Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected], www.kalkis.eu
Τα πληκτρολόγια αμέτρητων αρθρογράφων και ειδικών επί των μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών έχουν πάρει φωτιά εδώ και καιρό αναφορικά με την εργαλειοποίησή τους από την Τουρκία η οποία είναι από τους κύριους παραγωγούς, αν όχι ο κυριότερος σήμερα, των προσφύγων και μεταναστών, στο Ιράκ, τη Συρία, τη Λιβύη, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ αλλά και στην ίδια την επικράτειά της, καταδιώκοντας τους αντιφρονούντες της. Αρκεί να δούμε τη χθεσινή είδηση του www.ilialive.gr : σε αλιευτικό σκάφος που κατέπλευσε το απόγευμα της Τρίτης 4-11-2020 στο Κατάκολο, επέβαιναν 65 επιβάτες εκ των οποίων αρκετοί Τούρκοι και Κούρδοι με προορισμό την Ιταλία. Άτομα που διώκονται από το καθεστώς του Ερντογάν, Τούρκοι αστυνομικοί που αυτομόλησαν, Κούρδοι του PKK, πανεπιστημιακοί, ένας βουλευτής και ένας δημοσιογράφος. Σχεδόν οι μισοί επιβάτες, αποτελούν στόχους της κυβέρνησης της γείτονος.
Κι αφού η Τουρκία εκβιάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση, ελέγχοντας τις μεταναστευτικές-προσφυγικές ροές που λαμβάνουν χώρα, μέσω Ελλάδας, στην Ανατολική Μεσόγειο, και της έχει δημιουργήσει έναν άκρως δυναμικό και συναλλαγματοφόρο οικονομικό κλάδο των Διακινητών, σκεφτείτε τι θα συμβεί, αν βάλει πόδι και στη διακίνηση μεταναστών-προσφύγων από τις λιβυκές ακτές προς Ιταλία, Μάλτα, γιατί όχι και προς Κρήτη για να μας πολεμήσει ακόμα σκληρότερα. Αυτό λοιπόν διεκδικεί σήμερα η Τουρκία, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Jean–Pierre Stroobants που δημοσιεύθηκε στις 29-10-2020 στον ηλεκτρονικό Le Monde με τίτλο : «Η Τουρκία επιδιώκει να πάρει την εκπαίδευση της λιβυκής ακτοφυλακής» (La Turquie cherche à assurer la formation des gardes-côtes libyens). Δηλαδή να διδάξει στους Λίβυους πώς να διευκολύνουν με το γάντι και επί χρήμασι τους μετανάστες και πρόσφυγες της υποσαχάριας Αφρικής να φτάνουν στην Ιταλία, την Μάλτα και την Κρήτη.
Κι έτσι η Τουρκία θα μπορούσε να βρει ένα νέο μέσο για να ντροπιάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση και, ταυτόχρονα, να διαδραματίσει έναν αυξημένο ρόλο σε αυτήν τη στενή γειτονιά, όπου, από τη Συρία έως την Κύπρο και τη Λιβύη, σκοπεύει να αφήσει το αποτύμωμά της. Το τελευταίο λοιπόν επεισόδιο είναι η τουρκική απόπειρα να αναλάβει τον έλεγχο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και εξάσκησης της ακτοφυλακής της Λιβύης, που το καθήκον της θεωρητικά είναι να παρεμποδίζει τη ροή μεταναστών προς την Ευρώπη.
Αυτή η εκπαίδευση ήταν, μέχρι τώρα, ένα ουσιαστικό στοιχείο της μεταναστευτικής πολιτικής που καθορίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2016, παράλληλα με τη συμφωνία που υπεγράφη με την Άγκυρα για τη φροντίδα των μεταναστών και των προσφύγων – με την υπόσχεση καταβολής 6 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ανθρωπιστικές οργανώσεις. Εδώ και μια εβδομάδα, μηνύματα προερχόμενα από το τουρκικό υπουργείο Άμυνας βεβαιώνουν ότι στο εξής παρέχεται εκπαίδευση στους στρατιώτες του ναυτικού της Λιβύης. Λέγεται ότι είναι αποτέλεσμα της συμφωνίας μεταξύ της Άγκυρας και της κυβέρνησης εθνικής συμφωνίας (GAN) του Φάρατζ, που υποστηρίζεται από το τουρκικό καθεστώς.
