Κων/νος Αποστόλου-Κατσαρός*
Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Ρωσία βάλτωσε στην Ουκρανία λόγω της ανικανότητας των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων να επιτύχουν μια γρήγορη και «καθαρή» νίκη. Αυτό εκτιμάται ότι ήταν απόρροια του κακού επιχειρησιακού σχεδιασμού και των ανεπαρκών δυνάμεων που ενεπλάκησαν, δεδομένης της έκτασης στην οποία κλήθηκαν να επιχειρήσουν. Ιδωμένο όμως από διαφορετική οπτική γωνία, μια «αιρετική» ερμηνεία -για την δυτική επικοινωνιακή μηχανή- θα υποστήριζε ότι τέτοιου είδους συμπεράσματα μπορούν να αποβούν μοιραία σε ενδεχόμενη ρωσονατοϊκή διένεξη.
Η υπόθεση εργασίας και ο Κίσσινγκερ
Μια υπόθεση εργασίας, κατά την οποία ένας από τους αντικειμενικούς σκοπούς της εισβολής στην Ουκρανία (ΑΝΣΚ για τους οποίους υπάρχει πολλή παραφιλολογία αμφιβόλου αξιοπιστίας, παρεκτός ίσως της παρέμβασης του Χ. Κίσσινγκερ ο οποίος από το 2014 είχε προειδοποιήσει για τους κινδύνους οι οποίοι ελλοχεύουν από την επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς) είναι να εξασφαλίσει στα ρωσικά στρατεύματα την απαραίτητη πολεμική εμπειρία σε ένα σχετικά ελεγχόμενο θέατρο επιχειρήσεων, πλησίον της επικράτειάς της. Δεδομένης μάλιστα της εντατικής εκπαίδευσης που έλαβαν οι Ουκρανοί μετά το 2014 (γεγονότα της Κριμαίας) από Νατοϊκές χώρες, η εμπειρία που θα αποκόμιζε ο ρωσικός στρατός έναντι των Νατοϊκών τακτικών (και όπλων) θα ήταν κρίσιμη.
«Η επιβίωση εξαρτάται από τις δικές μας ενέργειες. Η ευκαιρία για θρίαμβο εξαρτάται από τις ενέργειες των άλλων». Σουν Τζου
«Ένα περίεργο… είδος πολέμου»
Υπό αυτό το πρίσμα εξηγείται και ο λόγος για τον οποίο, η Ρωσία απέφυγε για μεγάλο διάστημα να στοχοποιήσει γέφυρες, σιδηροδρομικά δίκτυα και εν γένει υποδομές μεταφορών, γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι διαμέσου αυτών περισσότερα δυτικά όπλα θα κατέληγαν σε ουκρανικά χέρια, όπως και έγινε. Όπλα τα οποία εισήχθησαν στα θέατρα επιχειρήσεων σταδιακά και αφού είχε προηγηθεί δημόσιος διάλογος, και άρα γνωστοποίηση της αποστολής τους. Κάποιοι αναλυτές υποστήριξαν ότι η Μόσχα απέφυγε να καταστρέψει τις ουκρανικές υποδομές υπολογίζοντας την επόμενη ημέρα, αλλά το ενδεχόμενο να αφέθηκε εσκεμμένα μια ελεγχόμενη εισροή όπλων -όσο παρανοϊκό και αν ακούγεται-, δεν εξετάστηκε.
Ουδείς αρνείται ότι η αποστολή οπλικών συστημάτων έχει ως αποτέλεσμα την αφαίμαξη από κρίσιμους εξοπλισμούς (ήδη παρατηρούνται ελλείψεις συγκεκριμένων οπλικών συστημάτων ακόμη και στις ΗΠΑ) που υπό άλλες συνθήκες θα ήταν δύσκολο να αδρανοποιηθούν από την Ρωσία. Ενώ η εμμονή των δυτικών να αποστέλλουν όπλα κυρίως ρωσικής κατασκευής στην Ουκρανία, εστιάζεται αφενός στο γεγονός ότι θέλουν να αποφύγουν το ενδεχόμενο οι Ρώσοι να ανακαλύψουν απόρρητες τεχνολογίες ή/και αδυναμίες των Νατοϊκών όπλων. Αφετέρου δε, διότι ξεφορτώνονται σωρηδόν ρωσικούς εξοπλισμούς αντικαθιστώντας τους με οπλικά συστήματα δυτικής προελεύσεως (προφανώς με το ανάλογο οικονομικό όφελος για τους εξαγωγείς).
