SETH CROPSEY*
The Hill
AP Photo/Burhan Ozbilici, File
Φωτογραφία: Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φτάνει σε μια τελετή υποδοχής του Αλγερινού ομολόγου του, Abdelmadjid Tebboune, στην Άγκυρα της Τουρκίας, στις 16 Μαΐου 2022. Ο Ερντογάν ακολουθεί μια ολοένα και πιο σκληρή γραμμή ενάντια στις προσπάθειες ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ παρά τις πολύ λιγότερο σκληρές δηλώσεις από μερικούς από τους κορυφαίους συμβούλους του.
Η τουρκική παρεμπόδιση της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, η περιορισμένη επίθεσή της στο Ιράκ και η μελλοντική της επίθεση στη Συρία έχουν τραβήξει τη διεθνή προσοχή. Αλλά πιο σημαντική είναι η αυξανόμενη διπλωματική ένταση της Τουρκίας με την Ελλάδα, μια διαρκώς οξυμένη πληγή που απειλεί να εκραγεί.
Λαμβάνοντας υπόψη την εσωτερική κατάσταση της Τουρκίας και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να είναι προσεκτικές. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζίπ Ταγίπ Ερντογάν θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το διεθνή περισπασμό και να διεξαγάγει έναν πόλεμο εκτροπής για να τονώσει τη δημοτικότητά του, μια σύγκρουση που θα διατάρασε τη συνοχή του ΝΑΤΟ και θα απειλούσε τη συμμαχία.
Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να δράσει τώρα για να επιλύσει την τρέχουσα ενσάρκωση αυτής της μακροχρόνιας μεσογειακής διαμάχης.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική από το 2001, όταν το κόμμα του AKP κέρδισε για πρώτη φορά τα δύο τρίτα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Παρόλο που ο Ερντογάν είχε αποκλειστεί από την τουρκική πολιτική για αντικοσμικές υποκινήσεις, ο πρωθυπουργός —και, αργότερα, πρόεδρος— προκάτοχός του, Αμπντουλάχ Γκιουλ, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2010, ήταν λειτουργικά υποστηρικτής του. Ο Ερντογάν μπορεί να περιόρισε τις ισλαμιστικές του ροπές και τη διεθνή προβολή τους μέχρι να εδραιώσει την εξουσία του το 2014-2016. Ωστόσο, η ρήξη της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω της εισβολής των τελευταίων στο Ιράκ και η αυξανόμενη εχθρότητα της Τουρκίας προς το Ισραήλ, έδειξαν ένα βαθύτερο ρήγμα μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας. Ο Ερντογάν επιζητούσε σταθερά έναν μεγαλύτερο περιφερειακό ρόλο. Μέσω της διπλωματικής πίεσης εναντίον του Ισραήλ που κορυφώθηκε με τον Στόλο της Γάζας – μια προσπάθεια να προκληθεί αντιπαράθεση με το Ισραήλ – ο Ερντογάν ήλπιζε να αναδειχθεί ως ο πνευματικός ηγέτης του ισλαμικού κόσμου.
Η Αραβική Άνοιξη, ωστόσο, άλλαξε την περιφερειακή ισορροπία. Καμία δύναμη δεν μπορούσε να προσποιηθεί ότι το «Παλαιστινιακό Ζήτημα» εξακολουθούσε να καθορίζει την περιφερειακή πολιτική. Ο εμφύλιος πόλεμος της Λιβύης και της Συρίας, και η επακόλουθη άνοδος του ISIS, έθεσαν τον ισλαμισμό στο προσκήνιο για άλλη μια φορά, ενώ η ιρανική επέκταση στο Ιράκ, τη Συρία και τον Λίβανο απέδειξε τη σημασία του παραδοσιακού ανταγωνιστικού συνασπισμού και όχι του θρησκευτικού ανταγωνισμού.
Η απάντηση της Τουρκίας ήταν να οξύνει την απομάκρυνσή της από τις Ηνωμένες Πολιτείες με την εναλλαγή μεταξύ ρωσόφιλων και ρωσοφοβικών πολιτικών.
