Του Σπύρου Ν. Λίτσα
Έχουν γραφεί και ειπωθεί πολλά ήδη, από τον υποφαινόμενο και άλλους, για την 7/10, την τρομοκρατική επίθεση δηλαδή της Hamas και άλλων ριζοσπαστικοποιημένων ομάδων εντός της Λωρίδας της Γάζας, π.χ η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ (PIJ) που αριθμεί γύρω στα 6 χιλιάδες μέλη. Στο σημερινό μου σημείωμα θα αναφερθώ στις ευρύτερες προκλήσεις για το κράτος του Ισραήλ μέσα από αυτή τη μεγάλη κρίση.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η αρχή της αναλογικότητας, αν και το κελεύει το Διεθνές Δίκαιο, είναι αδύνατον να αποτυπωθεί σε έναν πόλεμο. Κι αυτό γιατί ο πόλεμος δεν εξελίσσεται ως στρατιωτική άσκηση επιτελείων, αλλά είναι χαμαιλέοντας όπως ορθά υποστηρίζει ο Κλαούσεβιτς και σε συμπαρασύρει στις δικές του διαδικασίες απορρύθμισης όσο κι αν ο στρατός σου είναι άρτια εκπαιδευμένος, η εθνική ενότητα αταλάντευτη, οι κρατικές δομές ευέλικτες και αποδοτικές και έχεις πλήρη συναίσθηση της αξίας της ζωής όπως επιβάλει ο αξιακός κώδικας του δυτικού κόσμου μετά τον Διαφωτισμό. Το Ισραήλ έχει όλα τα παραπάνω. Στην παρούσα χρονική στιγμή όμως έχει να αντιμετωπίσει δυο είδη κομβικών απειλών, α) την εσωτερική του ασφάλεια, β) τον κίνδυνο παραμόρφωσης της φυσιογνωμίας του.
Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό πως το Ισραήλ δεν αντιμετωπίζει μια συμβατική απειλή. Οι αντίπαλοι του με προεξέχοντα το Ιράν έχουν την ίδια στόχευση που είχε κάποτε ο Χίτλερ και οι συν αυτώ. Να σβηστεί το Ισραήλ, τότε οι Εβραϊκοί πληθυσμοί, από τον χάρτη. Γι’ αυτό και η υπέρμετρη ωμότητα της βίας απέναντι σε παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένους από τους τρομοκράτες. Το να παίρνεις τη ζωή από ένα παιδί δεν σου εξασφαλίζει μόνο μια σίγουρη θέση στην Κόλαση, επίγεια και υπόγεια, αλλά και ξεριζώνεις την προοπτική της συνέχειας, την ενδυνάμωση του κορμού, τη δυνατότητα της ανθοφορίας του γένους σε χρόνο μέλλοντα. Η ασύμμετρη απειλή που το Ισραήλ έχει να αντιμετωπίσει δεν αφορά μόνο τη στοχοποίηση του ένστολου που φέρει όπλο, αλλά και του παιδιού ή του ηλικιωμένου που το μόνο που φέρουν είναι η προσδοκία του μέλλοντος και η ελπίδα για μια αξιοπρεπή ολοκλήρωση του προσωπικού κύκλου της ζωής.
Το Ισραήλ, για πρώτη φορά στην ιστορία του, θρηνεί μεγαλύτερο αριθμό αμάχων από ό,τι πολεμιστών κι αυτό είναι δύσκολο να το αντέξει ο οποιοσδήποτε. Παράλληλα όμως έχει να αντιμετωπίσει την προοπτική της εμπλοκής του σε ένα διπλό μέτωπο από Νότο και Βορά, αντιμετωπίζοντας τις ακραία ριζοσπαστικοποιημένες Σουνιτικές αλλά και Σιιτικές οργανώσεις, το όλον του Ερέβους δηλαδή. Η πραγμάτωση μιας τέτοιας εξέλιξης θα είναι εξόχως αρνητική για το Ισραήλ εξαιτίας του ότι θα έχει να αντιμετωπίσει από τη μια έναν πόλεμο φθοράς με στοιχεία ανταρτοπολέμου αστικού περιβάλλοντος στη Γάζα και από την άλλη μια εισβολή από τα σύνορα του Λιβάνου. Παράλληλα θα πρέπει να βρει απαντήσεις στα ακόλουθα δυο κομβικά ερωτηματικά, α) τον ρόλο της Δυτικής Όχθης κατά τη διάρκεια της κρίσης και β) τον ρόλο της Συρίας στην περιοχή των υψωμάτων του Γκολάν. Η επιτυχής αντιμετώπιση όλων αυτών των πραγματικών και δυνητικών μετώπων προϋποθέτει χρήση πολεμικής τεχνολογίας αλλά και “άρβυλο πάνω στο έδαφος”. Το δεύτερο επίπεδο είναι αυτό που δημιουργεί μεγάλο πονοκέφαλο στο Ισραήλ αφού απαιτεί σημαντική διασπορά δυνάμεων. Αν κάποιος μελετήσει τη δομή του Ισραήλ θα φτάσει στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος με τον οποίο είναι δομημένος ο στρατός του Ισραήλ εμπεριέχει μεγαλύτερες πιθανότητες να ανταπεξέλθει επιτυχώς στις προκλήσεις αυτές παρά το αντίθετο. Το ζητούμενο εδώ όμως δεν είναι οι αντοχές του στρατού του Ισραήλ αλλά της Ισραηλινής κοινωνίας που είναι στο μεγαλύτερο μέρος της απολύτως δυτική. Με άλλα λόγια είναι άνθρωποι φυσιολογικοί που υμνούν την προοπτική της ζωής και όχι αυτή του θανάτου και εκ των πραγμάτων η πύκνωση άφιξης φέρετρων από το μέτωπο με νέους και νέες ουδείς μπορεί να γνωρίζει τι αποτελέσματα θα φέρει.
