Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου [email protected] www.kalkis.eu
Η ρωσο-τουρκική ιμπεριαλιστική λυκο-συμφωνία στην Συρία βρήκε την ισορροπία της, τουλάχιστον επί του παρόντος. Οι Ρώσοι έχουν τη μερίδα του λέοντος του προτεκτοράτου τους με τον Μπασάρ Αλ Ασαντ ως μαριονέττα τους. Οι Τούρκοι απώθησαν, με τη συνενοχή Αμερικανών και Ρώσων, τους Κούρδους της Συρίας και κατέχουν σήμερα συριακά εδάφη, ως δήθεν αμυντικούς προμαχώνες της «απειλούμενης» Τουρκίας η οποία έχει σήμερα στη διάθεσή της Σύριους τζιχαντιστές που τους χρησιμοποιεί ως μισθοφόρους (7.000 με 10.000) και στην Λιβύη. Παράλληλα η Τουρκία προκαλεί την παγκόσμια νοημοσύνη ότι δήθεν σηκώνει το βάρος «φιλοξενίας» των 4 εκατομ. Σύρων προσφύγων στο έδαφός της, κι άρα όλος ο κόσμος πρέπει να της σταθεί αρωγός για το «θεάρεστο αυτό φιλανθρωπικό έργο» που επιτελεί. Ενώ στην πραγματικότητα η ιμπεριαλιστική Τουρκία με την πολιτική της :
@ παράγει πρόσφυγες στη Συρία και προσελκύει μετανάστες κάθε εθνικότητας για να εκβιάζει, μέσα από αυτούς, την Ευρωπαϊκή Ένωση για περισσότερα ευρώ,
@ έχει στήσει μια μαύρη οικονομία διακινητών σε δολάρια (που τόσο τα έχει ανάγκη σήμερα), πλαισιωμένων με όποια άλλα επαγγέλματα συμβάλλουν στην παράνομη διακίνηση των δυστυχισμένων αυτών ανθρώπων (κατασκευαστές φουσκωτών, ταξιτζήδες, λεωφορειούχοι, κλπ),
@ κι έχει δρομολογήσει έναν υβριδικό πόλεμο εναντίον της Ελλάδας, με εμπροσθοφυλακή τους σπρωγμένους, προς στα ελληνικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα, δυστυχείς, ορισμένοι εκ των οποίων αναγκάζονται να πουλάνε όργανα του σώματός τους για να επιβιώσουν.
Κι αφού η ρωσο-τουρκική λυκο-συμμαχία απέδωσε στη Συρία, γιατί να μην δοκιμαστεί και στη Λιβύη ;
Τι κι αν η κλιμάκωση του εμφυλίου πολέμου στην Λιβύη αυξάνει τον κίνδυνο μιας διχοτόμησης μεταξύ μιας «τουρκοποιημένης» περιοχής της Τρίπολης και μιας «ρωσοποιημένης» Κυρηναϊκής ;. Όπως συνοψίζουν στις 27-5-2020 η ανταποκρίτρια στην Κωνσταντινούπολή Marie Jégo, ο ανταποκριτής στη Μόσχα Benoît Vitkine κι ο Frédéric Bobin στο κοινό τους άρθρο στον ηλεκτρονικό Le Monde με τίτλο : «Στη Λιβύη, η απειλή μιας τουρκο-ρωσικής περιφερειακής ηγεμονίας» (En Libye, la menace d’une suzeraineté régionale turco-russe). «Ο πόλεμος στη Λιβύη αλλάζει, όπως αναφέρουν. «Μετασχηματίζεται ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης συμμετοχής των Τούρκων και των Ρώσων. Δύο γεγονότα απεικόνισαν αυτήν την αναδιάρθρωση του στρατιωτικού θεάτρου, το αποτέλεσμα των οποίων θα μπορούσε να είναι η διεθνοποίηση του διαμελισμού της χώρας μεταξύ μιας «τουρκοποιημένης» Τρίπολης (Δυτικά) και μιας «ρωσοποιημένης» Κυρηναϊκής (Ανατολικά)».
