της Μαρίας Μαγγιώρου*
Σαν σήμερα, 16 Ιουνίου, πριν δυο αιώνες, το 1826, οι πολιτικοί-θρησκευτικοί ηγέτες της Τουρκίας εξόντωσαν με μαζική σφαγή τους στρατιωτικούς-πολιτικούς: τους Γενίτσαρους.
Ως γόνοι χριστιανών και ως μορφωμένοι, οι Γενίτσαροι δεν είχαν τυφλή και φανατική πίστη στο κοράνι. Τους χαρακτήριζε ο συγκρητισμός, η ετεροδοξία-ευελιξία και ο αποκρυφισμός. Αυτό δεν ήταν ακόμα κακό στην εποχή που άρχιζαν να διαμορφώνονται τα έθνη-κράτη στη Δύση και η οθωμανική αυτοκρατορία άρχιζε να καταρρέει, δηλαδή δυο αιώνες πιο πίσω, τον 17ο. Τότε, άρκεσε η ισχυροποίηση των σουλτάνων ως θρησκευτικών ηγετών με τον τίτλο του χαλίφη, ο οποίος παλαιότερα ήταν απλώς τιμητικός.
Τον 19ο αιώνα όμως υποχρεώθηκε και η Τουρκία να υπάρξει ως έθνος-κράτος και, φυσικά, δεν γινόταν παρά να το κάνει με τους ανατολίτικους τρόπους, δηλαδή τόσο με τον θρησκόληπτο όσο και με τον ολοκληρωτικό. Πρώτος, εφαρμόστηκε ο θρησκόληπτος προκειμένου να φτιαχτεί «κράτος» που, προφανώς, θα ήταν θρησκευτικό. Η υλοποίηση θρησκευτικού κράτους προϋποθέτει ενιαία πίστη, ομογενοποιημένους πιστούς. Έπρεπε έτσι οι πάντες να είναι σουνίτες. Έπαψε συνεπώς να είναι ανεκτός ο αλεβιτισμός των Γενιτσάρων. Και όσο ήταν αναμενόμενο να αντιδράσουν οι Γενίτσαροι, άλλο τόσο ήταν αναμενόμενο για έναν Τούρκο ηγέτη, τον Μαχμούτ τον Β’, αφού προβεί στον αφορισμό τους και στο κάψιμο των στρατώνων, να αποκεφαλίσει και να απαγχονίσει γύρω στους 120.000 και να εξορίσει σε κατάσταση δούλου τους 20.000 που επέζησαν.
Τον 20 αιώνα, χρειάστηκε να φτιαχτεί και τούρκικο “έθνος”. Ο Μουσταφά Κεμάλ ήταν αυτός που βρέθηκε αντιμέτωπος με το ζήτημα του ενιαίου έθνους που περιόριζε το τούρκικο κράτος σε ένα οροπέδιο της Ανατολίας. Είχε έρθει η σειρά του βάρβαρου ολοκληρωτισμού. Ο ίδιος ντύθηκε γενίτσαρος για να ηγηθεί του κινήματος των Νεότουρκων, ενώ άλλοι φρόντιζαν για τον αφανισμό του γένους των Αρμενίων.
Οι Δυτικοί, αντί να αναγνωρίσουν την α λα τούρκα συνταγή για έθνος-κράτος, είδαν στον Κεμάλ έναν «εκσυγχρονιστή». Σαν να καθιερώθηκε «πατέρας» των Τούρκων επειδή δήθεν ο λαός αυτός αναζητούσε την πρόοδο και όχι την αναβάπτισή του στα βάρβαρα ένστικτα των προγόνων τους-πολεμοχαρών Τουρκομογγόλων νομάδων. Έφτασε η ανατολίτικη πονηριά του Κεμάλ να ορίσει ως μουσείο τη Αγιά-Σοφιά για να του χαρίσουν τα εδάφη που προηγουμένως είχαν παραχωρήσει στους Κούρδους και τους Αρμενίους και να του εξασφαλίσουν ψευδο-έθνος με τις πατρίδες των Ποντίων και των Μικρασιατών.
