του Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, είναι μια πολύ δυσάρεστη και επικίνδυνη εξέλιξη και σε κάθε περίπτωση συνιστά κατάφορη παραβίαση των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου. Ερμηνείες που να δικαιολογούν την επέμβαση υπάρχουν πολλές, ενδεχομένως και βάσιμες. Σε καμία περίπτωση όμως δεν τροποποιούν την ουσία των γεγονότων και δεν λειαίνουν το απαράδεκτο των ενεργειών…
Είναι μια εξέλιξη που θυμίζει σε όλους, ότι την εποχή που διανύουμε, το Διεθνές Δίκαιο δεν αντιμετωπίζεται ως μια ιερή και απαραβίαστη ομολογία κανόνων, αλλά ως μια βάση δεδομένων πάνω στην οποία προσαρμόζονται τα συμφέροντα των ισχυρών, ανάλογα με τις δυνατότητες που τους εξασφαλίζουν οι εκάστοτε συσχετισμοί και τα επίδικα στην περιφερειακή σκακιέρα.
Από αυτήν την άποψη, το Διεθνές Δίκαιο στις μέρες μας έχει ελαστικοποιηθεί τόσο, ώστε τελικά η ισχύς του να μην επιβεβαιώνεται κυρίως από την απαρέγκλιτη, καθολική και ευλαβική εφαρμογή των κανόνων του, αλλά από την ικανότητα των αποφασισμένων να «κάνουν παιχνίδι» επενδύοντας κυρίως στις εξαιρέσεις του.
Η Ρωσία βεβαίως ελέγχεται για την απόφασή της να καταφύγει στην στρατιωτική ισχύ και να εισβάλει στην επικράτεια ενός κυρίαρχου κράτους. Ωστόσο και όλοι εκείνοι που έκαναν ότι μπορούσαν για να στείλουν στα αζήτητα τις Συμφωνίες του Μινσκ, προφανώς και έχουν τεράστια ευθύνη για την συγκεκριμένη εξέλιξη. Και ο σεβασμός των συμφωνιών είναι ΚΑΙ αυτός Διεθνές Δίκαιο. Διαφορετικά τίποτε δεν μπορεί να εμποδίσει τα πράγματα από το να οδηγούνται στα άκρα. Άλλωστε παραφράζοντας τον Κλαούζεβιτς θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε κάλλιστα ότι… Η εφαρμογή των Συμφωνιών, είναι η συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα. Καλό θα είναι λοιπόν να προκρίνεται ως «πολεμικό» εργαλείο από όλους όσους ενδιαφέρονται πραγματικά, να μην υπάρχουν θύματα και καταστροφές στην πορεία της ανθρωπότητας προς την επόμενη μέρα.
Οι Συμφωνίες του Μίνσκ λοιπόν, ως μια ειρηνική διευθέτηση της συγκεκριμένης περιφερειακής διαφοράς, ναυάγησαν διότι επί της ουσίας δεν ευνοούσαν τα σχέδια των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ και καλό θα είναι αυτό να μην το ξεχνάμε διότι ως αντίληψη θα το βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας.
Κατά τα λοιπά, είναι φανερό ότι έχουμε μπει για τα καλά σε μια εποχή όπου κάθε σοβαρή συζήτηση για το Διεθνές Δίκαιο θα πρέπει να συνδυάζεται…
Πρώτον: Με ένα νέο σύστημα Διεθνούς Ασφαλείας που θα μπορεί να εγγυάται και να διασφαλίζει την εφαρμογή των κανόνων του στην πράξη.
- Προϋπόθεση για να ξεκινήσει μια σοβαρή συζήτηση επ’ αυτού, είναι η άμεση διάλυση ευρέων στρατιωτικών συνασπισμώνκαι το ΝΑΤΟ ως τέτοιος θα πρέπει να αποβληθεί χθες από τον Δημόσιο διάλογο και την καθημερινότητά μας.
