αυτά ανοίγονται γιατί προσπαθούν να βρουν περισσότερη τροφή. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα βρίσκουμε σε δρόμους μιας και έχουν χάσει τον προσανατολισμό τους. Μια περιοχή που συνήθως βλέπουμε παρατημένα άλογα είναι στον Ασπρόπυργο. Επίσης βλέπουμε εγκαταλελειμμένα πρώην ιπποδρομιακά άλογα που πια θεωρούνται… ακατάλληλα».

Συναγερμός για τα γαϊδουράκια της Σαντορίνης

Και υπάρχουν και ολόκληρες αγέλες αδέσποτων στην επαρχία, όπου οι ιδιοκτήτες πήραν επιδοτήσεις για αυτά και αμέσως μετά τα εγκατέλειψαν». Ο κος Χελιώτης λέει πάντως πως οι εθελοντικές οργανώσεις δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα σε όλη την έκτασή του λόγω ελλιπούς στελέχωσης αλλά και περιορισμένων οικονομικών πόρων.

«Πρέπει αναγκαστικά να ξεδιαλέγουμε τα επείγοντα περιστατικά. Προηγούνται τα ζώα που έχουν μεγάλες πληγές ή τα παστουρωμένα – σ.σ με δεμένα πόδια-» σημειώνει ο ίδιος και συνεχίζει: «Σε άλλες περιπτώσεις προσπαθούμε να συνεργαστούμε με τα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα, με τη θετική έκβαση να κρίνεται από το αν ο προϊστάμενος του τμήματος θα είναι συνεργάσιμος ή όχι. Προσπαθούμε να κάνουμε τα άλογα καλά και μετά να τα στείλουμε για υιοθεσία. Όσο δεν υιοθετούνται δεν μπορούμε να φέρουμε και καινούργια στο στάβλο μας. Αυτά τη στιγμή φιλοξενούμε 20 και είμαστε δυστυχώς πολύ καιρό πλήρεις. Αντίστοιχες δομές του κράτους δεν υπάρχουν.

Εν καταλείδι, το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν είναι ελληνικό, υφίσταται σε πάρα πολλές χώρες. Αυτό που χρειαζόμαστε στην Ελλάδα είναι μια ειδική νομοθεσία για τα ιπποειδή εργασίας, αφού είναι κατηγορία εντελώς διαφορετική από τα παραγωγικά ζώα (πρόβατα, αγελάδες κ.τ.λ). Μιλάμε για ζώα που μάς βοήθησαν να ανοικοδομήσουμε τη χώρα μετά τον πόλεμο, μας έχουν προσφέρει επί δεκαετίες ολόκληρες τόσα πολλά, πρέπει πια να τα φροντίσουμε και εμείς».

“Καθημερινή”