Το Σάββατο 23 Μαΐου 2020, αρκετές εκατοντάδες «μισθοφόροι» της εταιρείας ασφαλείας Wagner – εγκάθετης της Μόσχας – έφυγαν από την Τρίπολη προς την όαση του Beni Oualid, που βρίσκεται 150 χλμ 
νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας, όπου τους περίμεναν τα αεροπλάνα Iliouchine εξασφαλίζοντάς τους επιστροφές προς τη βάση του Al–Juffra, που βρίσκεται 350 χιλιόμετρα ανατολικότερα, στην καρδιά της ερήμου. Αυτή η προφανής υποχώρηση τελείωσε μια σειρά αποτυχιών που υπέστη γύρω από την Τρίπολη ο αντιφρονών στρατηγός Khalifa Haftar, στην υπηρεσία του οποίου μάχονταν αυτοί οι μισθοφόροι.
Ένα χρόνο μετά την επίθεση του Εθνικού Στρατού της Λιβύης (LNA) του Χαφτάρ ενάντια στην κυβέρνηση «εθνικής συμφωνίας» (GAN) του Faïez Sarraj, που αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη, η σύγκρουση συνεχίστηκε στα περίχωρα της πρωτεύουσας, μέχρι να αναστραφεί ενάντια στις επιτιθέμενες δυνάμεις. Η δυναμική άνοδος της τουρκικής υποστήριξης στον στρατό GAN του Sarraj συγκράτησε και στη συνέχεια απώθησε την επίθεση του στρατάρχη Haftar. Ο τελευταίος υποστηρίζεται από έναν συνασπισμό ξένων χορηγών (Ρωσία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία) και έχει επωφεληθεί επί μακρόν της διπλωματικής συνδρομής του Παρισιού, όπως αναφέρουν οι παραπάνω ρεπόρτερς.
Η απόσυρση των μισθοφόρων « Wagner »
Αλλά η θεαματική υποχώρηση των μισθοφόρων της Wagner προς το Beni Oualid είναι παραπλανητική. Αν και σηματοδοτεί το τέλος των κατακτητικών φιλοδοξιών μέσα στην ίδια την Τρίπολη, αυτό δεν σημαίνει με 
κανέναν τρόπο τη ρωσική αποδέσμευση από το Λιβυκό θέατρο των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Κι εδώ παρεμβαίνει το δεύτερο γεγονός. Την Τρίτη 26 Μαΐου, η Africom – δηλαδή η Διοίκηση του Στρατού των ΗΠΑ για την Αφρική – δημοσίευσε ένα δελτίο τύπου με το οποίο κατήγγειλε την «ανάπτυξη από τη Μόσχα μαχητικών αεροσκαφών στη Λιβύη για την υποστήριξη των ιδιωτών πολεμιστών των εταιρειών ασφαλείας που χρηματοδοτούνται από το ρωσικό κράτος». Και η Africom κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια πιθανή μόνιμη ρωσική βάση στη Λιβύη είναι 
πιθανό να εμπνεύσει, σύμφωνα με τα λόγια του στρατηγού Joseph Harrington, και που μνημονεύεται στο δελτίο τύπου, «μια πραγματική ανησυχία για την ασφάλεια στη νότια πλευρά της Ευρώπης». Σε αυτήν την περίπτωση, η Africom αναφερόταν στην πρόσφατη άφιξη στη βάση του Al–Juffra, εδάφους που ελέγχεται από τον Haftar, ως μεντεσές διασύνδεσης της Τρίπολης και της Κυρηναϊκής, περίπου 8 μαχητικών Mig-29 και SU-24. Στο εξής, το ρωσικό παιχνίδι φαίνεται να συνίσταται στην αποτροπή μιας αντεπίθεσης από τις δυνάμεις του GAN
από την Τρίπολη για να έρθουν να κλονίσουν τις θέσεις του Haftar στην Κυρηναϊκή, ή ακόμα και στο Fezzan (στο Νότο). Υπάρχει επομένως αναδιάταξη και όχι απόσυρση. «Εάν οι Ρώσοι απεμπλέκονται από τα περίχωρα της Τρίπολης, έχουν συγκεντρωθεί στο κέντρο της χώρας, στην αεροπορική βάση του Al–Jufrah, από όπου μπορούν να ενεργήσουν για να εμποδίσουν οποιαδήποτε τάση για επέκταση των Τούρκων εκτός της περιοχής της Τρίπολης», υπογραμμίζει ο Jalel Harchaoui, ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στο Clingendael (Ολλανδία).
