Τι φέρνει το 2017 στη διεθνή πολιτική

Το 2017 έδειξε ήδη τα «δόντια» του, με την τρομοκρατική επίθεση του Ισλαμικού Κράτους στην Κωνσταντινούπολη. Το νέο έτος αναμένεται ίσως περισσότερο δύσκολο από το 2016 – μια σειρά από κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη με ακροδεξιές, λαϊκιστικές δυνάμεις να απειλούν να βρεθούν ακόμη και στην εξουσία, η πρώτη χρονιά του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, ο αναθεωρητισμός της Ρωσίας και η εύθραυστη κατάσταση στη Μέση Ανατολή συνιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα διεθνών ζυμώσεων.
Επομένως, τι επιφυλάσσει πολιτικά το 2017 σε παγκόσμιο επίπεδο;

Τα γεγονότα του περασμένου χρόνου δείχνουν ότι τα πράγματα θα είναι δύσκολα για τα κράτη της Δύσης απαντά σε άρθρο του ο Μαρκ Ερμπαν, διπλωματικός συντάκτης στο βρετανικό BBC. «Ενώ στα τέλη του 2015 εξέταζα το πώς ο εθνικιστικός λαϊκισμός θα έκανε πιο δύσκολη τη ζωή των διπλωματών το 2016, τώρα υπάρχουν ενδείξεις ότι η ικανότητα της Δύσης να θέτει τους κανόνες του διεθνούς παιχνιδιού έχει αρχίσει να φθίνει» γράφει ο Ερμπαν. Μερικά από τα πλέον χαρακτηριστικά γεγονότα του 2016 ήταν:

¢ Η φημολογούμενη εμπλοκή της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές.

¢ Η καταστολή των ανταρτών στο Ανατολικό Χαλέπι από τη Συρία και τους ξένους υποστηρικτές του καθεστώτος, κάνοντας χρήση απαγορευμένων όπλων εναντίον πολιτών.

¢ Η απόφαση της Κίνας να αγνοήσει το Διαρκές Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης που δικαίωνε τις Φιλιππίνες στην προσφυγή τους σχετικά με τις διεκδικήσεις του Πεκίνου στη Νότια Κινεζική Θάλασσα.

¢ Η απόφαση κάποιων κρατών, περιλαμβανομένης της Ρωσίας και της Νότιας Αφρικής, να αποχωρήσουν από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

¢ Ο κίνδυνος για ορισμένες συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, όπως η TPP, μετά την ανακοίνωση του νεοεκλεγέντος προέδρου Τραμπ ότι πρόκειται να τις εγκαταλείψει.

Επιπλέον τα γεγονότα στη Συρία υπογραμμίζουν την αδυναμία των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να συμφωνήσουν σε μια διαρκή λύση που θα βάλει τέλος στην κρίση. Στην πραγματικότητα όμως, σημειώνει ο βρετανός αρθρογράφος, από τη στιγμή της ίδρυσης του ΟΗΕ, το 1945, οι μεγάλοι παίκτες σπανίως αντιμετώπιζαν ενωμένοι τις σοβαρές διεθνείς κρίσεις.

«Πολλοί θα χαιρετίσουν την έκλειψη της αμερικανικής υπερδύναμης, την αίσθηση της παγκόσμιας κυριαρχίας που άκμασε για αρκετά χρόνια μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού και την εμφάνιση του πολυπολικού κόσμου. Σε πολλές αφρικανικές και ασιατικές χώρες υπάρχει μια αίσθηση χειραφέτησης καθώς μια γενιά μορφωμένη σε δυτικά πανεπιστήμια έχει ανοίξει τον δρόμο σε εκείνους που έχουν τη δική τους κοσμοθεωρία» γράφει ο Ερμπαν.

Η Ρωσία και η Κίνα αμφισβητούν την ικανότητα του ΟΗΕ να διευθετεί εδαφικά ζητήματα τα οποία τις αφορούν. Και αυτό γιατί αν οι παλαιοί κανόνες έχουν συνταχθεί από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις ή τα ισχυρά δυτικά κράτη, τότε έχουν όλο και μικρότερη σημασία για πολλές χώρες στον κόσμο, που επί δεκαετίες είχαν υιοθετήσει ένα «ξένο» σύστημα αξιών.

Η απόρριψη της διεθνούς τάξης πραγμάτων βρίσκεται στο επίκεντρο των αναδυόμενων ισχυρών ιδεολογιών, όπως ο μετακομμουνισμός / κομφουκιανισμός της Κίνας, η αίσθηση του εθνικού πεπρωμένου της ορθόδοξης Ρωσίας, ή οι ισλαμικές ιδεολογίες που κινούν τις πολιτικές της Σαουδικής Αραβίας ή του Ιράν.

Οι μη κρατικοί δρώντες, όπως οι τρομοκρατικές οργανώσεις, επίσης συνιστούν μια μεγάλη πρόκληση για τη Δύση. Σύμφωνα με τον καθηγητή Πάτρικ Πόρτερ, του Πανεπιστημίου του Εξετερ, «κινούμαστε απροετοίμαστοι σε μια ιστορικά πιο “φυσιολογική” διπλωματία, στην οποία ταυτόχρονα ανταγωνιζόμαστε και συνεργαζόμαστε με άλλες μεγάλες δυνάμεις».

Ενα παράδειγμα αυτής της τάσης είναι η σχέση της Τουρκίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της Ρωσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν. Παράλληλα τα δυτικά κράτη βρίσκονται σε μειονεκτική θέση: ακολουθούν τους διεθνείς κανόνες, ενώ η Κίνα και η Ρωσία υποστηρίζουν ότι μπορούν να τους αγνοούν. Μια σειρά από εκλογικές αναμετρήσεις στην Ιταλία, στην Ολλανδία, στη Γαλλία και στη Γερμανία θα αποτελέσουν ένα μεγάλο τεστ για την Ευρωπαϊκή Ενωση και επακόλουθα για το ευρώ.

Σχετικά με το ΝΑΤΟ, ο Τραμπ είπε ότι η λειτουργία του θα εξαρτηθεί από την πρόθεση των ευρωπαίων συμμάχων να πληρώσουν περισσότερα για την ασφάλειά τους. «Σε αυτή την κατάσταση διαρκούς αλλαγής, θα υπάρξουν ευκαιρίες αλλά και κίνδυνοι. Αλλά το ερώτημα τώρα είναι: θα μπορέσουν οι δυτικές χώρες να τους αναγνωρίσουν και να πάρουν τη μοίρα στα χέρια τους ή θα βρεθούν στο έλεός τους;» καταλήγει το άρθρο του BBC.

ΒΗΜΑ