Αυτό το στοιχείο μας οδηγεί στη δεύτερη απειλή, αυτή της φυσιογνωμίας. Η προσπάθεια του Ισραήλ να ανταποκριθεί στις πολυεπίπεδες προκλήσεις των συγκρούσεων ουσιαστικά το σέρνει στο γήπεδο των Ισλαμιστών που η επιτυχία της σύγκρουσης δεν μετριέται από το στρατιωτικό αποτέλεσμα της ημέρας αλλά από τον αριθμό των δικών τους νεκρών που θα διευρύνουν ακόμη περισσότερο τον κύκλο της ριζοσπαστικοποίησης σε βάθος χρόνου και γενεών. Με άλλα λόγια το Ισραήλ δεν θα πρέπει να επιτρέψει στον εαυτό του να πετάξει τη δυτική του ταυτότητα και να αναζητήσει μια νέα φυσιογνωμία μέσα από τα βιβλικά ολιστικά σχήματα της υπέρτερης τιμωρίας και της υπέρμετρης ανταπόδοσης. Ταυτόχρονα με τον πόλεμο απέναντι στους Τρομοκράτες το Ισραήλ σύντομα θα έχει να αντιμετωπίσει ένα εσωτερικό μέτωπο, αυτών που θα απαιτούν την αλλαγή της φυσιογνωμίας του κράτους από μια δυτική φιλελεύθερη δημοκρατία σε μια πολεμική μηχανή αρχαϊκού τύπου που θα είναι συμβατή με το μέγεθος της απειλής και όχι με το βάρος της προοπτικής και την προσμονή των δικών της επόμενων γενεών για μια καλύτερη ζωή. Όσοι έχουμε ζήσει το Τελ Αβίβ ως μια κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα του δυτικού κόσμου δεν θέλουμε να το δούμε να μεταμορφώνεται ούτε σε ερείπια από τους τρομοκράτες αλλά ούτε και σε στρατώνα από τις υπέρμετρες ανάγκες του ίδιου του πολέμου.
Μοναδική λύση είναι τώρα και ενώ οι συγκρούσεις συνεχίζονται η Διπλωματία να αναλάβει ρόλο. Έξυπνο κράτος είναι αυτό που ενώ ο στρατός του πολεμά ο διπλωμάτης του βρίσκει τρόπους να συζητά με τμήματα της άλλης πλευράς για την οικοδόμηση των προοπτικών της μετάβασης σε φάση post-bellum. Αλλιώς η σύρραξη μετατρέπεται σε εθισμό και η ζωή χάνει την εμπιστοσύνη της στην προσμονή της επόμενης καλύτερης ημέρας.
Υ.Γ. Καθώς γράφονται οι γραμμές αυτές έφθασαν τα κακά νέα για τον βομβαρδισμό του Ελληνορθόδοξου ναού του Αγίου Πορφυρίου στη Γάζα, τόπο λατρείας για τους Χριστιανούς Ορθόδοξους ανά τον πλανήτη, αλλά και σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο της Βυζαντινής εποχής. Τα νέα αυτά έρχονται να ενισχύσουν τους προβληματισμούς μου περί της εσωτερικής πάλης για τη φυσιογνωμία του Ισραήλ, ενώ προκρίνουν κι άλλη μια αναγκαιότητα. Την προβολή της θέσης της Ελλάδας ότι δεν θα επιτρέψει το παραμικρό πλήγμα στο status του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων από κανέναν.
* Ο Σπύρος Λίτσας είναι Καθηγητής Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Το νέου του βιβλίο “Διεθνείς Σχέσεις από την Αρχή: Θεωρητικοί Αναστοχασμοί” κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Πανεπιστημίου Μακεδονίας σε όλη την Ελλάδα.
