ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΦΙΛΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Του Παντελή Σαββίδη

Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΟ

Το σημαντικότερο σημείο της φιλολογικής διακήρυξης Φιλίας Μητσοτάκη- Ερντογάν είναι το εξής:

OP2. Τα Μέρη δεσμεύονται να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της Διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους.

Τι συνεπάγεται η δέσμευση αυτή της ελληνικής πλευράς και ποιες είναι οι τρέχουσες προκλήσεις της εξωτερικής πολιτικής;

1.-Ο Ερντογάν έχει μιλήσει επανειλημμένως για το Αιγαίο ως θάλασσα που μοιράζονται οι δύο λαοί. Δεν είναι αθώα η δήλωση του τούρκου προέδρου. Η Τουρκία επιδιώκει τον έλεγχο του Αιγαίου ανατολικά του 25^ου μεσημβρινού, την διχοτόμηση, δηλαδή, του Αιγαίου. Η Ελλάδα δεσμεύεται να μην κάνει τίποτε που θα διαταράξει το «καλό κλίμα», δηλαδή που θα ενοχλούσε την Τουρκία. Ο αντίλογος μπορεί να είναι πως και η Τουρκία δεν θα πρέπει να προβεί σε ενέργειες που θα δημιουργήσουν τετελεσμένα διχοτόμησης. Η παγίωση, όμως, στο σημερινό status εγείρει ερωτηματικά. Θα μπορούν να επισκέπτονται Έλληνες αξιωματούχοι τα νησιά που αμφισβητεί η Τουρκία ή τα θεωρεί αποστρατιωτικοποιημένα;  Εδώ και πολύ καιρό ένας, μόνο, Έλληνας στρατιωτικός αξιωματούχος, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ επισκέφθηκε νησί κοντά στη Ρόδο για να τιμηθεί. Δεν υπάρχουν άλλες επισκέψεις. Δεν χρειάστηκαν; Δεν πραγματοποιούνται συνειδητά;  Η παραπάνω παράγραφος του Συμφώνου περιλαμβάνει αποχή και από τέτοιες … «προκλήσεις»;. Οι τουρκικές navtex που δεσμεύουν περιοχές έως λίγο έξω από την Εύβοια θα συνεχίσουν να εκδίδονται ΧΩΡΙΣ η Ελλάδα να αντιδρά; Δικαίωμα έκδοσης μπορεί να έχει η Τουρκία αλλά όταν απειλείται, έστω και από τη δυναμική ασκήσεων η ακεραιότητα της χώρας δεν θα υπάρχει κάποια κίνηση αντίδρασης;

2.-  Η Τουρκία έχει ανάγκη αυτήν την περίοδο την ηρεμία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την δέσμευση της κυβέρνησης της Αθήνας ότι δεν θα ενεργήσει υπέρ των ελληνικών συμφερόντων. Πρότεινε ως δέλεαρ την ηρεμία και απαίτησε την δέσμευση της Αθήνας ότι  δεν θα αυξήσει π.χ. τα χωρικά ύδατα, ούτε θα προβεί σε κάποια ενέργεια που θα βελτίωνε υπέρ της Ελλάδας την ελληνοτουρκική ισορροπία. Η δέσμευση αυτή δεν είναι νομική διότι δεν θέλει η Τουρκία να είναι νομική. Η Τουρκία θα επανέλθει στην αμφισβήτηση του Συμφώνου όποτε κρίνει κατάλληλη την στιγμή. Μέχρι τότε η Αθήνα δεσμεύτηκε να μην κάνει τίποτε. Αν δεν προωθηθούν οι ελληνικές θέσεις σε περίοδο που η Τουρκία βρίσκεται σε διεθνή απομόνωση ή αδυναμία, πότε θα γίνει;

3.-Η Τουρκία έχει ανάγκη το δυτικό «άνοιγμα» αυτήν την περίοδο. Θέλει να βελτιώσει τις διαταραγμένες σχέσεις της με την Ε.Ε. Η ενταξιακή της πορεία δεν πρόκειται να προχωρήσει. Ούτε η Τουρκία θέλει να γίνει πλήρες μέλος της Ένωσης ούτε καμιά ευρωπαϊκή χώρα την θέλει στους κόλπους της. Έχει, όμως, δύο ζητήματα στην ατζέντα της τα οποία θέλει να προωθήσει. Και η Ελλάδα μπορεί να κάνει το κατάλληλο πείραμα για την προώθησή τους. Το ένα είναι η αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης την οποία σκέφτονται και στις Βρυξέλλες και η οποία, αν συμβεί, θα ωφελήσει οικονομικά την Άγκυρα με πολλά δισεκατομμύρια ευρώ διότι θα προωθεί στην αγορά της Ένωσης όχι μόνο δικά της προϊόντα αλλά και προϊόντα άλλων τρίτων χωρών που θα τα πιστοποιεί ως δικά της. Τουτέστιν πέραν του τεράστιου οικονομικού οφέλους της δίνουμε και πολιτικό έναντι των χωρών που θα «εξυπηρετεί» εις βάρος  των ευρωπαίων  παραγωγών αγαθών και προϊόντων. . Τα ελληνικά κόμματα σκέφτονται να την αποδεχθούν, αλλά η αποδοχή της χωρίς ανταλλάγματα θα είναι αρνητική εξέλιξη. Και τα ανταλλάγματα θα πρέπει να αφορούν στην Κύπρο. Το δεύτερο είναι η ευκολία διακίνησης των τούρκων πολιτών στην Ε.Ε. Η επταήμερη βίζα για επίσκεψη στα ελληνικά νησιά που θα ισχύει όλο τον χρόνο είναι ένα τέτοιο πείραμα. Η Ελλάδα, χώρα του Σέγκεν, ζήτησε και πήρε σχετική εξαίρεση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γιατί έδωσε την εξαίρεση η Επιτροπή αν δεν ενδιαφέρεται για την εξέλιξη του πειράματος;

