Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Ο τίτλος προκύπτει από το εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ της Marie Jégo, ανταποκρίτριας στην Κωνσταντινούπολη της εφημερίδας Le Monde στις 7-5-2021 με τίτλο : «Απομονωμένος, ο Ερντογάν προσπαθεί να επανασυνδεθεί με την Αίγυπτο» (Isolé, Erdogan tente de renouer avec l’Egypte).
Αποφασισμένος να διακόψει τη διπλωματική του απομόνωση, ο άλλοτε νταής Ερντογάν ξεκίνησε μια επίθεση γοητείας απέναντι στην Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με τις οποίες οι σχέσεις υποβαθμίστηκαν σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Το πρώτο βήμα σε αυτήν την
προσπάθεια εξομάλυνσης ήταν η Αίγυπτος. Αντιπροσωπεία του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών ξεκίνησε συνομιλίες με Αιγύπτιους διπλωμάτες την Τετάρτη 5 και την Πέμπτη 6 Μαΐου 2021 στο Κάιρο, όπως δείχνει η διπλανή φώτο των KHALED DESOUKI / AFP.
Η επίσημη επίσκεψη αποτελεί μια πρεμιέρα μετά το πραξικόπημα του 2013 στην 
Αίγυπτο, όταν ο εκλεγμένος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι (αριστερά) ανατράπηκε από τον στρατό και αντικαταστάθηκε από τον στρατάρχη Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι (δεξιά). Γνωστός για τις συμπάθειές του προς το κίνημα της Μουσουλμανικής
Αδελφότητας, «τρομοκράτης», για το Κάιρο, ο Ερντογάν ανέλαβε τότε να υποστηρίξει τον ανατραπέντα Mohamed Morsi, αποκαλώντας τον Σίσσι «γκάνγκστερ».
«Η Τουρκία και η Αίγυπτος επιστρέφουν από πολύ μακριά. Από το 2013, δεν υπάρχουν πρεσβευτές ούτε στην Άγκυρα ούτε στο Κάιρο. Στην πραγματικότητα, οι τρέχουσες συζητήσεις στοχεύουν 
στην αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων. Θα δούμε ποιες παραχωρήσεις θα απαιτηθούν», εξηγεί ο Franck Mermier, διευθυντής έρευνας στο CNRS, και τώρα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών (IFEA) στην Κωνσταντινούπολη.
Λίστα αιγυπτιακών απαιτήσεων από την Τουρκία
Οι αιγυπτιακές αρχές εκμεταλλεύτηκαν αυτό το άνοιγμα για να διαβιβάσουν στους Τούρκους ομολόγους τους τον κατάλογο των αιτημάτων τους, έντεκα τον αριθμό. Κυμαίνονται από την απόσυρση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και των Σύριων μισθοφόρων τους από τη Λιβύη, έως την επιστροφή των περιοχών που κατέλαβαν οι Τούρκοι στη Βόρεια Συρία, περνώντας από την απέλαση Σύριων αντιφρονούντων που συμπαθούν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους που έχουν βρει καταφύγιο στο τουρκικό έδαφος. «Αυτή η προσέγγιση προκαλεί ανησυχία στην αιγυπτιακή κοινότητα στην Τουρκία, των περίπου 30.000 ατόμων, κυρίως αντιφρονούντες, που φοβούνται μήπως τώρα πληρώσουν το τίμημα. Μερικοί Αιγύπτιοι που ζουν στην Τουρκία έχουν ένα επισφαλές καθεστώς διαμονής με απλές ανανεώσιμες τουριστικές βίζες», εξηγεί ο Franck Mermier, καλός γνώστης της αραβικής διασποράς στην Τουρκία.
Μετά την «Αραβική Άνοιξη» το 2011, η Κωνσταντινούπολη έγινε η πρωτεύουσα των αραβικών μέσων ενημέρωσης εναντίον των κυβερνήσεών τους, ιδίως των αιγυπτιακών μέσων ενημέρωσης φίλα 
προσκειμένων στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, που απαγορεύτηκαν στην
Αίγυπτο από το 2013. Μόλις άρχισε η διαδικασία ομαλοποίησης, τον Μάρτιο του 2021, η Άγκυρα έδειξε την καλή θέλησή της καλώντας τα αιγυπτιακά μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης που εδρεύουν στην Κωνσταντινούπολη να θέσουν τέρμα στην κριτική τους για τον πρόεδρο Σίσι. Ο Moataz Matar, υπεύθυνος εκπομπής του αιγυπτιακού καναλιού Al–Sharq στην Κωνσταντινούπολη, οφείλει να τερματίσει την εκπομπή του. «Ζητήθηκε από αυτά τα κανάλια να διαφοροποιήσουν τα προγράμματά τους, ώστε να μιλούν περισσότερο για την τέχνη και τον πολιτισμό», συνεχίζει ο εν λόγω ερευνητής.
