Μαρία Παπαδοπούλου: AUKUS- ΑΜΕΙΛΙΚΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΕ.

 Της Μαρία Ν.Παπαδοπούλου

Την 10.2.2021 η πρώτη δημόσια δήλωση «Πέρασα δύο ώρες στο τηλέφωνο χωρίς διακοπή με τον Σι Τζινπίνγκ. Αν δεν κάνουμε τίποτα θα μας συντρίψουν!», του νεοεκλεγέντα, με το δόγμα «Δημιούργησε ξανά Καλύτερα», Τζο Μπάϊντεν Προέδρου των ΗΠΑ, δεν άφηνε περιθώρια αμφιβολιών πως άνοιγε η πόρτα του Νέου Ψυχρού Πολέμου(2) μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.

Το επόμενο διάστημα ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, μέσα από το κλίμα πόλωσης που καλλιεργούσε η δήλωση του, θα δοκίμαζε τις συμμαχίες των ΗΠΑ και τους πρόθυμους να συστρατευτούν στην νέα στρατηγική της χώρας του.

Στις 14.6.2021, στην Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Τζο Μπάϊντεν, αντιμετώπισε την αμφισημία πολλών Ευρωπαίων συμμάχων του, που λόγω των οικονομικών αλληλεξαρτήσεων ορισμένων από αυτούς με την Κίνα, δυσκολεύτηκαν να την αναγνωρίσουν με την Έκθεση Συμπερασμάτων της Συνόδου ως «στρατηγική αντίπαλο».

Δύο ακριβώς μήνες μετά, στις 15.8.2021, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ διαμαρτύρονταν για την ανεπαρκή διαβούλευση με την αμερικανική διοίκηση, που οδήγησε σε χαοτικές διαδικασίες εκκένωσης του Αφγανιστάν.

Ένα μήνα ακριβώς μετά την εκκένωση του Αφγανιστάν, στις 15.9.2021, οι ΗΠΑ μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία εξήγγειλαν την στρατιωτική αμυντική συμφωνία AUKUS στον Ινδο-Ειρηνικό, οδηγώντας την Γαλλική συμφωνία, με την Αυστραλία, πώλησης ντιζελοκίνητων υποβρυχίων της NAVAL Group του 2016, αρχικής αξίας περίπου 55,6 δις.€, στον κάλαθο των αχρήστων.

Το λιγότερο που σηματοδοτεί αυτή η εξέλιξη είναι η πρόθεση των ΗΠΑ να προχωρήσουν μπροστά, αναδιαμορφώνοντας τις συμμαχίες τους ενόψει της σκληρής αντιπαλότητας τους που εξελίσσεται στον Ινδο-Ειρηνικό με την Κίνα, αφήνοντας πίσω τους όσους διαφωνούν. Όλες οι κινήσεις των ΗΠΑ υποδηλώνουν ξεκάθαρα την αντίληψη ότι δεν σκοπεύουν να φανούν αξιόπιστοι, σε όσους τους φέρονται αναξιόπιστα και δεν εκπληρώνουν τις προσδοκίες τους για τον ρόλο ενός «συμμάχου». Σε έναν κόσμο όπου τα στρατόπεδα διαχωρίζονται σε συμπαγείς δομές, δεν δίνεται το περιθώριο σε κανέναν για παλινωδίες κι αμφιταλαντεύσεις.

Η επίσημη ανακοίνωση την 15^η.9.2021, της τριπλής αμυντικής συνεργασίας AUKUS, για την ασφάλεια & σταθερότητα στον Ειρηνικό, ήταν η προκαταβολική, και μάλλον ειρωνική, απάντηση των ΗΠΑ που ήρθε, μία μέρα νωρίτερα της από 16 Σεπτεμβρίου 2021, δεκαεπτασέλιδης ανακοίνωσης της Στρατηγικής της ΕΕ στον Ινδο-Ειρηνικό.

Σύμφωνα με αυτήν: «Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης την πολύπλευρη δέσμευσή της με την Κίνα5, συμμετέχοντας διμερώς στην προώθηση λύσεων σε κοινές προκλήσεις, συνεργαζόμενη σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος και ενθαρρύνοντας την Κίνα να παίξει τον ρόλο της σε μια ειρηνική και ακμάζουσα περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού….».