4.-Με μια πρώτη ματιά η εξέλιξη με τη βίζα δεν είναι αρνητική. ( Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι είναι αμφιλεγόμενη διότι ενώ θα αυξήσει ευκαιριακά τις οικονομικές τουριστικές εισροές ,η οικονομική δομή και ανάπτυξη των νησιών αυτών θα παραμείνει στα ίδια σημερινά επίπεδα .Στην ουσία η Κυβέρνηση παρέχει ,μέσω των τούρκων τουριστών ,στα νησιά αυτά ένα εποχιακό «επίδομα» αποφεύγουσα να επενδύσει και αναβαθμίσει την οικονομική δομή τους που θα δώσει συνέχεια και μέλλον  στην οικονομική τους ανάπτυξη. Αντιθέτως, μπορεί να βοηθήσει οικονομικά ορισμένα νησιά τα οποία ζουν από τις σχέσεις με την Τουρκία. Υπάρχει, όμως, και ένα «αλλά». Και συνίσταται στην έξυπνη και αποτελεσματική, ιστορικά, αξιοποίηση, από πλευράς Τουρκίας, του συνδυασμού ήπιας και σκληρής ισχύος. Η ελληνική κυβέρνηση και, κυρίως, οι διαμορφωτές της εξωτερικής πολιτικής πρέπει να εξετάσουν λεπτομερώς το πως απέσπασε η Τουρκία την Αλεξανδρέττα από τα χέρια των Γάλλων και των Σύριων το 1939. Εκεί που η περιοχή είχε λίγους τουρκόφωνους κατοίκους, κατάφερε με έναν έξυπνο συνδυασμό πολιτικής και στρατιωτικής ισχύος να την αποκτήσει με δημοψήφισμα και βάσει του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού. Σημειωτέον ότι η Συρία δεν αναγνωρίζει μέχρι σήμερα την «προσάρτηση» αυτή ,αλλά ,δυστυχώς, ολίγον ενδιαφέρει .Παρόμοια πολιτική, με ορισμένες αλλαγές, ακολούθησε και στην Κύπρο. Το «άνοιγμά» της στα νησιά- και η εμμονή της να μιλά για «τουρκική μειονότητα» στη Θράκη έχει την ίδια στόχευση. Η Τουρκία πιάνει στον ύπνο την διαρκώς «ωραία κοιμωμένη» των Αθηνών. Στο βάθος του ορατού χρονικού ορίζοντα το αποτέλεσμα θα είναι τραγικό.

5.-Το αθηναϊκό επιχείρημα είναι ότι η χώρα (η Ελλάδα, δηλαδή) εξυπηρετείται από την ηρεμία στις σχέσεις των δύο χωρών. Εξυπηρετείται και οικονομικά και κοινωνικά και κερδίζει χρόνο για τον εξοπλισμό της. Οι εξοπλισμοί, κατ αρχάς έχουν λοξοδρομήσει. Τα ελληνικά F-16 αναβαθμίζονται και αυτό είναι κέρδος. Τα Rafale έρχονται και αυτό συμβάλλει στην ενίσχυση της αεροπορίας. Στο ναυτικό, όμως, υπάρχει σύγχυση και αποπροσανατολισμός. Και υπάρχουν εντεινόμενες πληροφορίες ότι τα νησιά σιγά σιγά αποστρατιωτικοποιούνται. Το να έχεις, απλώς, οπλικά συστήματα δεν σημαίνει τίποτε στην αποτροπή ενός αντιπάλου, όπως η Τουρκία. Χρειάζεται και αποφασιστικότητα. Και τέτοιο είδος η Αθήνα δεν διαθέτει.