Δεύτερον: Με μια εξ ίσου σοβαρή συζήτηση για την αναγκαία Εθνική αποτρεπτική ισχύ.
- Οι χώρες, δεν μπορούν να έχουν ουσιαστική πρόσβασηστην εύνοια των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, εάν τα έθνη δεν φροντίζουν να ισχυροποιούν την άμυνα και την αντίληψή τους γι’ αυτήν, σε ένα περιβάλλον απειλών που ουδείς δικαιούται να προσπερνά με επιπόλαιες προσεγγίσεις.
Οι εξελίξεις στην Ουκρανία μετά την Ρωσική στρατιωτική επέμβαση, τροφοδότησαν και έναν ορυμαγδό ερμηνειών και αφηγημάτων, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τους, την αποσπασματικότητα και έναν διάχυτο «παπαγαλισμό» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά και με μια τάση να προσεγγίζονται οι τραγικές εξελίξεις στην Ουκρανία με την γνωστή κοντόφθαλμη αντίληψη που διαπερνά παραδοσιακά τον «ελληνικό» τρόπο σκέψης. Θα θέλαμε να καταγράψουμε ορισμένες από τις επισημάνσεις που έχουμε διατυπώσει από τις 22 Ιανουαρίου μέχρι και σήμερα, πριν επανέλθουμε σε μια συνολική αποτίμηση των εξελίξεων. Λέγαμε λοιπόν…
- Για την Δυτική συμμαχία, η Ουκρανική αφέλειααπό μια πρώτης τάξεως συγκρουσιακή αφορμή, υποβαθμίζεται σταδιακά σε ένα χρηστικό αναλώσιμοτο οποίο επιστρατεύεται στο παίγνιο ενός αμφιλεγόμενου γεωπολιτικού εκβιασμού. Για την Ρωσία όμως, το Ουκρανικό ήταν και παραμένει ένα κορυφαίο γεωπολιτικό στοίχημα, γι’ αυτό και έχει μονάχα μία δυνητική επιλογή. Να το κερδίσει… Καμία άλλη…
- Οι διαπραγματεύσεις Ρωσίας – ΝΑΤΟ – ΗΠΑ μπορεί να εμφανίζονται επικοινωνιακά ως μια αλληλουχία εκβιασμών και ισχυρών τελεσιγράφωνμε διπλωματικό φερετζέ, αλλά στην ουσία δεν είναι παρά ένα παιχνίδι με τον χρόνο, που οι νοήμονες Ουκρανοί οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό το παιχνίδι ΔΕΝ είναι υπέρ τους, αφού η ίδια η Ουκρανία δεν είναι το επίδικο αλλά το αναλώσιμο στην νέα ισορροπία ισχύοςκαι στο περιβάλλον μιας εξίσωσης που είναι εξόχως πολυπαραγοντική…
- Για την Δυτική συμμαχία, το πραγματικό διακύβευμα δεν είναι το μέλλον της Ουκρανίας αλλά οι γεωστρατηγικοί αναπροσανατολισμοί της Ρωσίας και οι ανατροπές στην Ευρασιατική σκακιέραπου το πιθανότερο είναι πως θα καταστούν ανεξέλεγκτες και σε βάρος της βιωσιμότητας των σχεδιασμών των Δυτικών…
- Για την Δυτική συμμαχία το Ουκρανικό ζήτημα είναι μια υπόθεση χαμένη άνευ αγώνος.Το συγκριτικό πλεονέκτημα το έχουν οι Ρώσοι. Η γεωγραφική εγγύτητα, η διασφαλισμένη προσβασιμότητα των δυνάμεών τους στο πεδίο και φυσικά η τεχνογνωσία στην διαχείριση συγκρούσεων στο δύσκολο περιβάλλον του σκληρού χειμώνα, είναι μερικές μόνο παράμετροι που δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια που να ευνοούν την πιθανότητα ενεργής Δυτικής εμπλοκήςστο δύσκολο Ουκρανικό πεδίο…
