Η Ρωσία, αλλά και η Ουκρανία (σε πολύ μικρότερο βαθμό), από τις αρχές του 2022, παρείχαν βασικά αγαθά και υπηρεσίες που απαιτούνταν για να διατηρήσουν την ομαλή λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας.
Αλλά στις χώρες της Δύσης, ελάχιστοι άνθρωποι, εκτός από λίγους ειδικούς, το παρατήρησαν αυτό, προτιμώντας να θεωρούν τη Ρωσία απλώς ένα «βενζινάδικο με πυρηνικά όπλα».
Το τίμημα της τιμωρίας
Τώρα, μετά την έναρξη της ρωσικής ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης (σημ. ρωσικής στρατιωτικής εισβολής) στην Ουκρανία, ακούγονται όλο και περισσότερο οι φωνές για την πραγματική βαρύτητα του τιμήματος που θα πρέπει να πληρώσει η «συλλογική Δύση» για την επιθυμία της να «τιμωρήσει τη Ρωσία».
Αυτές οι απόψεις δεν ξεπερνούν ακόμη τη μαζική αντιρωσική υστερία, για την υποστήριξη της οποίας έχουν «αξιοποιηθεί» όλοι οι λιγότερο σημαντικοί πόροι των μέσων ενημέρωσης, αλλά ήδη σχηματίζουν μια αναπόφευκτη επανεκτίμηση τόσο των δυτικών φιλιστατικών συναισθημάτων όσο και των θέσεων πολλών σημαντικών παραγόντων στην παγκόσμια αγορά.
Διαδοχικά κύματα πρωτοφανών δυτικών κυρώσεων, η «μαζική έξοδος δυτικών εταιρειών» από τη Ρωσία και η απάντηση της Μόσχας σε αυτά τα μέτρα έχουν προκαλέσει απτή ζημιά σε ορισμένους κρίσιμους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας. Όλα αυτά έχουν επιδεινώσει τη ζημιά στην παγκόσμια Δύση που προκλήθηκε νωρίτερα από την πανδημία COVID-19.
Απρόσμενη η κρίση
«Για πολλούς παρατηρητές, η κλίμακα αυτών των κυματικών επιπτώσεων ήταν μεγάλη έκπληξη. Ανάλογα με τις διαφορετικές μεθόδους εκτίμησης, η ρωσική οικονομία κατατάσσεται κάπου μεταξύ της έκτης και της δωδέκατης μεγαλύτερης στον κόσμο, με το βάρος της να αποδίδεται γενικά σχεδόν αποκλειστικά στους υδρογονάνθρακες.
Η Ρωσία αντιπροσωπεύει μόνο το 3% περίπου της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής. Τόσο ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν όσο και ο πρώην προϊστάμενός του Μπαράκ Ομπάμα θεωρούσαν επομένως τη Ρωσία ως δευτερεύοντα παράγοντα στη διεθνή οικονομική σκηνή. Μια τόσο επιφανειακή άποψη δεν λαμβάνει υπόψη πολλά σημαντικά πράγματα».
Αυτό αναφέρει σε άρθρο του ο ιστότοπος Russia Matters, που δεν κατατάσσεται «στους φίλους του Κρεμλίνου», καθώς υποστηρίζεται από την Carnegie Corporation της Νέας Υόρκης.
Οι αναλυτές αυτής της αμερικανικής ερευνητικής ιστοσελίδας αναφέρουν πέντε σημαντικότερους τομείς που έχουν υποφέρει περισσότερο από τις οικονομικές συνέπειες του νέου Ψυχρού Πολέμου που εξαπέλυσε η Δύση κατά της Ρωσίας.
1.Ενέργεια
Στα τέλη του περασμένου έτους, η Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φυσικού αερίου στον κόσμο, ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας αργού πετρελαίου και ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας άνθρακα. Επίσης, εμπλουτίζει περισσότερο ουράνιο για χρήση σε πυρηνικούς σταθμούς από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.
Τώρα η προσφορά ρωσικών ενεργειακών πόρων στις παγκόσμιες αγορές μειώνεται λόγω των κυρώσεων και της αβεβαιότητας των βασικών παραγόντων στην αλυσίδα παραγωγού-καταναλωτή. Οι περικοπές της προσφοράς έχουν ωθήσει τις τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και του άνθρακα, ήδη υψηλές από την πανδημία.
Το φαινόμενο ντόμινο σε αυτόν τον τομέα είναι αποκαλυπτικό: το υψηλότερο κόστος καυσίμων και ενέργειας αυξάνει την τιμή σχεδόν ό,τι παράγεται ή μεταφέρεται, από το τσιμέντο μέχρι τα καλλυντικά. Αυτό, με τη σειρά του, δημιουργεί πιθανές πολιτικές προκλήσεις για τους εν ενεργεία ηγέτες σε όλο τον κόσμο.
