Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου [email protected] www.kalkis.eu
Αυτός είναι ο προβληματισμός του χρονογράφου Alain Frachon του ηλεκτρονικού Le Monde στις 19-9-2019. Με αφορμή τη διενέργεια του γαλλο-τουρκικού φόρουμ που διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο του 
Βοσπόρου, εδρεύοντος στο Παρίσι. Το Ινστιτούτο Βόσπορου γιόρτασε τη 10η επέτειό του με το 10ο ετήσιο φόρουμ στην Κωνσταντινούπολη στις 11 και 12 Σεπτεμβρίου με θέμα «Τουρκία – Γαλλία – Ευρωπαϊκή Ένωση | Τρέχουσες τάσεις: Προς ένα έξυπνο ενταξιακό βιώσιμο μέλλον» (η διπλανή φωτογραφία μνήμης είναι των συμμετασχόντων στο φόρουμ από την ιστοσελίδα του Ινστιτούτου). Κατά το Δελτίο Τύπου που εξέδωσε το Ινστιτούτο και είναι αναρτημένο στο σάϊτ του, στο εναρκτήριο δείπνο 
μίλησε και ο νέος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Ekrem İmamoğlu με θέμα «Αειφόρος, συνδεδεμένη και συνεργατική Πόλη : Πού τοποθετείται η Κωνσταντινούπολη στις στρατηγικές αστικοποίησης του 21ου αιώνα;».
Τιμώμενοι εισηγητές του φόρουμ ήταν ο Faruk Kaymakci, Αναπληρωτής Υπουργός 
Εξωτερικών και Διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας και ο Επίτροπος Pierre Moscovici ( 2014-2019), από τα ιδρυτικά μέλη του Ινστιτούτου. Και οι δύο υπογράμμισαν τη στρατηγική σημασία της γαλλο-τουρκικής αλλά και της τουρκο-ευρωπαϊκής σχέσης, καλώντας τα μέρη να 
σημειώσουν ουσιαστική πρόοδο και υπογραμμίζοντας τον σχετικό ρόλο του Ινστιτούτου του Βοσπόρου σε αυτή την τριγωνική σχέση.
Ποιο είναι το Ινστιτούτο του Βοσπόρου ;
«Ένας ανεξάρτητος οργανισμός, που διευθύνεται από ένα Διοικητικό Συμβούλιο και συντονίζεται από μια Γαλλο-τουρκική Επιστημονική Επιτροπή, αποτελούμενη από προσωπικότητες υψηλού επιπέδου διαφόρων οριζόντων : πολιτικών, επιχειρηματιών, οικονομολόγων, εμπειρογνωμόνων και διανοουμένων», όπως αναφέρει ο ιστότοπός του www.institut-bosphore.org. Μάλιστα είναι τόση η πίστη του Ινστιτούτου στην ευρωπαϊκή προοπτική της γείτονος, που στην 1η σελίδα του διαδικτυακού τόπου αναφερόταν στις 28-9-2019 : «Με μια ευρωπαϊκή Τουρκία είμαστε σίγουροι ότι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε μια μέρα τα μεγάλα παγκόσμια σύνολα, όπως είναι η Κίνα, η Ινδία ή η Αμερική».
Τουρκία, Γαλλία, Συμμαχία θα λέγαμε δηλαδή. Ανεξάρτητα από την κατάσταση των οξυμένων σήμερα επίσημων γαλλο-τουρκικών διακρατικών σχέσεων.