- Τόσο οι δήθεν «παρεξηγημένες» δηλώσεις Μπάιντεν, όσο και η επίδειξη μεγαλοκαρδίας την οποία επιδεικνύει η Δυτική συμμαχία που προθυμοποιείται να στηρίξει με «επιμελητεία» τον πιθανό Ουκρανικό τυχοδιωκτισμό, αλλά και οι ρητή δέσμευση Μπλίνκεν σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ θα απαντήσουν εγγράφως στο πακέτο των Ρωσικών απαιτήσεων, δεν συνιστούν μια τυχαία εξέλιξη. Επιβεβαιώνουν το αυτονόητο. Και το αυτονόητο είναι πως η Δυτική συμμαχία θα δώσει την μάχη του Ουκρανικού «για την τιμή των όπλων» και με την ασφάλεια της «επιμελητείας», προσφέροντας αποκλειστικά και μόνο έμμεση στήριξη στους Ουκρανούς, οι οποίοι θα πληρώσουν βαρύτατο τίμημα εάν αποδειχτούν αφελείς ή εάν ενδώσουν στον πειρασμό πιθανής τυχοδιωκτικής προβοκάτσιας…
Τα παραπάνω προφανώς δεν σημαίνουν ότι οι διεργασίες που σχετίζονται με το Ουκρανικό οδηγούνται σε μια βαθμιαία εκτόνωση. Αντιθέτως… Όλα δείχνουν ότι οι εξελίξεις βαίνουν επιταχυνόμενες. Και τα πιθανά ενδεχόμενα είναι δυο…
Αν οι Ουκρανοί δεν αποδειχτούν υπερβολικά αφελείς ή ματαιόδοξοι, η Ρωσία είναι πάρα πολύ πιθανό πως θα «καταπιεί» διπλωματικά την «Δημοκρατία του Ντονέτσκ», δημιουργώντας έτσι ευρύτερες υποθήκες ασφαλείας για την επόμενη μέρα. (Και το έπραξε ήδη με την αναγνώρισή τους)…
Αν όμως οι Ουκρανοί αποδειχτούν αφελείς ή ευεπίφοροι σε τυχοδιωκτισμούς και προβοκάτσιες, θα κληθούν να πληρώσουν πολύ βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες απώλειες και εδαφικό ακρωτηριασμό που θα κάνει την πιθανότητα του διπλωματικού ΜΑΤ με την «Δημοκρατία του Ντονέτσκ» να μοιάζει με παιδικό παραμύθι. (Είναι αυτό ακριβώς που ζούμε σήμερα)…
- Το Ουκρανικό, ΔΕΝ ορίζεται ως μια παραδοσιακή διμερής σύγκρουσηπου λόγω της φύσης και της θέσης της, αποκτά συγκυριακά και ένα γενικότερο περιφερειακό ενδιαφέρον. Είναι μια ευρύτερη συστημική συγκρουσιακή διεργασία, όχι τόσο στο πεδίο όσο κυρίως στην στρατηγική των πραγμάτων προσέγγιση, και η τελική έκβασή της θα τροποποιήσει ριζικά την φυσιογνωμία του σύγχρονου κόσμου…
Οι αντιθέσεις και οι υποβόσκοντες ανταγωνισμοί θα διευρυνθούν… Οι φυγόκεντρες τάσεις θα δυναμώσουν… Νέου τύπου αντιθέσεις θα παραλάβουν την σκυτάλη από την παραδοσιακή αντίθεση Βορρά – Νότου, ενώ η προσπάθεια των ισχυρών οικονομικών κύκλων να αναζητήσουν καινούρια επίπεδα ισορροπίας στην νέα κατάσταση που διαμορφώνεται, θα τροποποιήσουν δραματικά την επίπλαστη εικόνα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης…
Το νέο Ευρωαμερικανικό συμμαχικό περιβάλλον, θα μετεξελίσσεται σταδιακά σε περιβάλλον δυο ταχυτήτων και ως προς το εύρος των προσεταιρισμών αλλά και ως προς το περιεχόμενο των στόχων που θα το ετεροπροσδιορίζουν.