Η Τουρκία φαίνεται έτοιμη να κάνει παραχωρήσεις. Διπλωματικά απομονωμένος, εξασθενημένος εσωτερικά από μια οικονομία σε κρίση και μια κακή κατάσταση της υγείας, ο Ερντογάν χρειάζεται την Αίγυπτο να μαλακώσει το «αντι-τουρκικό» μέτωπο που έχει συγκροτηθεί γύρω από το φυσικό αέριο στην 
ανατολική Μεσόγειο. Τα τελευταία χρόνια, η Αίγυπτος, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία, το Ισραήλ και η Ιορδανία έχουν συνάψει συμμαχίες γύρω από τα σχέδια φυσικού αερίου. Η Τουρκία αισθάνεται ότι μένει εκτός αυτών. «Οι εχθρικές δραστηριότητες αυτής της συμμαχίας που διευθύνεται από την Αίγυπτο, με την ισχυρή υποστήριξη από την Ελλάδα, το Ισραήλ και τη Γαλλία, ενοχλούν την Άγκυρα», λέει ο Ismaïl Numan Telci, αντιπρόεδρος του Κέντρου Μελέτης της Μέσης Ανατολής.
Το άλλο καυτό ζήτημα είναι η Λιβύη, όπου οι δύο περιφερειακές δυνάμεις υποστηρίζουν αντιτιθέμενα στρατόπεδα. Μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης, η Αίγυπτος απαιτεί την απόσυρση όλων των μισθοφόρων και των ξένων δυνάμεων που υπάρχουν στη
Λιβύη. Η Άγκυρα, η οποία έχει αναπτύξει επί τόπου στρατιώτες και 11.000 Σύριους μισθοφόρους, κάνει πως δεν ακούει. Η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας δεν μπορεί «να ισούται με αυτήν των παράνομων ομάδων», τόνισε ο «νομιμόφρων» Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας. Απαντώντας στο αίτημα για απόσυρση που του διατύπωσε η Najla Al–Mangoush, η Λίβυα ομόλογός του. Της είπε ότι αυτό θα ήταν «δύσκολο να επιτευχθεί».
Επόμενο βήμα, η Σαουδική Αραβία
Η Άγκυρα δεν σκοπεύει να τερματίσει σύντομα την παρουσία της στην Λιβύη, στα δυτικά της χώρας, την περιοχή που ελέγχεται από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας (GNA). Η αποχώρηση των δυνάμεών της δεν θα ήταν χωρίς προβλήματα για αυτό το ρεύμα της αντιπολίτευσης της Λιβύης μέσα στο οποίο η κυβέρνηση του Ερντογάν έχει ισχυρούς υποστηρικτές.
Με επιρροή όταν ξεκίνησε η «Αραβική Άνοιξη» το 2011, η Τουρκία τώρα φαίνεται πολύ πιο αδύναμη. Η επιθυμία της να υπερασπιστεί τη Μουσουλμανική Αδελφότητα σε ολόκληρη την περιοχή, της κόστισε την οργή της Αιγύπτου και εκείνης των περιφερειακών χωρών, βαρέων βαρών, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πρόσφατα, η καθιέρωση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και αρκετών κρατών του Κόλπου, έχει υπονομεύσει περαιτέρω την επιθετική εξωτερική πολιτική της. Η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Κατάρ, του περιφερειακού συμμάχου της Τουρκίας, και της Αιγύπτου άνοιξε την πόρτα για την τουρκο-αιγυπτιακή προσέγγιση, ένα πρώτο βήμα προς «μια πιθανή εξισορρόπηση των σχέσεων με τις άλλες χώρες του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα», σύμφωνα με τον Franck Mermier. Η τουρκική επίθεση γοητείας δεν στοχεύει μόνο στην Αίγυπτο. Σε μια προσπάθεια να επιχειρήσει να συγκολλήσει τα κομμάτια της σπασμένης σχέσης με τη Σαουδική Αραβία, ο
Mevlut Cavusoglu θα ταξιδέψει στο Ριάντ στις 11 Μαΐου 2021. Αυτή είναι η πρώτη επίσκεψη αυτού του είδους από τότε που έγινε η δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Jamal Khashoggi, με ασφυξία και στη συνέχεια τεμαχισμό του σώματός του μέσα στις εγκαταστάσεις του σαουδαραβικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη το 2018. Μεταξύ των δύο χωρών, 
οι σχέσεις, συμπεριλαμβανομένου και του εξωτερικού εμπορίου τους, βρίσκονται στο κατώτατο σημείο τους. Αφού επέβαλε ανεπίσημο εμπάργκο σε όλα τα προϊόντα που παράγονται στην Τουρκία, το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας μόλις έκλεισε 8 τουρκικά σχολεία, φρικάροντας τον Ερντογάν, ο οποίος παραπονέθηκε στον βασιλιά Salman.
Δεν γνωρίζω πολλούς νταήδες, σαν τον Ερντογάν, να συνεχίζουν το νταηλίκι τους, όταν βρίσκουν τον μάστορά τους. Να δω πότε εμείς θα σταματήσουμε να πηγαίνουμε ανοήτως στην Τουρκία και να συνεχίσουμε να αγοράζουμε τα τουρκικά προϊόντα και τις υπηρεσίες…