Ο Ντμίτρι Τρενίν, μέχρι πρότινος διευθυντής της δεξαμενής σκέψης Carnegie Moscow Center, αναφέρει στην New York Times ότι «πρόκειται για ένα περίεργο, ιδιαίτερο είδος πολέμου», ενώ δυσκολεύεται να αντιληφθεί γιατί το Κρεμλίνο πολεμά με «λιγότερη από τη μισή δύναμη» καταλήγοντας ότι «μου φαίνεται παράξενο και δεν μπορώ να το εξηγήσω».
Ρωσονατοϊκή διένεξη
Η ακατανόητη στάση του Κρεμλίνου είναι δυνατό να κατανοηθεί εάν η υπόθεση εργασίας μας είναι βάσιμη, και ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί όντως μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», η οποία στην ουσία είναι «εντατική εκπαίδευση» των ρωσικών δυνάμεων στην αντιμετώπιση Νατοϊκών όπλων και επιχειρησιακών τακτικών. Μια «επιχείρηση» δηλαδή η οποία έχει -εκτός των γεωπολιτικών στόχων- και τον επιπλέον αντικειμενικό σκοπό να προετοιμάσει τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις για μια ρωσονατοϊκή διένεξη που πιθανώς θα ακολουθήσει σε δεύτερη φάση…
-.-
«Εάν γνωρίζεις τον εχθρό σου και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα ακόμη και εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι τον εχθρό σου, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μια ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου ούτε τον εχθρό σου, θα νικηθείς σε κάθε μάχη». Σουν Τζου
-.-
Αυτό ίσως να εξηγεί και το -φαινομενικά ανεξήγητο- γεγονός ότι η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει ελάχιστα από τα προηγμένα όπλα της στην Ουκρανία (όπως επί παραδείγματι τους πολυηχητικούς πυραύλους Kinzhal), τα οποία -παραδόξως- κρατά εφεδρεία ενώ εργαλειοποιεί ως επί το πλείστον παλαιότερα -αν όχι παρωχημένα- όπλα, δημιουργώντας μια παραπλανητική εικόνα. Είναι επειδή ο αριθμός των οπλικών συστημάτων αιχμής που διαθέτει είναι περιορισμένος; Ίσως… Όπως και να ‘χει, το αποτέλεσμα είναι οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις παρουσιάζονται ως πολύ λιγότερο ικανές από ό,τι θεωρούνταν πριν την εισβολή. Αλλά πολεμούν «με το ένα χέρι δεμένο πίσω από την πλάτη». Ως εκ τούτου, το ΝΑΤΟ αποκομίζει μια στρεβλή εικόνα για τις πραγματικές επιχειρησιακές τους ικανότητες, πράγμα που μπορεί να αποβεί μοιραίο σε μια ενδεχόμενη αντιπαράθεση/θερμή διένεξη… Παράλληλα, η ρωσική πολεμική μηχανή μαθαίνει από τα λάθη της και -θεωρητικά- προετοιμάζεται.