Το νέο παραμένει ανεπιβεβαίωτο. Μόνο λίγες φωτογραφίες έχουν κυκλοφορήσει από την έναρξη αυτής της 
επιχείρησης και δεν επιβεβαιώνεται επισήμως στις Βρυξέλλες, όπου η αμηχανία είναι εμφανής, αναφέρει ο Jean–Pierre Stroobants. Η ευρωπαϊκή εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη στρατιωτική επιχείρηση «Sophia» – ή Eunavfor Med – η οποία, από τον Μάιο του 2015 έως τον Μάρτιο του 2020, είχε ως στόχο να επαναπροωθεί τους μετανάστες που προσπαθούν να φτάσουν στο ευρωπαϊκό 
έδαφος. Η επιχείρηση «Irini» την διαδέχθηκε, με την κύρια αποστολή να επιβάλει το εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, αλλά και να καταπολεμήσει τα δίκτυα διακίνησης μεταναστών.
Ένας νέος μοχλός για τον Ερντογάν
Δρομολογημένη με μεγάλη δυσκολία, με πολύ περιορισμένους πόρους, η «Irini» όφειλε επίσης να ξαναρχίσει την εκπαίδευση των ακτοφυλάκων της Λιβύης. Υπό την προϋπόθεση, ωστόσο, ότι έχουμε τη συμφωνία της κυβέρνησης της Τρίπολης. Η τελευταία αρνήθηκε, επικαλούμενη, σύμφωνα με την Επιτροπή των Βρυξελλών, «ζητήματα υλικοτεχνικής και επιχειρησιακής φύσης».
Ο ενημερωτικός ιστότοπος Bruxelles2, που ειδικεύεται σε θέματα ασφαλείας, σημείωσε εν πάση περιπτώσει, στις 25 Οκτωβρίου 2020, ότι η συνεργασία μεταξύ των ακτοφυλακών της Λιβύης και των Ευρωπαίων είχε ανασταλεί «σχεδόν ταυτόχρονα», με την υπογραφή των συμφωνιών σε θαλάσσιο επίπεδο μεταξύ Τρίπολης και Τουρκίας. Δηλαδή μόλις υπογράφηκε τη καταπάτηση των ελληνικών θαλάσσιων δικαιωμάτων από τους εν λόγω Καταπατητές.
Αυτή η τουρκολυβική απάτη θα εξασφάλιζε έτσι έναν νέο μοχλό εκβιασμού : ελέγχοντας τις λιβυκές ακτοφυλακές, θα μπορούσε να παίξει με τις μεταναστευτικές ροές και στην κεντρική Μεσόγειο και για άλλη μια φορά να ντροπιάσει τους Ευρωπαίους, που βρίσκονται πάντα στο έλεος του Ερντογάν. Τον Φεβρουάριο 
του 2020, δυσαρεστημένος και πρόθυμος να διαπραγματευτεί εκ νέου τη συμφωνία του με την ΕΕ, άνοιξε τα σύνορα της Τουρκίας, προωθώντας περίπου 20.000 αιτούντων άσυλο στα ελληνικά σύνορα.
«Συνεχίζονται οι συζητήσεις με την κυβέρνηση στην Τρίπολη για να διασφαλιστεί η επανέναρξη της εκπαίδευσης των ακτοφυλάκων», διαβεβαιώνει την εφημερίδα Le Monde μια διπλωματική πηγή. Τούτο αποτελεί προτεραιότητα για την Ένωση και τα κράτη μέλη της. Το σχόλιο είναι επίσης αόριστο για την Επιτροπή: «Η Ένωση γενικά δεν σχολιάζει αιτήματα από τις αρχές της Λιβύης για βοήθεια στην εκπαίδευση άλλων μερών. Όσον αφορά την εκπαίδευση στο πλαίσιο της «Irini», η επιχείρηση βρίσκεται σε επαφή με τους ομολόγους της στην ακτοφυλακή και το ναυτικό της Λιβύης για να συζητήσουν πώς να προωθήσουν αυτό το ζήτημα».
