Με τον Πούτιν, η «τέχνη της διαπραγμάτευσης» του Τραμπ τίθεται σε δοκιμασία
Ο εκλεγμένος πρόεδρος πρέπει να κατανοήσει την έννοια της αμοιβαιότητας στις ρωσικές εξωτερικές σχέσεις.
18 Νοεμβρίου 2024
«Για κάθε δράση υπάρχει μια ίση και αντίθετη αντίδραση», είπε ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν στο βήμα του ετήσιου οικονομικού του φόρουμ στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας το 2017.
Κάθισα ανάμεσα στο τεράστιο, αποτελούμενο κυρίως απο Ρώσους, ακροατήριο και έμεινα στον τρίτο νόμο του Νεύτωνα.
Κατά τη διάρκεια τεσσεράμισι χρόνων στη βρετανική πρεσβεία στη Μόσχα, είχα μάθει ένα σημαντικό μάθημα: Η Ρωσία απαντά πάντα με το ίδιο είδος, τόσο στην επιθετικότητα όσο και στην εμπλοκή. Ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ θα πρέπει να σκεφτεί πώς θα μπορούσε να συνδιαλλαγεί με τον Πούτιν σε αυτή τη βάση.
Η αμοιβαιότητα είναι το πιο προβλέψιμο δόγμα της ρωσικής πολιτείας και η πολιτική της Ρωσίας έναντι της Ουκρανίας προσφέρει την τέλεια απεικόνιση.
Δράση: στις 22 Φεβρουαρίου 2014, ο φιλορώσος Πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς καθαιρέθηκε, σε αυτό που η Ρωσία περιγράφει ως παράνομο πραξικόπημα, που υποστηρίζεται από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αντίδραση: Οκτώ χρόνια και δύο ημέρες αργότερα, ο φιλοδυτικός πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ήρθε σε απόσταση αναπνοής από τα ρωσικά στρατεύματα.
Με τα άρματα μάχης να κυλούν στην Ουκρανία από βορρά, ανατολικά και νότια, η Ρωσία εξαπέλυσε μια μαζική αεροπορική επίθεση στο αεροδρόμιο Hostomel. Εάν είχαν εξασφαλίσει τον διάδρομο προσγείωσης, οι ρωσικές δυνάμεις θα είχαν ξεχυθεί για να συντρίψουν τις άμυνες του Κιέβου. Ωστόσο, ένα γρήγορο και αποτελεσματικό πραξικόπημα δεν έγινε κατορθωτό απο τον Πούτιν.
Ωστόσο, τρία χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει ακόμη επιτύχει πολλούς από τους στόχους της, αν και με μεγαλύτερο κόστος. Ο Volodymyr Zelensky μπορεί να πλησιάζει στα λυκόφως της προεδρίας του. Μια μελλοντική κατάπαυση του πυρός θα πυροδοτούσε εκκλήσεις για άρση του στρατιωτικού νόμου και διεξαγωγή προεδρικών εκλογών. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η Ρωσία θα εξακολουθεί να κατέχει το 20 τοις εκατό της ουκρανικής γης.
Η μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ βρίσκεται στον πολύ μακρινό ορίζοντα και η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι τώρα θαμμένη βαθιά.
Ο Πούτιν πιθανότατα πιστεύει ότι η Δύση απέτυχε στην προσπάθειά της να επιφέρει μια αποφασιστική στρατηγική ήττα στη Ρωσία.
Υπάρχουν τρεις λόγοι που τον έχουν φέρει σε ισχυρή θέση για να διαπραγματευτεί με τον Τραμπ.
Πρώτον, σαφήνεια.
Ο απλός, αλάνθαστος και συχνά εκπεφρασμένος στόχος του Πούτιν είναι να αρνηθεί τη φιλοδοξία της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Μπορεί επίσης να ελπίζει σε μια πιο μακροπρόθεσμη ανανέωση των σχέσεων με την Ουκρανία καθώς η μεταπολεμική δυσαρέσκεια προς τη Δύση αυξάνεται σε αυτή τη χώρα.