Οι συνεχείς, την 16.9.2021, στην συνέντευξη τύπου, προτροπές Μπορέλ «Για συνεργασία κι όχι αντιπαράθεση», μάλλον είχαν απαντηθεί από την προηγουμένη.

Από ότι φαίνεται οι αντιλήψεις για τις σχέσεις και το μέλλον της Βορειοατλαντικής συμμαχίας δεν συμπίπτουν. Η στρατηγική ΕΕ δείχνει να επικεντρώνεται στις πολιτικές της για αυτονομία. Στην ουσία, ας μην κρυβόμαστε, πίσω της υποκρύπτονται κι εξυπηρετούνται τα άρρηκτα συνδεδεμένα  οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας με την Κίνα, ίσως κι ο δισυπόστατος ρόλος ως παίχτη στον Ινδο-Ειρηνικό, που προσδιόριζε στον εαυτό της η Γαλλία. Η ακύρωση της συμφωνίας της Naval, ήταν μια περιφρόνηση προς αυτή της  την επιλογή.

Η Κίνα, έχει αυξήσει δραματικά τις επιθέσεις της στα γύρω της κράτη στον Ινδο-Ειρηνικό. Εχει επεκτείνει το πυρηνικό της πρόγραμμα, καρφώνει σημαίες της σε όλα ανεξαιρέτως τα νησιά του Ειρηνικού ακόμα κι όταν αυτά ξεπερνούν τα 200 νμ, ποδοπατά σταθερά την απόφαση του Μόνιμου Διαιτητικού Δικαστηρίου της Χάγης του 2016, που της υπέδειξε τα όρια της ΑΟΖ της στην αντιδικία της με τις Φιλιππίνες, κατασκευάζει τεχνητά νησιά για να επικαλεστεί διευρυμένη ΑΟΖ της, καταπατά απροκάλυπτα τις ΑΟΖ των γύρω της κρατών, ανάμεσα τους και της Αυστραλίας, με καθημερινές εισβολές είτε εκατοντάδων κινέζικων αλιευτικών στις θάλασσες τους , είτε μέσω πυρηνικών της πλοίων κι υποβρυχιών, που με την παρουσία τους ενέχουν την απειλή εξαπόλυσης πυρηνικής επίθεσης, σε περίπτωση αντίδρασης των υπολοίπων προς υποστήριξη των  δικαιωμάτων τους.  Μόλις στις 6.9.2021, στις Νότιες Θάλασσες της Κίνας 19 αεροσκάφη της,  πολλά εκ των οποίων πυρηνικά βομβαρδιστικά, πέταξαν πάνω από την ζώνη ταυτοποίησης αεροπορικής άμυνας της Ταϊβάν, προκαλώντας πλέον ανησυχίες ότι θα εισβάλλει στο νησί. Αναμφίβολα, η Κίνα δεν έχει ηθικούς ενδοιασμούς και δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα ώστε να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο  του Ινδο-Ειρηνικού.

Δεν διαφέρει σε τίποτα από τις παράνομες τακτικές της Τουρκίας στην ΝΑ Μεσόγειο, εκτός της πυρηνικής απειλής που χρησιμοποιεί η Κίνα ως μέσο πειθαναγκασμού κι επίδειξης της ισχύος της.

Η στρατηγική της ΕΕ πατά, κατά το κοινώς λεγόμενο, σε δύο βάρκες. Επιδιώκει μεν μπίζνες κι οικονομικές αλληλεξαρτήσεις με την Κίνα, αλλά ως προς την ασφάλεια και την άμυνά της στηρίζεται εν πολλοίς στις ΗΠΑ και σε σημαντικά τμήματα της τεχνολογία τους. Η κίνηση της Γαλλίας να επαναφέρει στις ΗΠΑ, μόλις 5 ημέρες μετά την απόσυρσή του, τον Γάλλο Πρέσβη Philippe Ettien, για νέες σε βάθος διαβουλεύσεις, υποδηλώνει αβεβαιότητα κινήσεων, δεύτερες σκέψεις και την επαμφοτερίζουσα στάση μιας Ευρώπης που φοβάται τον κίνδυνο πλήρους εκτοπισμού της από τις εξελίξεις, χωρίς ωστόσο να εγγυάται ευθυγράμμιση στρατηγικής.