«Ο χρόνος τρέχει υπέρ των Ρώσων»
Είναι προφανές ότι οι φιλοδοξίες της Μόσχας στη Λιβύη ξεπερνούν το πρόσωπο του Χαφτάρ. «Ο χρόνος τρέχει υπέρ των Ρώσων», προσθέτει ο Harchaoui. «Δεν πιστεύουν στην πολεμική περιπέτεια του Χαφτάρ. 
Αντιθέτως, εργάζονται για να εδραιώσουν την πολιτική επιρροή τους στην Κυρηναϊκή». Η σχέση μεταξύ του Haftar και της Μόσχας δεν ήταν ποτέ εύκολη, καθώς ο στρατάρχης δεν αποτέλεσε ποτέ αντικείμενο πλήρους συναίνεσης στη Ρωσία. Ένα μέρος της ελίτ της Μόσχας, κυρίως στο Υπουργείο Εξωτερικών, υποστήριξε μια πολιτική πιο σύμφωνη με την επίσημη ρωσική θέση, τη στήριξη του GAN στην Τρίπολη. Η υποστήριξη για το Haftar είναι πρωτίστως ευθύνη του Υπουργείου Άμυνας, του οποίου η συνεργασία με τον όμιλο Wagner αποτελεί κοινό μυστικό. Ο στόχος, επιπλέον, δεν φαινόταν ποτέ να φέρει τον Haftar στην εξουσία με οποιοδήποτε κόστος, αλλά μάλλον να διαθέτει η Μόσχα έναν μοχλό επιρροής και ένα αντίβαρο στους Δυτικούς. Οι πρώτες ρωγμές εμφανίστηκαν στο φως της ημέρας στις 13 Ιανουαρίου 2020, όταν ο στρατάρχης, που προσκλήθηκε στη Μόσχα για να χαράξει στο μάρμαρο τους όρους της κατάπαυσης του πυρός, που διαπραγματεύτηκε υπό τη διπλή κηδεμονία της Τουρκίας και της Ρωσίας, είχε βροντήξει την πόρτα κι έφυγε. Οι πρόσφατες στρατιωτικές αποτυχίες που υπέστη ο Χαφτάρ στην 
περιοχή της Τρίπολης, με την απώλεια κυρίως, στις 18 Μαΐου, της βάσης του Al–Watiya και τον θάνατο στη μάχη περίπου 30 Ρώσων, σύμφωνα με τους υπολογισμούς εξωτερικών παρατηρητών, συνέβαλαν ώστε να μην εμπιστεύονται πλέον τη σκληρή γραμμή του στρατάρχη. Η αποχώρηση των Ρώσων μισθοφόρων από τις πρώτες γραμμές της Τρίπολης 
είναι μια περίπτωση μεταξύ άλλων. «Η απόσυρση των Wagners αποτελεί ένδειξη ότι έγινε κατανοητό στη Μόσχα ότι η υποστήριξη προς τον Haftar δεν είχε προοπτική», δήλωσε ο Andrei Tchoupriguine, καθηγητής στο High College of Economics στη Μόσχα. Για αυτόν τον στρατιωτικό εμπειρογνώμονα, ζυγίστηκε επίσης ο τρόπος με τον οποίο ο Aguila Salah Issa, πρόεδρος του κοινοβουλίου του Tobrouk, μέχρι τώρα υπέρ του Haftar, πήρε τις αποστάσεις του πρόσφατα από τον στρατάρχη. Ο Aguila Salah Issa είναι ένα από τα πρόσωπα της Κυρηναϊκής που θα μπορούσε να προσφέρει μια εναλλακτική λύση στη Ρωσία.