Η δίνη της Λεβαντίνης που ξεκίνησε από τη Συρία και εξερράγη στο Ιράκ πυροδότησε τους Τουρκικούς φόβους για τον κουρδικό ρεβανσισμό. Ακόμη και πριν από αυτό, η ρωσική παρουσία στη Συρία ώθησε την Τουρκία να ακολουθήσει μια πιο επιθετική πολιτική, υποστηρίζοντας ισλαμιστικά στοιχεία στη συριακή αντιπολίτευση και καταστρέφοντας ένα ρωσικό Su-24 που παραβίασε για λίγο τον τουρκικό εναέριο χώρο. Δύο χρόνια αργότερα, η Τουρκία συμφώνησε να αγοράσει αντιαεροπορικά συστήματα S-400 από τη Ρωσία, κάτι που, το 2019, προκάλεσε την αποβολή της του από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 της Δύσης και τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Γενικότερα, η Τουρκία επιβλήθηκε στρατιωτικά από το 2016, επεμβαίνοντας απευθείας στη Συρία και τη Λιβύη. Στην τελευταία σύγκρουση, η Τουρκία ευθυγραμμίστηκε με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας που εδρεύει στην Τρίπολη, αντιτιθέμενη στη Βουλή των Αντιπροσώπων που υποστηρίζεται από τη Γαλλία, τη Ρωσία, τα Εμιράτα και την Αίγυπτο που εδρεύει στο Τομπρούκ. Αν και οι μάχες εκεί έχουν υποχωρήσει, οι εντάσεις μπορεί και πάλι να αναζωπυρωθούν- και με την επίτευξη εδαφικής συμφωνίας στη Λιβύη, η Τουρκία μπορεί να διεκδικήσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, απειλώντας το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ελλάδα.
Οι τουρκικές ενέργειες κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία έδειξαν την επιθυμία της Άγκυρας να επιστρέψει στο δυτικό μαντρί. Αρχικά, η Τουρκία απέφυγε να εμπλακεί, πιθανότατα προσπαθώντας να καθορίσει εάν η Ουκρανία θα καταρρεύσει εντός των ημερών. Ωστόσο, τρεις μέρες μετά τον πόλεμο, όταν έγινε φανερό ότι η Ουκρανία θα αντιστεκόταν, η Τουρκία έκλεισε τα στενά του Βοσπόρου στη Ρωσία. Τα πολεμικά πλοία του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας στη Λεκάνη της Λεβαντίνης μπορούν ακόμα να επιστρέψουν στη βάση τους στη Σεβαστούπολη, αλλά η αδυναμία τους να εξέλθουν από τη Σεβαστούπολη στη Μεσόγειο θα διαταράξει μακροπρόθεσμα την ναυτική άμυνα της Ρωσίας.
Η Τουρκία προσπάθησε επίσης να τοποθετηθεί ως μεσολαβητής μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας, και πρωτοστάτησε σε μια μισόλογη προσπάθεια (αν και με μεγάλη δημόσια φανφάρας) να εξασφαλίσει τις εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία.
Ωστόσο, η αντίσταση της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ είναι ένα τέχνασμα για να αποσπάσει παραχωρήσεις από την Ουάσιγκτον: Εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν επαναφέρει την Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35 και εγκρίνει τις πωλήσεις των F-16, ο Ερντογάν πιθανότατα θα υποχωρήσει.
Ωστόσο, η αγορά τουρκικής συναίνεσης δεν είναι τρόπος να εξασφαλιστεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική εταιρική σχέση.
Πράγματι, ο Ερντογάν θέτει τις βάσεις για μια ακόμη ελληνοτουρκική αντιπαράθεση.
Το επίκεντρο, για άλλη μια φορά, είναι η Κύπρος. Η Ελλάδα και η Κύπρος συνδέονται με εθνογλωσσικούς δεσμούς, πολιτική ιστορία και στρατηγικό ενδιαφέρον. Εάν η Κρήτη «καπελώσει» το Αιγαίο, η Κύπρος παρέχει στην Ελλάδα ένα σημείο πίεσης ενάντια σε οποιαδήποτε δύναμη της Ανατολίας ή της Εγγύς Ανατολής θα την απειλούσε. Η Ελλάδα διατηρεί μια μικρή στρατιωτική δύναμη στην Κύπρο, ενισχύει την μικρή Εθνική Φρουρά της Κύπρου και είναι ένας κρίσιμος εμπορικός εταίρος της Κύπρου. Ωστόσο, το 1974, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο, καταλαμβάνοντας το ένα τρίτο του νησιού γεγονός που οδήγησε στην κατάρρευση της ελληνικής στρατιωτικής χούντας που είχε οργανώσει πραξικόπημα στην Κύπρο νωρίτερα εκείνο το έτος. Η Τουρκία δεν έχει προσαρτήσει εντελώς την Κύπρο, αντίθετα ιδρύει ένα δορυφορικό κράτος στο βόρειο τμήμα του νησιού που μόνο η Άγκυρα αναγνωρίζει. Η σημερινή κατάσταση είναι υπερασπίσιμη, αν και η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει τη Βόρεια Κύπρο για να επεκτείνει σιωπηρά την παρουσία της στη λεκάνη της Λεβαντίνης.