Η μετά Ερντογάν εποχή ίσως έχει αρχίσει
Παρόλο ότι ο Ερντογάν πασάς συγκέντρωσε πρόσφατα όλες τις εξουσίες στα χέρια του και δεν έχει μπροστά του σύντομα εκλογές, ο χρονογράφος Alain Frachon, που συμμετείχε στο εν λόγω φόρουμ, θεωρεί ότι η Κωνσταντινούπολη, ως μια από τις μεγαλουπόλεις του 21ου αιώνα με 15 εκατ. κατοίκους, δίνει την κατεύθυνση της πολιτικής της Τουρκίας. Αφού διαμόρφωσε τη σταδιοδρομία του δημάρχου (1994-1998), πριν γίνει πρωθυπουργός (2003-2014), και ύστερα πρόεδρος της χώρας, του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ηγέτη του ισλαμο-συντηρητικού κόμματος του AKP δικαιοσύνης και ανάπτυξης. «Φέτος, στις δημοτικές εκλογές η Πόλη έδειξε το σταδιακό τέλος της εποχής του Ερντογάν. Φέτος, στις δημοτικές εκλογές, το AKP έχασε την Κωνσταντινούπολη, δυο φορές, καθώς και πολλές μεγάλες άλλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας της Άγκυρας. Το AKP διασπάστηκε και τα υψηλόβαθμα στελέχη του εγκαταλείπουν το κόμμα. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση. Η εξαιρετικά αυταρχική και νεποτιστική στροφή του Ερντογάν και του καθεστώς του τα τελευταία χρόνια, καθώς και το φλερτ του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνονται να αποδοκιμάζονται από την πλειονότητα των Τούρκων. Η μετα-Ερντογάν εποχή ίσως να έχει αρχίσει».
Ο χρονογράφος θεωρεί ότι ο διάλογος της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι δύσκολος, καθόσον ο 
raïs (το αφεντικό Ερντογάν δηλαδή) απομακρύνει τη χώρα του από τις
αξίες της Ευρώπης. Με τη βίαιη καταστολή του νεανικού κινήματος του Gezi Park στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και με τη συνεχή υποχώρηση του κράτους δικαίου, από τότε που έγινε το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016, με δεκάδες χιλιάδες Τούρκων να βρίσκονται στη φυλακή. Δημοσιογράφοι, τύπος, αστυνομία, δικαιοσύνη και πανεπιστήμιο βρίσκονται υπό τον καταπιεστικό έλεγχό του. Ενώ οι φιλοκυβερνητικοί κύκλοι της εξουσίας καταγγέλλουν την έλλειψη αλληλεγγύης που επέδειξαν η ΕΕ και, ακόμη περισσότερο, οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Εξ ου και η στροφή της Τουρκίας προς τη Ρωσία κι ο εξοπλισμός της με τους αντιαεροπορικούς πυραύλους S 400 της Μόσχας. O κατάλογος των τουρκικών κατηγοριών επεκτείνεται στη συριακή πολιτική της Γαλλίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, και σε γενικές γραμμές των Δυτικών. Η Άγκυρα καταγγέλλει τη συμμαχία που έχουν συνάψει με τους Κούρδους της Συρίας για την καταπολέμηση των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. Η Τουρκία, που βρίσκεται σε πόλεμο με τους Κούρδους του PKK, δεν θέλει μια αυτόνομη κουρδική οντότητα από την άλλη πλευρά των συνόρων της.
Εκεί θέλει να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας», όπως την αποκαλεί, όπου όπως ισχυρίζεται θα μεταφέρει 1 με 2 εκατομμύρια Σύρων προσφύγων από την Τουρκία κι έτσι να ελαφρύνει, λέει, τις προσφυγικές ροές. Αυτό είναι το δόλωμα προς την ΕΕ από την οποία ζητάει πολιτική υποστήριξη αλλά και επιπλέον λεφτά (τα θέλει όλα δικά της δηλαδή), την ώρα που στέλνει κάθε μέρα στα ελληνικά νησιά μη Σύριους οικονομικούς μετανάστες για να μας καταστρέψει, δίχως να χρησιμοποιεί τα συμβατικά της όπλα.