Η δυτική στρατηγική ήταν πολύπλοκη, ασαφής και σταθερά εσφαλμένη. Οι δυτικές δυνάμεις δεν αναγνώρισαν ποτέ τη νομιμότητα του ισχυρισμού του Πούτιν ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ αντιπροσώπευε μια βασική στρατηγική απειλή για το εθνικό συμφέρον της Ρωσίας. Μια ανοιχτή πόρτα για πιθανή ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, εάν οι συνθήκες ήταν κατάλληλες και αν όλα τα μέλη μπορούσαν να συμφωνήσουν, ήταν πάντα μια μωρολογία που δεν ευχαριστούσε κανέναν. Ο Ζελένσκι κρατήθηκε έξω από τη σκηνή, ενώ ο Πούτιν θύμωσε για το ότι η πόρτα της σκηνής ήταν ανοιχτή.
Δεύτερον, αποφασιστικότητα.
Η Ρωσία έχει αποδείξει την ικανότητα να ενεργεί αποφασιστικά, κάτι που η συλλογική Δύση δεν μπορεί να κάνει.
Με άλλα λόγια, στη μεγάλη παρτίδα του σκακιού, ο Πούτιν έπαιξε σπασμωδικές ομάδες 32 παικτών στο ΝΑΤΟ και 27 παικτών στην ΕΕ, κάθε κίνηση των οποίων προέκυπτε από παρατεταμένη συζήτηση και ιδέες με χαμηλότερο κοινό παρονομαστή. Χρειάστηκε σχεδόν ένας χρόνος για να συμφωνήσει το Ηνωμένο Βασίλειο να στείλει άρματα μάχης Challenger 2 στην Ουκρανία και 15 μήνες για την έγκριση των αεροσκαφών F-16 από τις ΗΠΑ.
Αυτό το παιχνίδι σκακιού γίνεται τρισδιάστατο όταν εμπλέκεται η εσωτερική πολιτική. Στα δόντια της Ρεπουμπλικανικής αντίστασης, το Κογκρέσο των ΗΠΑ χρειάστηκε μήνες για να συμφωνήσει σε πακέτο βοήθειας 61 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Απρίλιο του 2024. Η Γερμανία μείωσε στο μισό τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία τον Αύγουστο του 2024, και αυτό ενάντια στην αυξανόμενη δημοτικότητα των αντιπολεμικών πολιτικών κομμάτων αριστερά και δεξιά. Η εξωτερική πολιτική καθοδηγείται πάντα, τελικά, από εσωτερικές εκτιμήσεις.
Τρίτον, πολιτική βούληση.
Ο Πούτιν πάντα έδειχνε την πολιτική βούληση και είχε την εσωτερική υποστήριξη για να προωθήσει τη στρατηγική του, με τρόπο που η Δύση δεν μπορεί. Οι υπολογισμοί του είχαν τις ρίζες τους σε μια μόνο υπόθεση, η οποία αποδείχθηκε σωστή, ότι η Δύση δεν θα πολεμούσε κατά μέτωπο τη Ρωσία για να προστατεύσει την Ουκρανία.
Πιθανότατα γνώριζε ότι ο φόβος της κλιμάκωσης με τη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη του κόσμου θα εμπόδιζε τα μέλη του ΝΑΤΟ να συμφωνήσουν σε μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση.
Όταν ξεκίνησαν οι μάχες το 2022, το ΝΑΤΟ πρόσφερε κάθε μορφή βοήθειας εκτός από την πιο άμεση βοήθεια.
Έκτοτε, η άνοδος του λαϊκισμού έχει οδηγήσει τον Ντόναλντ Τραμπ να κερδίσει σαρωτικά την εξουσία στις ΗΠΑ και υπονόμευσε τους φιλελεύθερους συνασπισμούς στη Γερμανία και τη Γαλλία. Εναλλακτικές φωνές της αριστεράς και της δεξιάς ζητούν συνδιαλλαγή με τη Ρωσία, σφίγγοντας το περιθώριο της πολιτικής των γερακιών που σε διάστημα μιας δεκαετίας μας οδήγησε σε πόλεμο.