Η Τουρκία διαφωνεί με την κατάπαυση του εμφυλίου
Η ΕΕ, αρχικά επιθυμούσα να ενισχύσει την ικανότητα του ναυτικού της Λιβύης, χρηματοδότησε την εκπαίδευση και την επισκευή δύο πλοίων της. Έχει ξοδέψει 57,2 εκατομμύρια ευρώ μέχρι τώρα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης ξοδέψει πολύ χρόνο και ενέργεια, για αρκετά χρόνια, για να αποδείξει την υποστήριξή της στις αρχές της Τρίπολης.
Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες πάντα προσπαθούσαν, προφανώς μάταια, να αντισταθμίσουν την επιρροή της 
Τουρκίας. Η τελευταία υπέγραψε με τον Σάρατζ, το 2019, το τουρκολυβικό Σύμφωνο θαλάσσιας οριοθέτησης για να διεκδικήσει μια υφαλοκρηπίδα στην ανατολική Μεσόγειο. Η υποστήριξη της Άγκυρας και των Σύριων φιλότουρκων πολεμιστών, που είχε στρατολογήσει, επέτρεψε στην κυβέρνηση της Τρίπολης να επιβάλει στρατιωτική ήττα στον Χαφτάρ την άνοιξη του 2019.
Πέρα από την υπόθεση της λιβυκής Ακτοφυλακής, είναι η επιχειρούμενη περιθωριοποίηση της ΕΕ, προς όφελος της Άγκυρας, που πρέπει τώρα να ανησυχεί τη διπλωματία των 27. Στις Βρυξέλλες, ένας εμπειρογνώμονας από την υπηρεσία εξωτερικής δράσης της ΕΕ επισημαίνει ότι η «πλήρης και μόνιμη» συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που υπεγράφη την Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2020 μεταξύ των αντιπάλων στρατοπέδων της Λιβύης προκάλεσε τη διαφωνία του Ερντογάν, ο οποίος θεώρησε ότι στερείται «αξιοπιστίας» και αμφισβήτησε την αποτελεσματικότητα της κατάπαυσης των μαχών. Ο ίδιος διπλωμάτης σημείωσε επίσης την υποστήριξη της Τρίπολης προς τον Τούρκο πρόεδρο στην πρόσφατη διαμάχη του με τον Μακρόν. «Τούτο είναι ένα ανησυχητικό σημάδι της αυξανόμενης επιρροής του Ερντογάν», προσέθεσε.
Συμπέρασμα
Εφόσον η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού-προσφυγικού από τον Ερντογάν στην ανατολική Μεσόγειο εξακολουθεί να λειτουργεί προς όφελός του (οικονομικά, γεωπολιτικά, ισλαμιστικά), γιατί να μην επιχειρήσει να την εφαρμόσει και στην κεντρική Μεσόγειο ; Εκπαιδεύοντας και εξασκώντας τους Λίβυους ακτοφύλακες στη λαθραία προώθηση προς την Ευρώπη (και Κρήτη) των ατελείωτων μεταναστών από την υποσαχάρια Αφρική. Ο,τι γίνεται δηλαδή από τα τουρκικά παράλια και από τον Έβρο.
Ας ανοίξει τα μάτια της η κυβέρνηση της χώρας μας κι ας κινητοποιήσει τα αρμόδια κοινοτικά όργανα των Βρυξελλών ενάντια σε αυτήν την θλιβερή τροπή που φαίνεται να παίρνουν τα πράγματα. Διαφορετικά, ας ετοιμάζει νέα κέντρα κράτησης στην Κρήτη από τώρα.
