Ο ΑΛΕΞΗΣ ΛΕΚΑΚΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΙΟΣ είναι υποψήφιος διδάκτωρ ιρανικής εξωτερικής πολιτικής στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ). Στο πλαίσιο της υπό εκπόνηση διατριβής του, έχει πραγματοποιήσει επιτόπια έρευνα στην Τεχεράνη.

Αναντιρρήτως, η κατάληψη των δύο ελληνόκτητων πετρελαιοφόρων στις 27 Μαΐου από το Ιράν αποτελεί μια παράνομη ενέργεια, η οποία έχει οδηγήσει σε μια άνευ προηγουμένου κρίση στις ελληνο-ιρανικές σχέσεις, οι οποίες θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι παραδοσιακά καλές ένεκα κυρίως της αλληλοσυμπληρωματικότητας των δύο οικονομιών, και δευτερευόντως λόγω μιας συναντίληψης των δύο χωρών ότι αποτελούν αμφότερες μεγάλους πολιτισμούς.

Ταυτόχρονα, όμως, οφείλεται να επισημανθεί ότι για τους συστηματικούς παρατηρητές της ιρανικής εξωτερικής πολιτικής, μεταξύ των οποίων κι ο υποφαινόμενος, δεν αποτελεί μια απρόσμενη κίνηση εκ μέρους της Τεχεράνης, διότι έχει προβεί σε ανάλογης φύσεως ενέργειες κατά το πρόσφατο παρελθόν. Συνεπώς, προκειμένου να κατανοηθεί το όλο συμβάν, κρίνεται σκόπιμο να αναλυθεί υπό το πρίσμα της ιρανικής στρατηγικής σκέψεως. Συγκεκριμένα, η παράνομη κατάσχεση των δύο πλοίων αποτελεί άλλη μια εκδήλωση της επονομαζόμενης ιρανικής στρατηγικής της «ενεργητικής αντίστασης», την οποία η Τεχεράνη ακολουθεί σταθερά κι άοκνα τα τελευταία τρία έτη, ανεξαρτήτως του ποιος βρίσκεται στον προεδρικό θώκο (Ροχανί ή Ραϊσί), καθότι έχει αποφασισθεί σε ανώτερο επίπεδο.

Το υπό σημαία Λιβερίας πετρελαιοφόρο Ice Energy μεταφέρει αργό πετρέλαιο από το υπό ιρανική σημαία δεξαμενόπλοιο Lana (πρώην Pegas), στα ανοιχτά της Καρύστου, στις 26 Μαΐου 2022. REUTERS/Costas Baltas
————————————————————–

H στρατηγική της «ενεργητικής αντίστασης» υπαγορεύει ότι όποτε το Ιράν αντιλαμβάνεται μια εχθρική ή απειλητική κίνηση προς τα συμφέροντά του, πρέπει να αντιδρά με προσεκτικά υπολογισμένα αλλά συνάμα δυναμικά αντίμετρα που αυξάνουν κατά πολύ –αν όχι σε αφόρητο βαθμό– το κόστος στο άλλο μέρος, ακόμη και αν κάτι τέτοιο συνεπάγεται την κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και την χρήση περιορισμένης σκληρής ισχύος, προκειμένου να εξαναγκάσει το άλλο μέρος σε υπαναχώρηση από την αρχική του ενέργεια ή σε παραχώρηση άλλου είδους ανταλλαγμάτων. Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια σκληρή πολιτική οδόντα αντί οδόντος, που αποσκοπεί επίσης να λειτουργήσει εκφοβιστικά/αποτρεπτικά απέναντι σε άλλες χώρες, ούτως ώστε να απόσχουν μελλοντικά από ενέργειες που θα έπλητταν τα συμφέροντα του Ιράν, εν προκειμένω την κατάσχεση του πετρελαίου του.

