του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.
Είναι ήδη μια αποδεκτή πραγματικότητα ότι η Τουρκία και η Ελλάδα λαμβάνουν η μία την άλλη ως τους κυρίους θαλάσσιους αντιπάλους τους. Η Τουρκία πιστεύει ότι η Ελλάδα εντείνει τον περιορισμό της Τουρκίας στο Αιγαίο με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών και της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και στη Μεσόγειο Θάλασσα με την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Εν τω μεταξύ, η Ελλάδα θεωρεί ότι η Τουρκία προσπαθεί να κυριαρχήσει στον αναφερόμενο χώρο ως «γαλάζια πατρίδα» και σκοπεύει να αλλάξει τη θαλάσσια τάξη όπως ορίζεται από τη σύμβαση του Διεθνούς Δικαίου Θαλάσσης.
Αναμφίβολα, και οι δύο πλευρές έχουν μεγαλοποιήσει τις δυνατότητες και τις προθέσεις της άλλης. Ωστόσο, τέτοιες υπερβολές και παρεξηγήσεις δύσκολα μπορούν πραγματικά να αμβλυνθούν στο πλαίσιο του ελληνο-τουρκικού διαλόγου λόγω κυρίως του ανταγωνισμού. Ειδικά όταν η τουρκική πλευρά απειλεί συνεχώς με πόλεμο. Στρατηγικά, οι προθέσεις και των δύο πλευρών είναι να συνεχισθεί ο ανταγωνισμός και να αποφευχθεί ο πόλεμος. Ωστόσο, οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις συμβαίνουν συχνά απροσδόκητα και η πιθανότητα τυχαίας κλιμάκωσης της σύγκρουσης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας είναι πραγματική.
Σε αυτά τα ύδατα του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου Θάλασσας, οι στρατιωτικές μονάδες αμφοτέρων έχουν αεροπορικές και θαλάσσιες συναντήσεις αρκετές φορές την ημέρα και χιλιάδες φορές κάθε χρόνο αυξάνοντας την πιθανότητα τυχαίας κλιμάκωσης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το διακύβευμα αυξάνεται απότομα καθώς αυξάνεται ο αριθμός των συναντήσεων και η έντασή τους.
Επιπλέον, οι τελευταίες τεχνολογικές καινοτομίες, όπως τα όπλα στον κυβερνοχώρο, τα δορυφορικά όπλα, οι υπερηχητικοί πύραυλοι, οι πύραυλοι κατά στόχων επιφανείας μεγάλου βεληνεκούς, ο κβαντικός υπολογισμός και η τεχνητή νοημοσύνη, έχουν επιδεινώσει πολύ την αβεβαιότητα. Τα θαλάσσια στρατιωτικά συστήματα έχουν γίνει τόσο πολύπλοκα που τα όρια μεταξύ ξηράς, θάλασσας, αέρα, διαστήματος και κυβερνοχώρου είναι ασαφή. Η εφαρμογή μη στελεχωμένων συστημάτων και αυτόνομων όπλων βλάπτει επίσης τους πολιτικούς και ηθικούς περιορισμούς στη χρήση στρατιωτικής βίας, γεγονός που μπορεί να μειώσει το όριο για στρατιωτική σύγκρουση.
Η διαχείριση του στρατιωτικού ανταγωνισμού Τουρκίας-Ελλάδας περιλαμβάνει τόσο στρατηγικά όσο και επιχειρησιακά ζητήματα και ως εκ τούτου πρέπει να συντονιστεί. Τα βασικά ερωτήματα όσον αφορά τη στρατηγική είναι ο βαθμός στον οποίο η Τουρκία και η Ελλάδα μπορούν να αποδεχθούν η μια την ισχυρή παρουσία της άλλης και εάν και οι δύο χώρες μπορούν να συνυπάρξουν ειρηνικά. Το κύριο ζήτημα σε επιχειρησιακό επίπεδο είναι εάν οι δύο χώρες μπορούν να διερευνήσουν τη θέσπιση μιας σειράς αποτελεσματικών κανόνων συμπεριφοράς στη θάλασσα και την αεροπορία σε διαφορετικά γεωγραφικά περιβάλλοντα, στρατηγικές κουλτούρες και μοντέλα αποφάσεων.