Τα ερωτήματα , που τίθενται εξακολουθούν να παραμένουν αμείλικτα :

Πόσο η ΕΕ μπορεί να αγνοεί τις αυταρχικές, επιθετικές πολιτικές της Κίνας στον Ινδο-Ειρηνικό  για να κάνει μπίζνες μαζί της ?

Πόσο μπορεί η ΕΕ να αντέξει γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, δίχως να εμπλέκεται σε αυτές?

Πόσο έτοιμη είναι να διαρρήξει τις σχέσεις της με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού θέτοντας υπό αμφισβήτηση το κλίμα αξιοπιστίας κι εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της βορειοατλαντικής συμμαχίας   ?

Εχει αναλογιστεί το κόστος ? Μπορεί να το αντέξει ? Ή μήπως είναι στις προθέσεις κάποιων κρατών μελών της να  σύρουν την ΕΕ να μεταπηδήσει σε άλλο στρατόπεδο κι αν ναι ,σε ποιο ?

Οι ΗΠΑ φαίνεται να έχουν πάρει τις αποφάσεις τους να προστατεύσουν τα ζωτικά συμφέροντα τους στον Ινδο-Ειρηνικό κι έχουν μπει σε διαδικασία διαλογής των συμμάχων τους, ανακατανέμοντας τους παγκόσμιους ρόλους. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πρόθυμο στην μετα-BREXIT εποχή να συστρατευτεί, επιστρέφοντας στον πάλαι ποτέ παγκόσμιο ρόλο του “Global Britain”.

Το πρόγραμμα AUKUS, δεν συγκαταλέγεται στους περιοριομούς της Συνθήκης της Ραροτόνγκα 1985, περί Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων στον Νότιο Ειρηνικό. Τα προβλεπόμενα, 8 και για άλλους 12, πυρηνικά Ν-SS υποβρύχια, θα εγγυηθούν εκ μέρους ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου, την ασφάλεια της Αυστραλίας στις επιθέσεις της Κίνας.  Δεν προορίζονται να φέρουν πυρηνικό οπλισμό, παρά μόνον κινητήρες πυρηνικής πρόωσης που, συγκριτικά με τα συμβατικά ισοδύναμα ντιζελοκίνητα, τους επιτρέπουν να παραμένουν έως και 5 μήνες κάτω από τον νερό, με δυσκολία εντοπισμού τους, παρέχοντάς τους συγχρόνως δυνατότητα κάλυψης μεγαλύτερων αποστάσεων σε μικρότερο χρόνο. Η Αυστραλία, μετά το Ηνωμένο Βασίλειο, το 1958, γίνεται η δεύτερη χώρα που οι ΗΠΑ μοιράζονται πυρηνική τεχνολογία. Η κατασκευή των Αυστραλιανών πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, θα γίνει σε συμπαραγωγή των τριών χωρών και σύμφωνα με το αρχικό πλάνο θα ξεκινήσει μετά από 18 μήνες. Στην Αδελαϊδα της Αυστραλίας πρόκειται να κατακευαστεί το σκάφος. Οι Αυστραλιανές αρχές ανακοίνωσαν ότι οι πυρηνικοί κινήτηρες , θα βασίζονται σε ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού και θα παράγονται στις ΗΠΑ ή στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου θα κατασκευάζονται από τη Rolls-Royce, βρετανική πολυεθνική αεροδιαστημική και αμυντική εταιρεία που ιδρύθηκε τον 2ο/2011 κι είναι ο 2ος μεγαλύτερος κατασκευαστής κινητήρων στον κόσμο.

Την Παρασκευή, 24.9.2021, τα μέλη της QUAD, Ινδία, Ιαπωνία, Αυστραλία και ΗΠΑ, συναντήθηκαν διαπροσωπικά στον Λευκό Οίκο, με ότι κι αν σημαίνει αυτό.

Υστερα από την ανακοίνωση πως οι Φιλιππίνες ανοίγουν την νομοθεσία τους για είσοδο αμερικανικών πυραυλικών συστημάτων στο έδαφος τους, το παιχνίδι μοιάζει να παίρνει νέα τροπή…

*Η Μαρία Παπαδοπούλου είναι Δικηγόρος.