Επιμέλεια: Άλκης Καλλιαντζίδης, Οικονομολόγος.
Ανοιχτή Επιστολή,18-7-2020, στον ηλεκτρονικό Le Monde της Τουρκάλας Ece Temelkuran
Στις 4 Νοεμβρίου 2016 συνέβη ένα απολύτως συναρπαστικό γεγονός : ο ήχος ταξίδεψε στο χώρο και στο χρόνο. Μέσα στις εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου του Στάνφορντ (στην Καλιφόρνια), η διάσημη χορωδία Cappella Romana πραγματοποίησε μια συναυλία με τίτλο «Η εκ νέου εφευρεθείσα Αγία Σοφία» ( 
Hagia Sophia Reinvented), https://www.youtube.com/watch?v=xHDv0XO74ic)
, όπου οι θεατές μπόρεσαν να ακούσουν βυζαντινούς ψαλμούς ακριβώς όπως αντηχούσαν μέσα στην Αγία Σοφία στον Μεσαίωνα. Οι φωνές της χορωδίας φιλτραρίστηκαν μέσω ενός αλγορίθμου που αναπτύχθηκε από το Κέντρο Επιστήμης Υπολογιστών Μουσικής και Ακουστικής Έρευνας (CCRMA) στο Στάφορντ. Οι επιστήμονες είχαν πάει στην Αγία Σοφία, όπου είχαν κάνει πολλές 
ηχογραφήσεις για να καταλάβουν τι έκανε την ακουστική του κτηρίου τόσο μοναδική, και στη συνέχεια προσπάθησαν να εφαρμόσουν την ίδια ακουστική διαδικασία στη μουσική της χορωδίας. Αλλά την ημέρα της συναυλίας, η Κωνσταντινούπολη, η πόλη της Αγίας Σοφίας, βυθίστηκε σε έναν τόσο σοβινιστικό κακόηχο που αυτοί οι ωραίοι ήχοι δεν μπορούσαν παρά να μην ακούγονται.
24 Ιουλίου, μια συμβολική ημερομηνία
Πέρασαν μόλις μερικοί μήνες από την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016 και, εν μέσω του θορύβου του, πολλοί έφυγαν από τη χώρα σιωπηλά. Κατάλαβαν ότι στο εξής θα ακούγονταν στην Κωνσταντινούπολη μόνον οι φωνές της χυδαιότητας και της βίας. Όταν, μέσα στη νύχτα της απόπειρας πραξικοπήματος, ήχησε από 90.000 τζαμιά το «sela» – δηλαδή μια προσευχή που συνήθως απαγγέλλεται μετά από ένα θάνατο – δεν υπήρχε πλέον καμία αμφιβολία για αυτούς ότι η Τουρκία που γνώρισαν δεν θα ήταν πια η ίδια.
Η Αγία Σοφία θα ανοίξει επίσημα τις πόρτες της ως τζαμί στις 24 Ιουλίου 1923, την ημέρα υπογραφής της 
Συνθήκης της Λωζάννης [μεταξύ της Τουρκικής Δημοκρατίας και των νικητών του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου]. Στη διεθνή πολιτική ιστορία, αυτή η συνθήκη θεωρείται ως το ιδρυτικό έγγραφο της Δημοκρατίας της Τουρκίας εντός των σημερινών συνόρων της. Έτσι, για εκείνους που για μεγάλο χρονικό διάστημα ενοχλούνταν από την κοσμικότητα και για εκείνους που εξακολουθούν να λυπούνται για τα χαμένα εδάφη, η επιλογή αυτής της επετειακής ημερομηνίας για την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι ένα ισχυρό σημάδι. Αλλά σε περίπτωση που αυτός ο περίπλοκος συμβολισμός σας έχει διαφύγει, μπορείτε να βασιστείτε στο καθεστώς του Ερντογάν και των υποστηρικτών του για να σας το υπενθυμίσουν. Οι κραυγές των Ερντογανιστών βουλευτών που ωρύονταν «Allah akbar ! » εντός ενός υποτιθέμενου κοσμικού Κοινοβουλίου και οι δηλώσεις των φανατικών οπαδών του καθεστώτος, όπως : «ο άνθρωπος από πέτρα λιώνει» – δηλαδή μια αναφορά στα αγάλματα του Ατατούρκ [Μουσταφά Κεμάλ, ιδρυτή της σύγχρονης και δημοκρατικής Τουρκίας, 1881- 1938] – δείχνουν, εάν υπήρχε ακόμη ανάγκη, ότι ο Ερντογάν τελειώνει τη δημιουργία μιας Τουρκίας του χεριού του.