Στις ΗΠΑ, οι τιμές των πρατηρίων βενζίνης έχουν φτάσει σε υψηλά ρεκόρ, κάνοντας αναγκαίο το αίτημα για «ανάληψη δράσης» που απευθύνονται μέχρι τον Λευκό Οίκο. Σε όλο τον κόσμο, οι ηγέτες της βιομηχανίας προειδοποιούν για «συστημική» έλλειψη ντίζελ.
Στην κατάσταση του φυσικού αερίου, η Ευρώπη έχει πληγεί περισσότερο, αντιπροσωπεύοντας το 74% των ρωσικών εξαγωγών το 2021. Τώρα οι ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα η Γερμανία, αγωνίζονται να βρουν πώς να «τιμωρήσουν τη Μόσχα» με εμπάργκο φυσικού αερίου χωρίς να καταστρέψουν τις δικές τους οικονομίες.
Οι τιμές του άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σημείωσαν επίσης υψηλό ρεκόρ τον Μάρτιο, υπερτριπλασιάζοντας από την αρχή του έτους. Σταδιακές απαγορεύσεις στις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα έχουν εισαχθεί στην Ιαπωνία, τον τρίτο μεγαλύτερο εισαγωγέα στον κόσμο, το Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ, όπου ο ρωσικός άνθρακας αντιπροσώπευε σχεδόν το ήμισυ των εισαγωγών το 2021, απειλώντας να αυξήσει περαιτέρω τις καταναλωτικές δαπάνες.
Στην πυρηνική βιομηχανία, οι τιμές του ουρανίου έχουν εκτιναχθεί περισσότερο από 30%, και κανείς δεν μπορεί «να αντικαταστήσει γρήγορα τη Ρωσία σε μια περίπλοκη αλυσίδα εφοδιασμού που θα μπορούσε να πάρει χρόνια για να αναπροσαρμοστεί», γράφει η Wall Street Journal.
Η Μόσχα έχει δηλώσει ότι εξετάζει το ενδεχόμενο απαγόρευσης των εξαγωγών ουρανίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έλαβαν το 16% των προμηθειών της από τη Ρωσία το 2020.
- Γεωργία
Η Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο το 2021 και σημαντικός παραγωγός και των τριών τύπων θρεπτικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στα λιπάσματα.
Η Ρωσική Ομοσπονδία ήταν επίσης ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο ενός βασικού συστατικού σε πολλά προϊόντα μαζικής παραγωγής – το ηλιέλαιο, αντιπροσώπευε περίπου το 23% της παγκόσμιας αγοράς (παρά το γεγονός ότι η Ουκρανία – ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο – αντιπροσώπευε έως 46%).
Οι συνέπειες της στρατιωτικής επιχείρησης στην Ουκρανία έπληξαν την προμήθεια σιτηρών, φυτικών ελαίων και λιπασμάτων. Ο συνδυασμός των δυτικών κυρώσεων και της «αμοιβαίας απαγόρευσης εξαγωγών» οδήγησε σε ελλείψεις πρώτων υλών και οδήγησε τις τιμές των λιπασμάτων πέντε φορές υψηλότερες σε επιλεγμένες αγορές.
Οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων έφτασαν σε νέο ιστορικό υψηλό ήδη τον Μάρτιο, σημειώνοντας άλμα 34% από έτος σε έτος.
Η κατάσταση θα μπορούσε να αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους πεινασμένους, ειδικά στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία και την Ουκρανία, που είναι επίσης σημαντικός εξαγωγέας τροφίμων.
Οι αναλυτές υπενθυμίζουν ότι το 2011-2012 οι διαμαρτυρίες για την «Αραβική Άνοιξη» τροφοδοτήθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό από την αύξηση των τιμών των σιτηρών και του αλεύρου, η οποία στη συνέχεια προέκυψε εν μέρει λόγω της μείωσης της παραγωγής στη Ρωσία και την Ουκρανία που σχετίζεται με την ξηρασία.
- Πρώτες ύλες υψηλής τεχνολογίας
Η Ρωσία εξορύσσει περίπου το 37% του παλλαδίου που εισέρχεται στην παγκόσμια αγορά, ένα βασικό συστατικό των τσιπ υπολογιστών και των μπαταριών.
Η Ρωσική Ομοσπονδία αντιπροσωπεύει επίσης περίπου το 11% των προμηθειών νικελίου. Οι κυρώσεις και η εκποίηση επενδύσεων έθεσαν σε κίνδυνο την προμήθεια βασικών υλικών για κατασκευαστές ηλεκτρικών οχημάτων και τσιπ υπολογιστών, προκαλώντας περαιτέρω διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού υψηλής τεχνολογίας.