- Η Ελλάδα όφειλε να σταθμίσει καλύτερα τα πράγματα… Να μην εγκλωβιστεί στις Αμερικανικές προτροπές που ουσιαστικά την εκθέτουν σε προσαυξημένους κινδύνους… Και φυσικά όφειλε να κρατήσει μια στάση ισορροπημένη, που θα μπορούσε να της εξασφαλίσει την δυνατότητα μιας διαφορετικής διαχείρισης ως προς την υπεράσπιση της αμιγώς εθνικής της ατζέντας, η οποία «τρέχει» παράλληλα. Δυστυχώς δεν το έπραξε και αυτό θα έχει κόστος.
Η χώρα μας γι’ ακόμη μια φορά επιβεβαίωσε το σοβαρό έλλειμμα στρατηγικής σκέψης, που καθηλώνει την Εξωτερική της πολιτική σε πρακτικές διαχείρισης της μιζέριας, του παρασιτισμού και της ουσιαστικής παραίτησης από την διεκδίκηση ενός ρόλου που θα αναβάθμιζε συνολικά την θέση της έναντι πάντων.
- Η απόφαση Πούτιν ήταν μάλλον αναμενόμενη, από την στιγμήπουτα φυσιογνωμικά στοιχεία της Ουκρανικής κρίσης – που δεν είναι μια διμερής διένεξη αλλά μια ευρύτερη συστημική συγκρουσιακή διεργασία – έφεραν την Ρωσία αντιμέτωπη με διλήμματα εξόχως ανελαστικά, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να προσπεράσει…
- Η απόφαση για την αναγνώριση των Δημοκρατιών του Ντονμπάς, συνιστά σαφέστατη κλιμάκωσηαπό την στιγμή που η Ρωσία μέσω αυτής «νομιμοποιεί το δικαίωμά της» να επέμβει στρατιωτικά, ενώ στο επίπεδο της επιθετικής Διπλωματίας, διεμήνυσε στους πάντες με την δέουσα σαφήνεια, πως εάν προκληθεί είναι αποφασισμένη να το πράξει.
- Στο καινούριο τοπίο που διαμορφώνεται, τα πάντα είναι πλέον διαφορετικά. Η επιδείνωση αναμένεται να είναι ραγδαία. Τα στρατηγικά χαρακτηριστικάαυτής της συγκρουσιακής διεργασίας ενισχύονται. Η γεωπολιτική αστάθειαθα διαχυθεί. Και οι ισχυροί παίχτες ήδη προετοιμάζονται για να καταδείξουν έναν νέο τρόπο θεώρησης με τον οποίο αντιλαμβάνονται το Διεθνές περιβάλλον. Είναι προφανές ότι η απόφαση του Πούτιν άνοιξε τον Ασκό του Αιόλου. Κυρίως γιατί το αποτύπωμά της, εκτείνεται πολύ πέραν του Ουκρανικού.
Για τον Ρώσο πρόεδρο είχε πλέον καταστεί φανερό ότι το παιχνίδι με τον χρόνο θα ήταν και για τον ίδιο ένα παιχνίδι φθοράς και αδιεξόδων. Κανένας σοβαρός στρατηγιστής δεν θα επέλεγε να βαλτώσει σε έναν τέτοιο λασπότοπο. Αυτό που θα επέλεγε θα ήταν την φυγή προς τα εμπρός. Και αυτή ακριβώς ήταν η επιλογή που έκανε ο Πούτιν με την απόφασή του.