Για να λυθεί αυτό το αδιέξοδο, απαιτείται η οικοδόμηση αποτελεσματικής διαχείρισης κρίσεων μεταξύ των δύο πλευρών, που θα μπορούσε να ξεκινήσει με την αδιαμφισβήτητη τήρηση του Διεθνούς Δικαίου, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η παρέμβαση από ζητήματα κυριαρχίας και εθνικής ασφάλειας. Το υπάρχον Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), περιλαμβάνει λίγες σχετικές διατάξεις σχετικά με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εν καιρώ ειρήνης στη θάλασσα και στον αέρα, οπότε διαμορφώνει κάποιες ασάφιες. Υπάρχουν ήδη πολλοί διεθνείς κανόνες και διμερείς συμφωνίες για τη διασφάλιση των επικοινωνιών μεταξύ των δύο πλευρών. Για παράδειγμα, σε περίπτωση ακούσιου περιστατικού, είναι εύκολο και για τα δύο μέρη να επικοινωνήσουν. Ωστόσο, στα μεσαία επίπεδα διοίκησης, δεν υπάρχουν θεσμοθετημένα κανάλια επικοινωνίας. Για παράδειγμα, μεταξύ Αρχηγείων Στόλων, Διοικήσεων θεάτρου επιχειρήσεων και τμημάτων κοινού επιτελείου. Σε μια κρίση, οι διοικητές σε όλα τα επίπεδα θα εμπλέκονταν γρήγορα, και ανάλογα με τους κανόνες εμπλοκής. Ως εκ τούτου, και τα δύο μέρη πρέπει να δημιουργήσουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς επικοινωνίας σε διάφορα επίπεδα των σχετικών κεντρικών μονάδων.
Όταν θα υπάρξει αρκετή πρακτική και εμπιστοσύνη στις θάλασσες μεταξύ των τουρκικών και ελληνικών δυνάμεων, τότε μπορούμε να βασιστούμε σε αυτούς τους θεσμούς για να αναπτύξουμε αντίστοιχους μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων για όλες τις περιοχές των Θαλασσών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η επίπληξη των προσπαθειών της Τουρκίας να επαναπροσδιορίσει το σαφές νόημα της UNCLOS είναι τόσο κρίσιμη. Οι φίλοι της ελευθερίας της θάλασσας πρέπει να το κάνουν νωρίς και συχνά. Μην αφήσετε την Άγκυρα ή οποιονδήποτε άλλον, να καταστρέψει το φράγμα της σύμβασης ενάντια στη ναυτική τυραννία. Μόνο με την υπεράσπιση των συνταγμάτων, των νόμων και των συνθηκών μπορούμε να ζήσουμε ειρηνικά.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.
Πρώτον, μεταξύ αποτροπής των απειλών και κατευνασμού η αποτροπή είναι μονόδρομος
Δεύτερον, ενώ δεν υποτιμούνται οι απειλές στο Αιγαίο και στην Θράκη η Ελλάδα διατρέχει θανάσιμο κίνδυνο εάν το ένα δέκατο του Ελληνισμού ενταχθεί στα πεδία της τουρκικής επικυριαρχίας. Η Μεγαλόνησος, επιπλέον, ως ένα από τα σημαντικότερα γεωπολιτικά σημεία του πλανήτη, εάν με ΔΔΟ τεθεί υπό τουρκικό έλεγχο επικυρώνοντας τα παράπονα τετελεσμένα αλλάζουν ριζικά οι στρατηγικοί συσχετισμοί.