Η πανδημία έδωσε στους κατασκευαστές τσιπ την ευκαιρία να αντιμετωπίσουν τις διακοπές του εφοδιασμού, με τους μεγάλους κατασκευαστές να αποθηκεύουν πρώτες ύλες και να διαφοροποιούν τις αγορές τους. Αλλά η προοπτική ενός μακροπρόθεσμου ελλείμματος έχει αυξηθεί ανησυχητικά. Υπάρχουν φόβοι ότι η Ρωσία θα προσπαθήσει να τιμωρήσει αυστηρά τη Δύση μειώνοντας τις εξαγωγές υποστρωμάτων ζαφείρι.
- Μέταλλα
Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας χάλυβα στον κόσμο, μαζί με την Ουκρανία είναι οι κορυφαίοι πωλητές μπρικέτες χυτοσιδήρου και σιδηρομεταλλεύματος που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή χάλυβα.
Οι ΗΠΑ, αντίθετα, ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής πρώτων υλών χάλυβα στον κόσμο για πολλά χρόνια και έλαβαν τα δύο τρίτα των εισαγωγών τους το 2021 από αυτές τις δύο χώρες. Η Ρωσία είναι επίσης σημαντικός παραγωγός κοβαλτίου, αλουμινίου και χαλκού.
Ο οικονομικός αντίκτυπος των δυτικών κυρώσεων έχει ήδη οδηγήσει σε υψηλές τιμές ρεκόρ. Αυτά τα προβλήματα επιδεινώνονται από τις διακοπές του εφοδιασμού από την Ουκρανία, η οποία είναι η ίδια σημαντική παραγωγός μετάλλων.
Η ρωσική στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία «απειλεί να μετατρέψει τον χάλυβα σε είδος πολυτελείας», γράφει η Washington Post.
Το κόστος του σπειροειδούς χάλυβα θερμής έλασης έφτασε σε ιστορικό υψηλό στα μέσα Μαρτίου, αυξημένο σχεδόν κατά 250%.
Η τιμή του χαλύβδινου οπλισμού που χρησιμοποιείται σε κατασκευαστικά έργα σε όλο τον κόσμο έχει αυξηθεί κατά 150%. Οι τιμές του σιδήρου επίσης σχεδόν διπλασιάστηκαν.
- Αεροδιαστημικές και διεθνείς μεταφορές
Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός τιτανίου, το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως στην παραγωγή αεροσκαφών και κινητήρων αεροσκαφών. Η ρωσική επικράτεια προσφέρει επίσης τις συντομότερες αεροπορικές διαδρομές από την Ασία προς την Ευρώπη.
Οι επιπτώσεις των κυρώσεων διαταράσσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού στον αεροδιαστημικό και αμυντικό τομέα των δυτικών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας βασικών μετάλλων. Οι παγκόσμιες τιμές τιτανίου εκτινάχθηκαν καθώς οι προμήθειες μειώθηκαν τόσο λόγω των κυρώσεων στις ρωσικές τράπεζες όσο και λόγω των παρενεργειών, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης εισόδου σε ρωσικές λιμένες μεγάλων εταιρειών μεταφορών.
Μέχρι πρόσφατα, η Ρωσία αντιπροσώπευε το 15-20% της παγκόσμιας παραγωγής τιτανίου. Οι δυτικές εταιρείες αεροδιαστημικής προσπαθούν να δημιουργήσουν αποθέματα: έχουν απόθεμα έξι έως εννέα μηνών, εκτιμά η Fitch. Όμως η πρόβλεψη του οργανισμού είναι απογοητευτική:
Εάν οι διακοπές συνεχιστούν μετά το 2022, η διαθεσιμότητα της προσφοράς και οι υψηλότερες τιμές θα μπορούσαν να μειώσουν την κερδοφορία της αεροδιαστημικής και τον όγκο παραγωγής
Ο ρωσικός εναέριος χώρος είναι κλειστός για αεροσκάφη από δεκάδες «μη φιλικές χώρες» ως απάντηση στην απαγόρευση των ρωσικών αεροσκαφών. Κατά συνέπεια, οι διεθνείς αεροπορικές εταιρείες, που ήδη υποφέρουν από τις υψηλές τιμές των καυσίμων και την πτώση της ζήτησης στην εποχή της πανδημίας, απαιτούν μεγαλύτερα δρομολόγια παρακάμπτοντας τη Ρωσική Ομοσπονδία. Αυτό, με τη σειρά του, οδηγεί σε αύξηση των τιμών των εισιτηρίων και των ναύλων.
Η Μόσχα είπε ότι οι ξένες αεροπορικές εταιρείες ξοδεύουν επιπλέον 37,5 εκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα σε πτήσεις που παρακάμπτουν τη χώρα.
Επιπλέον, ξένα αεροσκάφη αξίας 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων «κολλημένα» στη Ρωσία «είναι απίθανο να επιστραφούν ποτέ», θρηνούν υποκριτικά τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, «ξεχνώντας» τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που πράγματι έκλεψε η Δύση.