Πέραν τούτου, η στρατηγική της «ενεργητικής αντίστασης» συνδέεται άρρηκτα με μια θεμελιώδη αρχή της ιρανικής εξωτερικής πολιτικής, την αρχή ezzat (αξιοπρέπεια). Βάσει αυτής της αρχής, το Ιράν οφείλει πάση θυσία να διαφυλάττει στην διεθνή αρένα την εθνική αξιοπρέπειά του, που σημαίνει ότι δεν μπορεί να μείνει αδρανές και παθητικό απέναντι σε ταπεινωτικές κινήσεις τρίτων χωρών, αλλά πρέπει να απαντά δυναμικά, για να οδηγήσει την άλλη πλευρά σε οπισθοχώρηση. To Ιράν έχει επανειλημμένως επισημάνει ότι η Δύση οφείλει να του δείχνει τον δέοντα σεβασμό, κι έχει τονίσει πως στην περίπτωση που η εκείνη δεν το πράττει, θα πρέπει να της υπενθυμίζεται δια μιας αποφασιστικής ιρανικής στάσεως, διότι κατά την άποψή του η αδυναμία απέναντι σε απειλές κι επιθετικές ενέργειες προσκαλεί νέες διεκδικήσεις από το άλλο μέρος, κι ως εκ τούτου πρέπει να αποφεύγεται σε κάθε περίπτωση. Δεν πρέπει να υποτιμάται η ανωτέρω παράμετρος, καθότι το Ιράν είναι αποδεδειγμένα διατεθειμένο να πληρώσει μεγάλο οικονομικό και πολιτικό κόστος για την προάσπιση του εθνικού του κύρους, που είναι ένα από τα σημαντικότερα εναπομείναντα στοιχεία πάνω στα οποία στηρίζει τη νομιμοποίησή του το ιρανικό πολιτικό σύστημα. Μάλιστα, το Ιράν αρέσκεται να υπενθυμίζει ότι δεν υποχωρεί απέναντι σε άδικες ή επιθετικές, κατά την εκτίμησή του, κινήσεις, κι ότι η στρατηγική της «ενεργητικής αντίστασης» είναι ένα επιτυχημένο αντίδοτο απέναντι σε αυτές [1].

Ο κύριος εκτελεστικός βραχίονας της στρατηγικής της «ενεργητικής αντίστασης» είναι οι Φρουροί της Επανάστασης, στους οποίους σημειωτέον έχει ανατεθεί η φύλαξη του Περσικού Κόλπου από το 2008 [2]. Γι’ αυτόν τον λόγο, άλλωστε, τα δύο ελληνόκτητα πλοία κατελήφθησαν από το ναυτικό των Φρουρών της Επανάστασης, κι όχι από το πολεμικό ναυτικό του εθνικού στρατού. Επομένως, δεν πρόκειται για μια αυτόνομη απόφαση των Φρουρών της Επανάστασης, όπως έχει εσφαλμένα υποστηριχθεί στον εγχώριο δημόσιο διάλογο. Το γεγονός ότι λίγο πριν την γνωστοποίηση της κατάληψης των ελληνικών δεξαμενόπλοιων, ο ιρανικός ισότοπος Nour News –ο οποίος συνδέεται με το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας (ΑΣΕΑ)– προανήγγειλε την λήψη τιμωρητικών μέτρων κατά της Ελλάδας [3], σημαίνει ότι το Ιράν ήθελε να δείξει ότι η ενέργειά του είχε την έγκριση του κορυφαίου οργάνου λήψης αποφάσεων της χώρας πάνω σε κρίσιμα ζητήματα ασφάλειας κι εξωτερικής πολιτικής, του ΑΣΕΑ.