Η ριζική επανατοποθέτηση είναι μονόδρομος. H κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας τίποτα δεν επιτυγχάνει, ενώ οδηγεί όλους σε παγίδα αστάθειας. https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-rizike-epanatopothetese-einai-monodromos_gr_60950e61e4b0ae3c687cdddd
Αυτοκτονία του ενός δέκατου του Ελληνισμού στην Κύπρο με ΔΔΟ. https://wp.me/p3OqMa-2Qq [https://simerini.sigmalive.com/article/2023/8/6/autoktonia-tou-enos-dekatou-tou-ellenismou-sten-kupro-me-ddo
Η Κυπριακή Δημοκρατία και το Ελλαδικό κράτος στην κόψη του ξυραφιού. Νομική, θεσμική, πολιτική αιτιολόγηση για ριζική επανατοποθέτηση. https://wp.me/p3OqMa-21E Εκτενέστερη εκδοχή του ανωτέρω δημοσιευμένη στο https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-kepriake-demokratia-sten-kopse-toe-xerafioe_gr_60dd6dfce4b0b94d34de5322 : Π. Ήφαιστος, Η Κυπριακή Δημοκρατία στην κόψη του ξυραφιού. Νομική, θεσμική, πολιτική αιτιολόγηση για ριζική επανατοποθέτηση. Εισαγωγή: Οι εντολοδόχοι αφέθηκαν να γίνουν εντολείς
Κυπριακό-Ελληνοτουρκικά μετά τη Γενεύη: Επιτακτική ανάγκη νέας στρατηγικής. Δεν καταργείται η Κυπριακή Δημοκρατία. Αποφάσεις συμβατές με τον Χάρτη του ΟΗΕ και την πράξη προσχώρησης στην Ε.Ε https://piotita.gr/?p=29902
Η Ελληνική πλευρά αυτοπαγιδευμένη. Συμφορά μας, ικετεύει για … ΔΔΟ και … μόνο ολίγον Αιγαίο. https://wp.me/p3OqMa-1Un
Ελληνική Εθνική Στρατηγική: Η τριπλή στρατηγική. Έννοια σκοποί προϋποθέσεις επιτυχούς εκπλήρωσης: η περίπτωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Κύπρου https://piotita.gr/?p=2557
In Memoriam Γιάννου Κρανιδιώτη. “Ειρηνική” επίλυση των ελληνοτουρκικών “διαφορών” https://piotita.gr/?p=2730
Πλαίσιο Αρχών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού με γνώμονα το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Διεθνές Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων 4 LANGUAGES https://piotita.gr/2016/10/26/%ce%ba%cf%85%cf%80%cf%81%ce%b9%ce%b1%ce%ba%ce%b7-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%bf%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%b1-%cf%80%ce%bb%ce%b1%ce%af%cf%83%ce%b9%ce%bf-%ce%b1%cf%81%cf%87%cf%8e%ce%bd-%ce%b3/
Τουρκία: Εγκλήματα πολέμου – Καταστατικός Χάρτης ΟΗΕ, Διεθνές Δίκαιο by Alfred de Zayas, Geneva, THE ANNAN PLAN AND THE IMPLANTATION OF TURKISH SETTLERS IN NORTHERN CYPRUS. https://piotita.gr/2016/10/19/by-alfred-de-zayas-geneva-the-annan-plan-and-the-implantation-of-turkish-settlers-in-northern-cyprus-%ce%ad%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%ba%ce%bf%ce%b9-%ce%b5%ce%b3%ce%ba%ce%bb%ce%ae%ce%bc%ce%b1%cf%84/
Σταθερά και μεταβλητά κριτήρια του κυπριακού ζητήματος πριν και μετά το 1974 και τα αίτια του ελλείμματος εθνικής στρατηγικής Αλλαγή https://wp.me/p3OqMa-1gv (Κέντρο Μελετών Τάσσος Παπαδόπουλος, συνέδριο)
«Διαπραγματευτικό κεκτημένο», η διεθνής και ευρωπαϊκή νομιμότητα, το ΣΑ και ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ. https://piotita.gr/?p=36913
Π. Ήφαιστος, Ελληνοτουρκικά, Κυπριακό και αυτοκτονικές τάσεις. https://wp.me/p3OqMa-2Rp
https://www.huffingtonpost.gr/entry/ellenotoerkika-kepriako-kai-aetoktonikes-taseis_gr_64d07d23e4b0334ad276406e
Κυπριακή Δημοκρατία: Διαφύλαξη ή αυτοπαγίδευση; Γιατί κινδυνεύει να χαθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Πόσο κινδυνεύει η Κύπρος και η Ελλάδα. https://www.huffingtonpost.gr/entry/kepriake-demokratia-diafelaxe-e-aetopayideese_gr_5fe43a6dc5b6acb53456f25c