Ο Ρώσος ηγέτης δεν αποφάσισε να μπει σε ένα προβλέψιμο παιχνίδι εισβάλοντας στην Ουκρανία με τους όρους που ήθελαν να το φαντασιώνονται οι Αμερικανοί. Αρνήθηκε να παίξει στο γήπεδο που του ετοίμασαν. Η επιλογή του ήταν να εγκαινιάσει ένα παιχνίδι ΣΚΛΗΡΗΣ ΙΣΧΥΟΣ, με ενσωματωμένη την δυνατότητα να διαχυθεί η δυναμική του και να απορυθμίσει συνολικά την Δυτική Αρχιτεκτονική. Πόσο βέβαιο είναι λοιπόν ότι οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί τους, έχουν πραγματική επίγνωση των συνεπειών της επόμενης μέρας;;; Είναι προφανές ότι ο δρόμος που επέλεξε θα πρέπει να μας ανησυχεί. Η επιλογή της αναγνώρισης των Δημοκρατιών του Ντονμπάς με όλα όσα πρόκειται να ακολουθήσουν, εισάγει μια νέα αντίληψη διαχείρισης ισχύος και θεώρησης του Διεθνούς περιβάλλοντος, ενώ ανοίγει κυριολεκτικά τον ασκό του Αιόλου για ολόκληρη την Ευρασία.
Τα παραπάνω λοιπόν λέγαμε πριν ξημερώσει η σημερινή μέρα…
Συνεχίζουμε να επιμένουμε λέγοντας πως αν η συστημική στρατηγική σκέψη στην πατρίδα μας, δεν βρει τον τρόπο και την δύναμη να δραπετεύσει από την στρατηγική ρηχότητα, τότε το κόστος που θα κληθούμε να πληρώσουμε ως χώρα θα είναι βαρύ.
Το να περιορίζεται μια συζήτηση στα προσχήματα που ενδεχομένως θα βρει ο Ερντογάν για να κλιμακώσει την επιθετικά αναθεωρητική του αντίληψη, δεν είναι παραγωγικό και δεν συνιστά ευστοχία στην στρατηγική σκέψη. Οι Τούρκοι δεν περίμεναν προσχήματα όταν κλιμάκωσαν τα Σεπτεμβριανά του 1955… Ούτε όταν εισέβαλαν στην Κύπρο το 74. Ούτε όταν εισέβαλαν στην Λιβύη, στην Συρία και αλλού. Ούτε όταν ενεπλάκησαν στην σύγκρουση Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν.
Ας μην μετατοπίζεται λοιπόν η συζήτηση εκεί που χτίζει τα ένοχα άλλοθί της η παραδοσιακή Ελληνική στρατηγική και επιχειρησιακή ατολμία.
Περισσότερα προσχήματα θα μπορούσαν να αναζητήσουν τα 30 εκατομμύρια Κούρδοι κι αυτό είναι σε θέση να το γνωρίζει πολύ καλύτερα ο Ερντογάν. Ας μην έχουμε καμία απολύτως αμφιβολία. Τα προσχήματα του Ερντογάν και για την Κύπρο… Και για την Θράκη… Χτίζονται πάνω σε όλα αυτά που θα έπρεπε να έχουμε κάνει και δεν τα κάναμε. Ας μην αναζητούμε τις απαντήσεις αλλού. Στην ανεπάρκειά μας τα βρίσκει πρωτίστως ο Ερντογάν και δευτερευόντως τα αναζητεί στους χειρισμούς τρίτων.
Καλό θα είναι λοιπόν να μην αναγορεύσουμε σε τιμητές, όλους εκείνους που βομβάρδισαν Σερβίες… Που έχτισαν Κόσοβα και Βοσνίες από το μηδέν… Που εξεβίασαν Σκοπιανούς αλλά και Έλληνες πολιτικούς για να αποδεχτούν τις Πρέσπες… Που αναδομούν πολιτικές συμμαχίες ισχύος στα γειτονικά Σκόπια, στην Αλβανία και αλλού…
Θα επανέλθουμε…