Η συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη εδραίωσε τις αξιώσεις της στα πετροχημικά της Ανατολικής Μεσογείου. Με την προφανή κατάληξη του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη και την επιθυμία της Τουρκίας να επιστρέψει στο δυτικό στρατόπεδο, ο Ερντογάν αναμενόταν να απέχει από το να χαλάσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις με κινήσεις στην Κύπρο ή αλλού — αλλά έχει κάνει το αντίθετο. Η Τουρκία έχει συνάψει μια σημαντική οικονομική συμφωνία με τη Βόρεια Κύπρο που θα μπορούσε να αυξήσει την άμεση μόχλευση της Άγκυρας επί του κράτους. Θα μπορούσε να καταγράψει το αεροδρόμιο Ercan, τον διεθνή εναέριο κόμβο της Βόρειας Κύπρου, ως εσωτερικό προορισμό για τουρκικές πτήσεις. Οι κυπριακές αρχές φοβούνται ότι αυτό είναι το πρώτο βήμα προς την πλήρη προσάρτηση, η οποία θα κατέστρεφε μια κατάπαυση του πυρός με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ και θα προκαλούσε αναμφίβολα μια ελληνική στρατιωτική απάντηση. Ο Ερντογάν έχει επίσης εκφράσει απειλές για την υποτιθέμενη στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου από την Ελλάδα, παρά τη μακροχρόνια στρατιωτική παρουσία της Ελλάδας στο Αιγαίο.
Με τη σειρά της, μια κλιμακούμενη οικονομική κρίση απειλεί την Τουρκία. Οι διαταραχές στον εφοδιασμό τροφίμων και ενέργειας έχουν οξύνει τις πληθωριστικές πιέσεις τις οποίες η Τουρκία αντιμετωπίζει από το 2017. Η άρνηση του Ερντογάν να αυξήσει τα επιτόκια και να περιορίσει την προσφορά χρήματος είναι μια προηγμένη μορφή μακροοικονομικής ανοησίας. το 2021, η αξία της τουρκικής λίρας ‘επεσε στο μισό. Ωστόσο, ο πληθωρισμός παραμένει στο 60% και είναι πιθανό να ανέβει.
Το AKP του Ερντογάν έχασε έδαφος σε όλες σχεδόν τις μεγάλες πόλεις στις τοπικές εκλογές του 2019. Καθώς πλησιάζουν οι βουλευτικές και προεδρικές εκλογές του 2023, ο Ερντογάν μπορεί να επιδιώξει να αποσπάσει την προσοχή του εσωτερικού με μια μεγάλη κρίση εξωτερικής πολιτικής, όπως μια αντιπαράθεση με την Ελλάδα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι αυτή η κρίση δεν θα πιέσει το ΝΑΤΟ. Η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει κάθε εργαλείο που έχει στη διάθεσή της για να οδηγήσει σε μια σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων υβριδικών προκλήσεων, διπλωματικών πρωτοβουλιών, ναυτικών ασκήσεων και ίσως ακόμη και κρίση σημαιών.
Η πρόληψη μιας κρίσης απαιτεί τρία βήματα, ένα στρατιωτικό, δύο διπλωματικά.
Πρώτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αυξήσουν τη ναυτική τους παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ιδανικά, θα μπορούσαν να διατηρήσουν ένα αεροπλανοφόρο στη Λεκάνη της Λεβαντίνης, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και όταν τα ρωσικά σχέδια κατά της Ουκρανίας πλησίασαν το σημείο βρασμού. Η ίδια η παρουσία ενός αεροπλανοφόρου των ΗΠΑ, με τη μαχητική ισχύ που παρέχει, μπορεί να είναι αρκετή για να αποτρέψει την τουρκική κλιμάκωση και να αποδείξει στην Άγκυρα ότι μια κρίση εκτροπής το μόνο που θα προκαλέσει είναι περισσότερες πιέσεις για το καθεστώς του Ερντογάν.