-.-
«Προσποιήσου ότι είσαι κατώτερος και ενθάρρυνε την αλαζονεία του εχθρού». Σουν Τζου
-.-
Ταυτόχρονα δε, προετοιμάζεται και το ρωσικό κοινό σε -«εικονικές» θα λέγαμε- συνθήκες πολέμου με την οικονομική δυσπραγία ως απότοκο των δυτικών κυρώσεων («μπούμερανγκ» για την Ευρώπη, οι οποίες τραυμάτισαν μεν την Ρωσία αλλά σίγουρα δεν απέτρεψαν την συνεχιζόμενη εισβολή), αλλά και την έξοδο των κεφαλαίων/επενδύσεων από την χώρα. Το Newsweek ήδη από τον Μάιο του 2022 έγραφε ότι ο Πούτιν φαίνεται να προετοιμάζει την ρωσική κοινή γνώμη για μια επικείμενη σύγκρουση με το ΝΑΤΟ.
Το αρχικό σοκ στη ρωσική οικονομία (η οποία βασίζεται στις εξαγωγές ενέργειας) εκτιμάται ότι σταδιακά θα εξισορροπηθεί, καθώς αντικαθίστανται οι Ευρωπαίοι εισαγωγείς/πελάτες από τους ανταγωνιστές τους στην Ευρασία κυρίως. Ο άμεσος αντίκτυπος στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και στις οικονομίες/κοινωνίες όμως είναι πρόδηλος. Χωρίς να αναφερθούμε εκτενώς, σημειώνεται ότι η ΕΕ ήδη δείχνει σημάδια κόπωσης -αν όχι αποδόμησης- με απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η οποία θα δοκιμαστεί «ως χρυσός εν χωνευτηρίω» κατά την διαφαινόμενη οικονομική, επισιτιστική και ενεργειακή κρίση που πλησιάζει επικίνδυνα.
-.-
«Ο πολεμιστής είναι δυνατός, όταν αναγκάζει τον εχθρό να του απαντήσει. Είναι αδύναμος, όταν αυτός απαντά στον εχθρό». Σουν Τζου
-.-
Το άλλο σκέλος του πολέμου στην Ουκρανία είναι ότι δίνει την ευκαιρία στη Μόσχα να ζυγίσει σε πραγματικές συνθήκες κρίσης, τους εχθρούς και τους φίλους της, πράγμα πολύ σημαντικό για τις ευρύτερες επιδιώξεις οιασδήποτε αναθεωρητικής δύναμης.
Σκάκι ή ρωσική ρουλέτα;
Είναι αλήθεια ότι από αυστηρά επιχειρησιακή σκοπιά, ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν κακοσχεδιασμένος (οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις σίγουρα δεν ανταποκρίθηκαν στη φήμη τους), παρά ταύτα παραμένουν κάποια στρατηγικά οφέλη για το Κρεμλίνο από την παραπάνω υπόθεση εργασίας. Χωρίς καν να συνυπολογίσουμε τα προφανή κέρδη επί του πεδίου:
-κατάληψη περίπου 25% (επί του παρόντος) των ουκρανικών εδαφών,
-χερσαία ένωση της Κριμαίας με το Ντονμπάς,
-αύξηση της «ρωσικής» ΑΟΖ στον Εύξεινο Πόντο,
-περιορισμό της πρόσβασης τη Ουκρανίας (με ορατό τον κίνδυνο να μετατραπεί σε περίκλειστο κράτος) στις θάλασσες κλπ.
Συνοψίζοντας, διερωτόμαστε εάν τελικά το ουκρανικό αποτελεί μια πρόβα τζενεράλε στο έργο «Ρωσική Ρουλέτα» ή μια προπαρασκευαστική κίνηση του ψυχρού σκακιστή Βλ. Πούτιν, σε μια ευρύτερη ρωσονατοϊκή, «γεωπολιτική», «γεωοικονομική», και εν τέλει «στρατιωτική» θερμή αντιπαράθεση για την οποία προετοιμάζεται; Υπερβολικό ίσως για κάποιους, αλλά είναι αμφίβολο ότι ο κόσμος το 1939 είχε συνειδητοποιήσει αυτό που ακριβώς εξελισσόταν μπροστά του…
*Ειδικός τεχνικός σύμβουλος. Διετέλεσε λέκτορας και επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Μπράιτον της Βρετανίας, από το οποίο κατέχει διδακτορικό και μεταπτυχιακό τίτλο.