Πώς φτάσαμε από την ανατροπή του Γιανουκόβιτς το 2014 στην απόπειρα απομάκρυνσης του Ζελένσκι το 2022 και στον καταστροφικό πόλεμο που εκτυλίχθηκε;
Υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι ο Πούτιν είχε στο μυαλό του όλα όσα συνέβησαν και δεν αντιδρούσε στα γεγονότα καθώς αυτά εξελισσονταν. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι οδηγείται από ένα γενικό σχέδιο, που περιλαμβάνει μια αυτοκτονική απόπειρα εισβολής στη Βαλτική ή στην Πολωνία.
Τα παράπονα του Πούτιν αυξάνονταν σταθερά σε ένταση τα οκτώ χρόνια πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, καθώς οι προσπάθειες εξασφάλισης ειρηνικής διευθέτησης της σύγκρουσης στην Ουκρανία μέσω της συμφωνίας του Μινσκ απέτυχαν.
Πράγματι, ήταν μια από τις τελευταίες πράξεις της προπολεμικής κυβέρνησης του Ζελένσκι να κηρύξει επίσημα νεκρή τη συμφωνία του Μινσκ. Ωστόσο, μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία οικονομικού πολέμου κατά της Ρωσίας μέσω κυρώσεων, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και την υποστήριξη της Βρετανίας, συνεχίστηκε.
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει, πόση επιρροή θα έχει ο Ντόναλντ Τραμπ για να φέρει τον πόλεμο στο τέλος;
Ο Τραμπ μπορεί να φέρει μεγαλύτερη σαφήνεια στους στόχους των ΗΠΑ και της Δύσης προς τη Ρωσία και την Ουκρανία, κάτι που είναι ένα βήμα προς τα εμπρός από τον καταστροφικό χαρακτήρα του Μπάιντεν. Θα πρέπει να είναι τολμηρός και αποφασιστικός στην εξερεύνηση νέων ιδεών, καθώς η δύναμη της εντολής του του παρέχει το πολιτικό εύρος για να ενεργήσει.
Αλλά αυτή τη στιγμή, ο Πούτιν παραμένει σε ισχυρή διαπραγματευτική θέση καθώς ο στρατός του εξακολουθεί να κερδίζει έδαφος καθημερινά. Παρόλο που η οικονομία της Ρωσίας μπορεί να υπερθερμαίνεται από την πολεμική προσπάθεια, δεν βιάζεται να κλείσει μια συμφωνία.
Κάτι που μας επαναφέρει στην αμοιβαιότητα. Στην τέχνη της συμφωνίας, ο Τραμπ θα πρέπει να προετοιμαστεί να κάνει παραχωρήσεις αν περιμένει από τον Πούτιν να ανταποδώσει. Τέλος, η απομάκρυνση του ΝΑΤΟ από την εξίσωση και ένα μελετημένο σχέδιο για τη μόχλευση της ελάφρυνσης των κυρώσεων σε μια μελλοντική ειρηνευτική διαδικασία, θα ήταν καλά σημεία για να ξεκινήσετε.
Ian Proud Ο Ian Proud ήταν μέλος της Διπλωματικής Υπηρεσίας της Αυτού Βρετανικής Μεγαλειότητας από το 1999 έως το 2023. Υπηρέτησε ως Οικονομικός Σύμβουλος στη Βρετανική Πρεσβεία στη Μόσχα από τον Ιούλιο του 2014 έως τον Φεβρουάριο του 2019. Πριν από τη Μόσχα, οργάνωσε τη Σύνοδο Κορυφής των G8 το 2013 στο Lough Erne, Βόρεια Ιρλανδία, εργάζεται από την 10 Downing Street. Πρόσφατα δημοσίευσε τα απομνημονεύματά του, «A Misfit in Moscow: How British diplomacy in Russia, 2014-2019».