Πιθανός συμβιβασμός ;
Και παρά τα παραπάνω παράλογα αιτήματα του Ερντογάν, ο παραπάνω Γάλλος χρονογράφος θεωρεί ότι «σε κάθε ένα από αυτά τα θέματα, μια συμβιβαστική λύση είναι δυνατή. Η αγορά ρωσικών πυραύλων S-400 δεν εμποδίζει την Τουρκία να συνεχίσει τη στρατιωτική της συνεργασία με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Σε μια εποχή αμερικανικής απόσυρσης, η σημερινή Ευρώπη δύσκολα μπορεί να φανταστεί ότι θα έχει προικιστεί μια μέρα από μια κοινή άμυνα χωρίς συνεργασία με τη στρατιωτική δύναμη που είναι η Τουρκία» ! «Η αναγκαία ανανέωση της τελωνειακής ένωσης, που συνάφθηκε το 1995 με την Άγκυρα, θα αποτελούσε την ευκαιρία για την επανάληψη του διαλόγου με τις Βρυξέλλες», συμπληρώνει ο Alain Frachon.
Το πραγματικό ερώτημα βρίσκεται αλλού. Όπως είπαν οι δύο Τούρκοι ακαδημαϊκοί, ο Soli Özel και ο Evren Balta, και ο δοκιμιογράφος και πρώην πρεσβευτής Michel Duclos σε άρθρα που γράφτηκαν για το Ινστιτούτο του Βοσπόρου, πρέπει να κατανοήσουμε τη βαθιά φύση αυτής της νέας χώρας και των 80 εκατομμυρίων κατοίκων της. Έχει την προοπτική να είναι μόνιμα δεμένη με τον δυτικό κόσμο; Ωθείται από βαθιούς δομικούς παράγοντες να απομακρυνθεί από τη Δύση ; Είναι ο τρέχων αυταρχικός εκτροχιασμός μόνο συγκυριακός, που συνδέεται με τις αλλαγές της διάθεσης του Ερντογάν; Σε όλους όσοι αμφιβάλλουν για την επείγουσα ανάγκη της ΕΕ να καλλιεργήσει στενούς δεσμούς με την Τουρκία, ο Özel και ο Balta παρέχουν μια καλή απάντηση: «Μην ξεχνάτε ότι μια πλειοψηφία των Τούρκων ψηφοφόρων μόλις έδειξε (στις δημοτικές εκλογές του 2019) τη δέσμευσή της για τις αξίες και τα πρότυπα της δημοκρατίας και την αποφασιστικότητά της να αμφισβητήσουν ένα δύσκολο [εσωτερικό πολιτικό] περιβάλλον».
Από την δική μου οπτική γωνία, την ελληνική, οι παραπάνω προσεγγίσεις των Γάλλων συμμετασχόντων στο φόρουμ μου φαίνονται ως αυταπάτες. Ξεχνούν πολύ απλουστευτικά τι έχουν εκστομίσει σε βάρος του προέδρου τους Μακρόν και της χώρας τους οι συμπολιτευόμενοι και οι αντιπολιτευόμενοι κεμαλιστές Τούρκοι πολιτικοί. Εκτός κι αν όλο το φιλοτουρκικό μασάζ του Ινστιτούτου του Βοσπόρου είναι για «τα καλά και συμφέροντα» της Γαλλίας. Βλέπε σχετικό άρθρο μου στις Ανιχνεύσεις στις 19-8-2018 με τίτλο : «Από το {μείνε εκεί που είσαι Γαλλία} στην τηλεφωνική επικοινωνία Ερντογάν-Μακρόν» https://www.anixneuseis.gr/?p=194403.
Το μόνο που δεν μας λένε οι Γάλλοι του Ινστιτούτου του Βοσπόρου είναι κατά κάποιο τρόπο το εξής : «Δεν μπορεί να υπάρξει ζωή, δίχως την Τουρκία» !
Τι κάνουμε εμείς ;
Επειδή το «Ελλάς, Γαλλία, Συμμαχία» είναι μεγάλο ζητούμενο.
Ανόρθωση και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το συντομότερο δυνατό, για να έχουμε οικονομικούς πόρους να αποκτήσουμε καλύτερη αποτρεπτική δύναμη έναντι της διακομματικής ιμπεριαλιστικής Τουρκίας. Πλην φυσικά της διατήρησης και ενίσχυσης των υφιστάμενων συμμαχιών μας.