Δεύτερον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να συγκαλέσουν μια σειρά διμερών τουρκοελληνικών συνόδων κορυφής, παρόμοια με τη «διπλωματία της σαΐτας» ( σσ. διαπραγματεύσεις που διεξάγονται από διαμεσολαβητή που ταξιδεύει μεταξύ δύο ή περισσότερων μερών που διστάζουν να πραγματοποιήσουν άμεσες συζητήσεις) που εφάρμοσαν τη δεκαετία του 1970 μεταξύ του Ισραήλ και των Άραβων αντιπάλων του, για να συντονίσουν την πολιτική με τη Βόρεια Κύπρο και την Κυπριακή Δημοκρατία. Τουλάχιστον, η προσέλευση της Τουρκίας σε ουσιαστικό διάλογο θα επιβραδύνει έναν κύκλο κλιμάκωσης.
Στην καλύτερη περίπτωση, οι ΗΠΑ, μέσω επιδέξιας ισορροπίας, μπορούν να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές διπλωματικές απαιτήσεις και να διευθετήσουν ζητήματα γενικότερα.
Τρίτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην επανενεργοποίηση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο την πώληση F-35 όσο και F-16 με την επιφύλαξη ότι η Τουρκία πρέπει να υποστηρίξει τη δραστηριότητα των ΗΠΑ στη Μαύρη Θάλασσα.
Η Τουρκία πρέπει να λάβει ανταμοιβή για την καλή συμπεριφορά. Αλλά θα πρέπει επίσης να προσφέρει κάτι σε αντάλλαγμα – για παράδειγμα, μείωση των εντάσεων στην Κύπρο ή να επιτρέψει στα δυτικά πλοία να εισέλθουν στη Μαύρη Θάλασσα για να καθαρίσουν ρωσικές νάρκες και να συνοδεύσουν εμπορικά πλοία που μεταφέρουν ουκρανικά σιτηρά σε παγκόσμια λιμάνια.
Καθώς ο πόλεμος της Ουκρανίας συνεχίζεται, η μεγαλύτερη απειλή για τους δυτικούς στόχους δεν θα είναι οι ρωσικές στρατιωτικές δυνατότητες αλλά τα τμήματα εντός του ΝΑΤΟ.
Μια ελληνοτουρκική αντιπαράθεση θα απειλούσε να ανατρέψει την Ατλαντική Συμμαχία ακριβώς τη λάθος στιγμή. Πρέπει να προληφθεί.
*Ο Seth Cropsey είναι ιδρυτής και πρόεδρος του Yorktown Institute. Υπηρέτησε ως αξιωματικός του ναυτικού και ως αναπληρωτής υφυπουργός του Ναυτικού και είναι συγγραφέας των «Mayday: The Decline of American Naval Supremacy» (2013) και «Seablindness: How Political Neglect Is Choking American Seapower and What to Do About It» ( 2017).
Δυσάρεστος ο κύριος αυτός και προπαντός με ελλιπή δημιουργική φαντασία, δίχως βάθος σκέψης κι άκρατο εθελοτυφλισμό.
Λογικό λοιπόν οι προτάσεις του να αποτελούν απλές ξαναμασημενες ασπιρίνες που δεν θα λύσουν το πρόβλημα αλλά θα το υπερδιογκωσουν μεταθέτοντας το με μεγαλύτερη πλέον πολυπλοκότητα επίλυσης του στο μέλλον .
Ίσως κάποιος θα έπρεπε να του επισημάνει τα ακόλουθα :
1- Ότι δεν πρόκειται για την “Βόρεια Κύπρο” αλλά για το “Κατεχόμενο Παρανόμως Βόρειο Τμήμα της Κύπρου “.
2- Ότι η συνέχιση αποσπασματικών μονολόγων τις οποίες ο ιδιις βαπτίζει ως “Διάλογο Ελλάδας -Τουρκιας” , βάζει στο τραπέζι της συζήτησης μόνον θέματα αμφισβήτησης της με Διεθνείς Συνθήκες κατοχυρωμένης Ελληνικής κυριαρχίας, ανοίγοντας την όρεξη των μελλοντικών διεκδικήσεων της Τουρκίας και πως κάτι αντίστοιχο όσον αφορά την Ελλάδα δεν πρόκειται να της επιτραπεί.