Μια στρατηγική που λειτουργεί άψογα
Όποιος ξέρει λίγο τη διεθνή πολιτική και την Τουρκία, γνωρίζει ότι η Αγία Σοφία ήταν πάντα η αγαπημένη πολιτική εκτροπή του Ερντογάν. Τη στιγμή που όλοι ασχολούνται με το ζήτημα του μουσείου που ξαναγίνεται τζαμί, τα μεγάλα προβλήματα γίνονται αόρατα. Και ο σχετικός κατάλογος είναι μακρύς : οι γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, τα προβλήματα που δημιουργεί αυτό με την Ελλάδα. ο νόμος για τους δικηγόρους, ο οποίος θα καταστρέψει μόνιμα ένα ήδη σοβαρά κατεστραμμένο δικαστικό σύστημα, η παράνομη κράτηση πολλών πολιτικών κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένων και των επώνυμων κρατουμένων, για να μην αναφέρουμε τη μαζική οικονομική κρίση. Μέχρι στιγμής, η στρατηγική εκτροπής αναφορικά με τον καθεδρικό ναό φαίνεται να λειτουργεί άψογα, τόσο από πλευράς διεθνούς όσο και εσωτερικής πολιτικής. Όταν ο ενθουσιασμός και η ένταση υποχωρήσουν, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ερντογάν θα καταφύγει σε μια άλλη θεαματική εκτροπή.
Για όσους γνωρίζουν την αριστουργηματική του τέχνη εκτροπής από τα δυσάρεστα, αυτά τα καμώματα έχουν καταντήσει κουραστικά. Εν πάση περιπτώσει, προς το παρόν, όλοι οι πιστοί του ασχολούνται με το 
κυνήγι μαγισσών εναντίον εκείνων που προσπαθούν να θυμηθούν ότι η κυριαρχία μιας χώρας δεν δικαιολογεί την αρπαγή μιας κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, όπως είναι η Αγία Σοφία. Οι ειδικοί του καθεστώτος έχουν φτάσει στο σημείο να λένε ότι πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα πριν από την απελευθέρωση του τζαμιού Al–Aqsa στην Ιερουσαλήμ. Οι ισλαμιστικές πολιτικές φιλοδοξίες, τις οποίες οι υποστηρικτές του Ερντογάν αποκαλούν «η αιτία», δεν έχουν όρια. Και ο ενισχυμένος θόρυβος αυτής της αιτίας καλύπτει όλες τις λεπτές φωνές, αυτές που αντηχούσαν στην Αγία Σοφία, αλλά και παντού αλλού.
Περίπου την ίδια περίοδο που παρουσιάστηκε η συναυλία της Αγίας Σοφίας στο Στάφορντ, έφυγα από τη χώρα μου. Από τότε, παλεύω με τη λέξη «εξορία». Μια βαριά λέξη, που κολλάει στο όνομά μου κάθε φορά που οι άνθρωποι προσπαθούν να περιγράψουν την τρέχουσα κατάστασή μου. Προσπαθώ να εξηγήσω ότι η χώρα ενός συγγραφέα είναι η γλώσσα και ότι όταν τα λόγια του καταπνίγονται από τον θόρυβο της χυδαιότητας, έχει το δικαίωμα να επιλέξει ένα μέρος όπου η φινέτσα εξακολουθεί να υπάρχει. Κάθε χώρα, όπου οι εύθραυστες λέξεις της ομορφιάς μπορούν να διευρυνθούν, είναι ή μπορεί να είναι, η πατρίδα ενός αφηγητή. Το να φωνάζεις πιο δυνατά, για να ακουστείς, είναι μια άλλη γλώσσα που δεν μπορώ να μιλήσω. Και, δυστυχώς, είναι η μόνη γλώσσα που επιτρέπεται στη χώρα μου αυτήν την ώρα.
Από μακριά μπορώ να παρατηρήσω τις έντονες κραυγές της νίκης που επικρατούν από τους υποστηρικτές του καθεστώτος. Αυτές δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό σχετικά με την ενίσχυση της δυσαρέσκειας τους, όταν δηλώνουν ότι «η Κωνσταντινούπολη ανακτήθηκε τελεσίδικα και πλήρως». Το βλέμμα τους είναι γεμάτο εκδίκηση, περνούν το χρόνο τους παρακολουθώντας και εντοπίζοντας οποιαδήποτε ανυπότακτη φωνή που δεν επαναλαμβάνει ταυτόχρονα τις λέξεις που κραυγάζουν. Ισχυρίζονται το μονοπώλιο επί της στοιχειωμένης ηχούς της Αγίας Σοφίας. Αλλά ο αλγόριθμος συντονισμού, αυτή η απίστευτη αριθμητική ήχου, δεν ανήκει παρά μόνο στο χρόνο. Και ο χρόνος είναι θέμα υπομονής. Μπορούμε να περιμένουμε πολύ καιρό για όσους δεν ξέρουν άλλη γλώσσα παρά μόνο τις κραυγές, καταλήγοντας να χάσουν τη φωνή τους, αλλά τώρα ξέρω ότι ο ήχος μπορεί να ταξιδέψει στο χρόνο. Έτσι, με τα λόγια μου, αναμένω.
Ελεύθερη μετάφραση από τα γαλλικά και επεξεργασία κειμένου από τον Αλκη Καλλιαντζίδη
Η Ece Temelkuran, γεννήθηκε στις 22 Ιουλίου 1973 στη Σμύρνη. Ήταν χρονογράφος της Milliyet από το 2000 έως το 2009, του Habertürk από το 2009 έως τον Ιανουάριο του 2012, και παρουσιάστρια στο Habertürk TV το 2010 και το 2011. Πηγή : Wikipédia.
Το τελευταίο της βιβλίο, «Πώς να οδηγήσεις μια χώρα στην καταστροφή της : από τον λαϊκισμό έως τη δικτατορία», εκδόθηκε από τις εκδόσεις Stock (το 2019).