Το παιχνίδι της Μόσχας στην περιφερειακή σκηνή έχει επίσης τη θέση του. Στις 18 Μαΐου 2020, ο Πούτιν και ο Ερντογάν μίλησαν στο τηλέφωνο. Οι χώρες τους είναι υποτίθεται αντίπαλοι στη Συρία, όπου η αντίθεσή τους απείλησε πρόσφατα να κλιμακωθεί επανειλημμένα στην περιοχή του Idlib της βόρειας Συρίας. «Η Λιβύη είναι ένα πιο σημαντικό ζήτημα για την Τουρκία παρά για τη Ρωσία», προσθέτει ο Tchoupriguine. «Αυτό, συνεπώς, παρέχει περιθώρια ελιγμών στη Μόσχα για το συριακό ζήτημα».
«Αποφυγή μιας συριοποίησης της Λιβύης»
Πράγματι, η Άγκυρα έχει επενδύσει πολύ στη Λιβύη. Η είσοδό της στη σκηνή της μάχης της Τρίπολης άλλαξε σαφώς την κατάσταση σε μια στιγμή που ο Sarraj αντιμετώπιζε προβλήματα. Ο τουρκικός Τύπος δεν σταματά ποτέ να επαινεί την υπεροχή των drones εθνικής κατασκευής, τα Anka–S και τα Bayraktar TB2. Στη Λιβύη, τα τουρκικά επιθετικά drones κατέστρεψαν μια δεκάδα Pantsir, αυτά τα ρωσικά αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα που παρασχέθηκαν στον Haftar από το Αμπού Ντάμπι. «Εάν στη Συρία η Ρωσία 
προβάλλει μια εικόνα δύναμης, υποφέρει στη Λιβύη από μια απώλεια εικόνας σε σύγκριση με τα αεροπορικά της συστήματα άμυνας», αποκωδικοποιεί ο Galip Dalay, ειδικός στη Μέση Ανατολή, ερευνητής στην Robert Academy Bosch, στο Βερολίνο. Εκτός από τα drones της, η Άγκυρα έστειλε επίσης επιτόπου περίπου 7.000 φιλότουρκους Σύριους στρατιώτες. Σύμφωνα με τον Galip Dalay, «ο στόχος του Sarraj και της Τουρκίας είναι τελικά η αποκατάσταση του πλήρους ελέγχου στη δυτική Λιβύη». Και το ενδιαφέρον τους είναι στο εξής να παίξουν το χαρτί της πολιτικής λύσης, παρά να συνεχίσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, λένε οι παραπάνω Γάλλοι ρεπόρτερς.
Επομένως, μπορούμε να περιμένουμε τη δημιουργία μιας ειρηνευτικής διαδικασίας τύπου Αστάνα, αυτής της διαμεσολάβησης που είχε διασυνδέσει – στην περίπτωση της Συρίας – τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν; «Η κατάσταση στη Λιβύη είναι διαφορετική από αυτήν της Συρίας, επειδή υπάρχουν πολλοί δρώντες», διαβεβαιώνει ο Galip Dalay. «Ωστόσο, η τρέχουσα κρίση δημιουργεί μια δυναμική που ενδέχεται να ασκήσει πίεση στους άλλους δρώντες». Οι Δυτικοί, από την πλευρά τους, είναι αποφασισμένοι να αποτρέψουν ένα τέτοιο σενάριο. Μέχρι τώρα διχασμένοι, «επανενώνουν τις προσπάθειές τους για να αποφύγουν μια συροποίηση της Λιβύης», λέει μια γαλλική πηγή.
Σε άρθρο μου που έγραψα στις 20-8-2019 στις Ανιχνεύσεις με τίτλο «Η ρωσο-τουρκική λυκο-συμφωνία δοκιμάζεται στη Συρία», ΕΔΩ εκτιμώ πως δοκιμάστηκε εκεί και πέτυχε, λόγω του ότι ο κυνισμός των ιμπεριαλιστών Ρωσίας και Τουρκίας δεν είχε όρια, ούτε και αρχές της μη επέμβασης σε μια ξένη χώρα, τη Συρία εν προκειμένω. Τα θεοσεβούμενα συνεταιράκια έκαναν εκεί μια μοιρασιά.
Γιατί να μην κάνουν άλλη μια και στη Λιβύη σε βάρος του λιβυκού λαού ;