3. – Ότι η Ελλάδα στέλνοντας και ξαναστέλνοντας οπλισμό και περνώντας ξεκάθαρη θέση υπέρ της Ουκρανίας κι εναντίον της Ρωσίας έχει επιτελέσει ,πέραν ακόμα των ορίων των συμβατικών της υποχρεώσεων το καθήκον της προς του συμμάχους της, ώστε δεν είναι διατεθειμένη για περαιτέρω υποχωρήσεις που αφορούν την εδαφική της κυριαρχία κι ότι εάν κάποιες συμμαχες χώρες θέλουν να επιλύσουν τα προβλήματα που οι ίδιες δημιούργησαν για να κρατήσουν την Τουρκία στο Δυτικό μαντρί οφείλουν να της παραχωρήσουν δική τους εδαφική κυριαρχία κι όχι άλλων, ξένη προς αυτους .
3.- Ότι όποιος κρίνει με δύο μέτρα και δύο σταθμά , διαφορετικά τις αναθεωρητικές πολιτικές της Ρωσίας στην Ουκρανία κι εντελώς διαφορετικά τις αναθεωρητικές πολιτικές της Τουρκίας σε Αιγαίο -ΝΑ Μεσόγειο και Μέση Ανατολή κρίνεται για την δημοκρατικότητα των πραγματικών του φρονημάτων και για την ευθυκρισία του ως προς τα κριτήρια επιλογής συμμάχων
4.- Ότι είναι λάθος του να εκλαμβάνει την διαλλακτικότητα της Ελλάδας ως δεδομένη κι ότι θέματα που υπάγονται στην Ελληνική κυριαρχία τα διαχειρίζεται μόνον η ίδια η Ελλάδα με όποιον τρόπο κρίνει η ίδια πρόσφορο και κανείς άλλος. Οπότε ας έχει στις προσλαμβάνουσες του μια μελλοντική πιθανή κατάρρευση της ΝΑ πτέρυγας του ΝΑΤΟ εάν συνεχίσει τις μονόπλευρες θεωρήσεις του για το πώς θα πριμοδοτηθεί η Τουρκία.
5.- Ότι τέτοιες νοοτροπίες σαν τις δικές του , που είναι έτοιμες να τα δώσουν όλα (κι F-35
κι F-16 κι S-400 ) στην Τουρκία κι οδηγούν την χώρα του να ξεβρακωθεί υποκύπτοντας με τον πρώτο εκβιασμό της κάθε Τουρκίας, όχι μόνον δεν εξασφαλίζουν την επιδιωκόμενη σταθερή παραμονή της Τουρκίας στο Δυτικό μαντρί και την ωθούν σε περαιτέρω, μελλοντικούς, νέους εκβιασμούς και παζάρια, αλλά είναι κι αυτές που σταθερά μειώνουν μέχρι σήμερα την εικόνα αξιοπιστίας της χώρας του ως υπερδύναμης στον πλανήτη κι ως αυξημένου κύρους σύμμαχο , με πυγμή , στον οποίο μπορεί πράγματι να επενδύει κανείς , δίνοντας πλέον την βάσιμη εντύπωση πως η πατρίδα του ενεργεί ως καρυδότσουφλο κι όπου φυσάει ο άνεμος στον πρώτο εκβιασμό..
Ελπίζω οι διοικούντες στις ΗΠΑ να έχουν αντιληφθεί τις πραγματικές διαστάσεις του θέματος και να πάρουν πλέον σαφείς θέσεις, που θα μπηγουν μια και καλή ,για την οριστική επίλυση των προβλημάτων, τομαχαίρι στο κόκκαλο, δίχως να παρασυρθούν από την προχειρότητα αντίστοιχων προτάσεων σας κι αυτές του εν λόγω κυρίου Seth Cropsey,που καθόσον φαίνεται ασχέτως αν υπηρέτησε ως αξιωματικός στο US Marine Corps, έχει ρίψει την ασπίδα του προ πολλού και δη από τότε που άρχισε να πολιτεύεται.
Ελπίζω οι Έλληνες σαν θα έρθει η ώρα ενωμένοι , ηγεσία και λαός, να κάνουμε το καθήκον μας για την προάσπιση της Πατρίδας μας, βάζοντας, κατά το παράδειγμα του Οδυσσέα, βουλοκερι στα αφτιά μας στα καλέσματα των Σειρηνων όπως ο κύριος αυτός , που τον μόνον αποτέλεσμα που θα φέρουν θα είναι να ρίξουν και την χώρα του και τους πραγματικούς συμμάχους της στα βράχια..
Γενικώς αξιολυπητη προσέγγιση.
Καλά κάνατε που την δημοσιεύσατε για να εισπράξει τον αντίλογο.