του Charlemagne*
Οι σφοδροί άνεμοι της πολιτικής αλλαγής είναι αισθητοί τον τελευταίο χρόνο στους διαδρόμους της εξουσίας. Στη Βρετανία, την Αμερική και την Ιαπωνία, οι εν ενεργεία ηγέτες απομακρύνθηκαν. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς οδεύει προς εκλογική ήττα τον ερχόμενο Φεβρουάριο. Ο Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία και τις έχασε. Ο Τζάστιν Τριντό του Καναδά αναμένεται ότι θα πάρει αναγκαστική σύνταξη μέσα στον επόμενο χρόνο. Μόνο δύο γυναίκες αντέχουν. Η Τζόρτζια Μελόνι είναι πάντα δημοφιλής, αν και δεν έχει έρθει αντιμέτωπη με τους ψηφοφόρους από τότε που ανέλαβε την πρωθυπουργία, το 2022. Και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εξασφάλισε μια θέση στις συνόδους G7 μέχρι το 2029.
Η φον ντερ Λάιεν πέτυχε την επανεκλογή της χάρη στο καλό έργο που επέδειξε την προηγούμενη πενταετία σε σχέση με την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Μετά τα εκλογικά αποτελέσματα στην Αμερική, κανείς δεν ήθελε να προκαλέσει πολιτική αβεβαιότητα στην ΕΕ απορρίπτοντας επιτρόπους που προτάθηκαν από τις εθνικές κυβερνήσεις. Η πρόεδρος της Κομισιόν, όμως, χειρίστηκε με επιδεξιότητα και το πιο ακανθώδες πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι πολιτικοί: την άνοδο των κομμάτων που κινούνται έξω από το πολιτικό κέντρο.
Η δεύτερη θητεία της φον ντερ Λάιεν, όπως και η πρώτη, στηρίζεται σε μια άτυπη κεντρώα συμμαχία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (που τον Ιούνιο κέρδισε τις περισσότερες έδρες) με τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους. Επειδή όμως αυτή η τριάδα έχασε έδαφος στις εκλογές, η φον ντερ Λάιεν προσπάθησε να αλιεύσει ψήφους και στο περιθώριο αυτής της συμμαχίας για λογαριασμό τόσο της ίδιας όσο και των 26 μελών της νέας της ομάδας. Η προσέγγιση των Πρασίνων ήταν αναμενόμενη, καθώς το κόμμα αυτό στηρίζει τις φιλοδοξίες της Κομισιόν για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα. Πιο δύσκολη ήταν η διαπραγμάτευση με τη σκληρή Δεξιά, αρχής γενομένης με τα Αδέλφια της Ιταλίας. Για πρώτη φορά, μια αντιπροεδρία της Επιτροπής με ισχυρή επιρροή ανατέθηκε σε έναν πολιτικό έξω από το πολιτικό κέντρο: τον Ραφαέλε Φίτο από το κόμμα της Μελόνι.
Κάποιοι στην ΕΕ σοκαρίστηκαν. Το κακό είναι όμως ότι οι ψηφοφόροι δείχνουν να συμπαθούν τους ακροδεξιούς ηγέτες: ένα παράδειγμα είναι η νίκη του εθνικιστή Κάλιν Τζορτζέσκου στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της Ρουμανίας. Η στρατηγική της φον ντερ Λάιεν είναι λοιπόν πως δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται όλα τα εκτός κέντρου κόμματα με τον ίδιο τρόπο. Τρία είναι τα κριτήριά της για το αν μπορεί ένα κόμμα να λογίζεται εταίρος: ο σεβασμός του κράτους δικαίου, η υποστήριξη της Ουκρανίας και η φιλοευρωπαϊκή στάση. Με βάση τα κριτήρια αυτά, αποκλείονται ο Βίκτορ Όρμπαν, η Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν και το πολωνικό Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης. Από την άλλη πλευρά, το ισχυρότερο κόμμα που γίνεται δεκτό στην οικογένεια είναι εκείνο της Μελόνι, που επιλέγει να μη συγκρούεται με τις Βρυξέλλες και υποστηρίζει με θέρμη την Ουκρανία.
Παρά τις αντιρρήσεις των υπέρμαχων της «πολιτικής καθαρότητας», μια ευρύτερη συμμαχία σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι επιθυμητή. Οι πολιτικοί πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τις επιθυμίες των ψηφοφόρων. Η προσέγγιση ορισμένων «ακραίων» βοηθά αυτούς τους τελευταίους να νερώνουν το κρασί τους. Το δόγμα της φον ντερ Λάιεν προσφέρει μια ευκαιρία στην άκρα Δεξιά να λάβει μέρος στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής – και να είναι υπόλογη για τα αποτελέσματα.
(*) O Charlemagne είναι αρθρογράφος του Economist
(Πηγή: Economist)
