Πράσινη ανάπτυξη: H αναγκαία όχι όμως η ικανή συνθήκη

του Δημήτρη Μάρδα

Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, ΑΠΘ

Π. Αν. Υπουργού Οικονομιικών και Υφ/γού Εξωτερικών

Όλοι δίνουν έμφαση στην πράσινη ανάπτυξη δημιουργώντας την αίσθηση ότι αυτή η επιλογή θα είναι πανάκεια, θεωρούμενη ως η θεραπεία όλων των στρεβλώσεων της Ελληνικής οικονομίας. Παρά τις θετικές επιπτώσεις στην οικονομία δεν πρόκειται όμως να καλύψει το επενδυτικό κενό της χώρας της τάξης των 100 δις. ευρώ και πλέον. Είναι η αναγκαία συνθήκη επίτευξης μέρους αυτού του στόχου αλλά όχι η ικανή.

Η ικανή εντοπίζεται σε μια πολιτική επενδύσεων με μεγάλους προϋπολογισμούς ανά επενδυτικό σχέδιο, η οποία θα αναφέρεται σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες και όχι πλέον σε δρόμους, γεφύρια και κάθε λογής κτήρια. Οι εν λόγω προϋπολογισμοί αφορούν στη βιομηχανία –που είναι η Αχίλλειος πτέρνα της οικονομίας– όπως και στον τουρισμό. Για το σκοπό αυτό απαιτείται ριζική αναθεώρηση της υφιστάμενης αναπτυξιακής κουλτούρας και στρατηγικής.

Με τα υφιστάμενα αναχρονιστικά αναπτυξιακά υποδείγματα και με μικροεπενδύσεις δεν πρόκειται θα προσεγγίσουμε υψηλούς  αναπτυξιακούς στόχους. Η αναπτυξιακή λογική της χώρας κινείται στο  σύνδρομο της λατρείας του μικρού και του μετρίου που είναι διάχυτο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και όχι μόνο στην οικονομία. Έτσι μας έμαθε να βλέπουμε τον κόσμο το πολιτικό σύστημα της μεταπολεμικής περιόδου, με συνέπεια το αυτονόητο μέγεθος σε έργα, κτήρια, εταιρίες κ.λπ ή το διαφορετικό, το μεγάλο και το καινοτόμο να θεωρείται φαραωνικό και να μας τρομάζει!

Όσο πιο γρήγορα απαλλαγούμε από αυτό το σύνδρομο, τόσο ταχύτερα θα ξεκολλήσουμε από τη λάσπη της ύφεσης και της φτώχειας. Το «Σχέδιο Ανάκαμψης» της κυβέρνησης δεν στρέφεται σε τέτοιες καινοτόμες λύσεις, απλώς ακολουθεί παλιές αναπτυξιακές λογικές με ψήγματα εκσυγχρονιστικών μέτρων, (βλ. αναλυτικότερα κριτική επί του Σχεδίου, http://mardas.eu/2021/01/03/πώς-μπορεί-ν-καλυφθεί-το-επενδυτικό-κε/ ).

Πολλές ιδέες και προτάσεις επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων για αλλαγή πλεύσης της αναπτυξιακής μας πορείας τρόμαξαν την καθεστηκυία τάξη των αναλυτών και πολιτικών αφού ήταν έξω από τα όρια της σκέψης τους.

Σοκάρουν προτάσεις που θεωρούνται ως «απίστευτες» σύμφωνα με την κριτική των πρέσβεων της πεπατημένης, των ατόμων που βάφτισαν ως μεγάλα έργα το Ε. Βενιζέλος –ενός μεσαίου σε μέγεθος αεροδρόμιο– όπως και τους αυτοκινητοδρόμους μας. Τέτοιοι όμοιοι και πολύ μεγαλύτεροι αυτοκινητόδρομοι όμως κτίσθηκαν στην Ευρώπη πριν δεκαετίες θεωρούμενοι ως έργα ρουτίνας και όχι ως μεγάλα έργα!

Προτάσεις λοιπόν έξω από τους κυρίαρχους αλλά στενούς ορίζοντες που διαπερνούν τη χώρα, (βλ. ενδεικτικά, www.mardas.eu – Μέτρα πολιτικής), δεν αφορούν μόνο στη βιομηχανία-γεωργία αλλά ακόμη και αυτόν στον τουρισμό. Ακόμη και εδώ, στη λεγόμενη «βαριά μας βιομηχανία», οι προτεινόμενες κυβερνητικές συνταγές κινούνται στη σφαίρα των παραδοσιακών συστάσεων και λύσεων και μικρών επενδύσεων.

Η πράσινη μετάβαση που προωθείται από όλα τα κόμματα αγγίζει συχνά τα όρια της υπερβολής. Η χώρα χρειάζεται να δημιουργήσει νέα δυναμικά συγκριτικά πλεονεκτήματα στη βιομηχανία, σε κλάδους όπου μπορεί και οι οποίοι εξυπηρετούν ταυτόχρονα πολλούς στόχους (άμυνα, εξωστρέφεια, συγκράτηση του ανθρωπίνου κεφαλαίου που μεταναστεύει), όπως επίσης να διατηρήσει μια κυρίαρχη θέση στα υφιστάμενα συγκριτικά της πλεονεκτήματα.

Και εδώ η γνώση, η οποία δεν είναι αγαθό που διαχέεται δωρεάν παράγοντας νέες ιδέες, μαζί με τις βέλτιστες πρακτικές άλλων χωρών που αντιμετωπίζουν όμοιες της Ελλάδας προκλήσεις θα δώσουν τη λύση.