Η Τουρκία έχει δική της αμυντική βιομηχανία η οποία εκτός του ότι της δημιουργεί έναν βαθμό αυτονομίας στους εξοπλισμούς, της επιφέρει και κέρδη και ενισχύει την τεχνογνωσία της. Δικό της αεροπλάνο δεν πρόκειται να καταφέρει να αποκτήσει, τα F-35 δεν τα θέλει η ίδια λόγω κόστους και εκτιμήσεων για την χρησιμότητά τους αλλά τα F-16 κάποια στιγμή, η οποία εξαρτάται από αυτήν, θα τα πάρει. Συγκριτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα είχε και άλλοτε η Ελλάδα σε σχέση με την Τουρκία αλλά δεν το αξιοποίησε. Τότε η πολιτική βούληση αξιοποίησής του ήταν ισχυρότερη από σήμερα. Ούτε και σήμερα θα το αξιοποιήσει. Στο όνομα, δε, του κινδύνου από την Τουρκία, και με την κατάλληλη αξιοποίηση αυτού του κινδύνου, η Ελλάδα θα φορτωθεί τα F-35, ένα πανάκριβο όπλο το οποίο, κατά τους ειδικούς, δεν της είναι απαραίτητο.

6.-Το ενδιαφέρον της Τουρκία αυτήν την περίοδο εστιάζεται στη Μέση Ανατολή όπου σχεδιάζει να διαδραματίσει ρόλο την επόμενη ημέρα της τραγωδίας στη Γάζα. Συναντά δυσκολίες αποδοχής αλλά επιμένει. Ξέρει να επιμένει και γνωρίζει πως να μεθοδεύει. Έχει ανάγκη να καλύψει τα νότα της με την Ελλάδα. Και προσέφερε προσωρινή ειρήνη στο αθηναϊκό σύστημα για να διασφαλίσει την ησυχία της.  Οι ΗΠΑ που ενδιαφέρονται, επίσης, για την περιοχή της Μέσης Ανατολής έχουν όλα τα σημάδια μιας δύναμης σε παρακμή. Και αυτό φάνηκε με την σπουδή τους να ενθαρρύνουν το Σύμφωνο Μητσοτάκη-Ερντογάν. Δεν μπορεί να ελπίζει κανείς σε αποτελεσματική αμερικανική υποστήριξη. Ούτε και σε ευρωπαϊκή. Η Συμφωνία με τη Γαλλία αφορά στην εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας. Αλλά τέτοια απειλή δύσκολα να υπάρξει και αν υπάρξει ,βάσει της συμφωνίας πρέπει να εκτιμηθεί ως τέτοια από το άλλο συμβαλλόμενο μέρος, τουτέστιν ,ο νοών νοείτο. .. Από την άλλη, μια βιαστική αναδρομή στην γαλλική στάση στο παρελθόν οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι η Γαλλία θα κάνει πίσω όταν κρίνει πως τα συμφέροντά της έχουν ικανοποιηθεί. Σε όποια περίοδο της πρόσφατης ιστορίας ενσκήψει κάποιος αναλυτής θα συναντήσει αυτήν την συμπεριφορά. Με διάφορα προσχήματα αλλά με την ίδια στάση. Η Γερμανία έχει μια γενετικού χαρακτήρα φιλοτουρκική στάση που έχει αγγίξει ,στο παρελθόν τουλάχιστον τον χαρακτήρα του αντιευρωπαϊσμού και ανθελληνισμού ,από την οποία δεν μπορεί να αποκλίνει. Την συνοδεύει από της δημιουργίας του γερμανικού κράτους. Και συνεχίζεται ως σήμερα ανεξαρτήτως των πρόσκαιρων εντάσεων.

7.-Η ελληνική εξωτερική πολιτική δοκιμάζεται και στην Αλβανία όπου το αλβανικό ναρκοκράτος συσπειρωμένο γύρω από τον πρωθυπουργό του Ράμα προκαλεί ανοικτά την Αθήνα με την υπόθεση Μπελέρη.

Ο Μπελέρης είναι το κερασάκι στην τούρτα. Ο σκληρός αλβανικός πυρήνας έχει διαρκές πρόβλημα με την Ελλάδα και δεν πρόκειται να το ξεπεράσει. Ακόμη και μέσα στην Ε.Ε. τα Τίρανα θα δημιουργούν πρόβλημα στην Αθήνα. Ο πολιτικός πολιτισμός στη γειτονική χώρα εξαντλείται στο δίπολο εθνικισμός και μαφία. Και οι αθηναϊκές αρσακειάδες δεν μπορούν να τον αντιμετωπίσουν. Δημιουργούν προβλήματα στην έναρξη συνομιλιών της Ε.Ε. με την Αλβανία αλλά με τις πρώτες πιέσεις θα θολώσουν τα νερά. Ο Ράμα έχει λόγους να μην επιτρέψει στον Μπελέρη να αναλάβει δήμαρχος Χειμάρας. Και οι Βρυξέλλες γνωρίζουν τους λόγους. Αλλά υπάρχουν ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Γερμανία, που πιέζουν για την προώθηση των σχέσεων της Αλβανίας με την Ευρώπη. Θα αντέξει στις πιέσεις, όχι ο Ράμα, αλλά η Αθήνα; Θα δούμε.

Πάντως στις πιέσεις της Τουρκίας να εγκαταλείψει την Κύπρο- το έτερον λίκνο του Ελληνικού Έθνους και Πολιτισμού- το έπραξε ήδη η Αθηναϊκή πολιτική νομενκλατούρα.