Η στρατηγική της «ενεργητικής αντίστασης» εγκαινιάστηκε τον Μάιο του 2019 [4] με εντολή του Ανώτατου Ηγέτη της χώρας, Αλί Χαμενεΐ [5], δηλαδή ακριβώς έναν χρόνο μετά την αποχώρηση της διοικήσεως Ντόναλντ Τραμπ από την διεθνή συμφωνία για τον περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Εν ολίγοις, η ανωτέρω πολιτική διαδέχθηκε μια περίοδο ενός έτους (Μάιος 2018 – Μάιος 2019), κατά την οποία το Ιράν επέδειξε στρατηγική υπομονή [6], ήτοι τήρησε απαρέγκλιτα την συμφωνία παρά τη μονομερή έξοδο των ΗΠΑ και ταυτόχρονα ανέμενε από τα ευρωπαϊκά συμβαλλόμενα μέρη της να προασπίσουν (από τις αμερικανικές κυρώσεις) τα απορρέοντα από την συμφωνία οφέλη του. Όμως, τον Μάιο του 2019, καθώς το Ιράν έκρινε ότι οι ενέργειες της Γαλλίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, και της Γερμανίας ήταν ανεπαρκείς για να εξασφαλισθεί η χωρίς προβλήματα εξαγωγή του πετρελαίου του στις διεθνείς αγορές, άρχισε να ακολουθεί μια πιο επιθετική πορεία, την στρατηγική της «ενεργητικής αντίστασης», που αποτελούσε μια δυναμική απάντηση-αντεπίθεση στην πολιτική της «μέγιστης πίεσης» του τότε Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ [7], η οποία είχε ως στόχο να εξαναγκάσει το Ιράν –μέσω μιας πρωτοφανούς, σε έκταση, επιβολής σκληρών κυρώσεων– να έλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την αναθεώρηση της διεθνούς συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ούτως ώστε να συμπεριληφθεί στην τελευταία το ιρανικό πυραυλικό πρόγραμμα κι η ιρανική περιφερειακή δραστηριότητα, κάτι όμως που το Ιράν ηρνείτο κατηγορηματικά να αποδεχθεί.

Ως εκ τούτου, με αφετηρία την ανωτέρω ημερομηνία το Ιράν άρχισε βαθμηδόν να μειώνει τις προβλεπόμενες από την συμφωνία υποχρεώσεις του, αναπτύσσοντας με ταχύτατους ρυθμούς το πυρηνικό του πρόγραμμα, με αποτέλεσμα να φτάσει στο σημείο να εμπλουτίζει ουράνιο στο επίπεδο του 60% [8]. Θεωρούσε ότι τοιουτοτρόπως δημιουργούσε μια έντονη πίεση προς όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές, ούτως ώστε να κινητοποιηθούν για την πρακτική αναβίωση της συμφωνίας. Παράλληλα, το Ιράν προσπάθησε με πιο ενεργό τρόπο να παρακάμπτει και να υποσκάπτει τις αμερικανικές κυρώσεις, προκειμένου να μπορέσει να πουλήσει το πετρέλαιό του και να επαναπατρίσει τα παγωμένα στο εξωτερικό πετροδολάριά του. Σε αυτό το πλαίσιο, άρχισε να λαμβάνει χοντροκομμένα μέτρα ακόμη και κατά τρίτων κρατών που συμμορφώνονταν με τις αμερικανικές κυρώσεις ή λάμβαναν γενικότερα μέτρα εναντίον του. Ενδεικτικά, στις 20 Ιουνίου 2019 η αεροδιαστημική υπηρεσία των Φρουρών της Επανάστασης κατέρριψε με πύραυλο ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος που βρισκόταν κατά τους ιρανικούς ισχυρισμούς στον ιρανικό εναέριο χώρο [9]. Οι ΗΠΑ, αν και υποστήριξαν ότι το αεροσκάφος τους βρισκόταν στον διεθνή εναέριο χώρο, απείχαν από το να κάνουν ένα ανταποδοτικό πλήγμα. Το Ιράν ερμήνευσε το εν λόγω περιστατικό αφενός ως μεγάλη επιτυχία της «ενεργητικής αντίστασης», και αφετέρου ως ένδειξη αδυναμίας των ΗΠΑ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα περιστατικό που εκτυλίχθηκε τον Ιούλιο-Σεπτέμβριο του 2019, καθότι εμφανίζει πολλές ομοιότητες με την τρέχουσα υπόθεση των δύο κατασχεθέντων ελληνικών πλοίων. Ειδικότερα, στις 4 Ιουλίου Βρετανοί πεζοναύτες κατάσχεσαν το ιρανικό πετρελαιοφόρο Grace 1 (μετέπειτα Adrian Darya 1) στα ανοικτά του Γιβραλτάρ, το οποίο αποτελεί βρετανικό υπερπόντιο έδαφος, καθότι υπήρχε η υποψία ότι, κατά παράβαση των ευρωπαϊκών κυρώσεων, σκόπευε να μεταφέρει ιρανικό πετρέλαιο στο καθεστώς Άσαντ [10]. Το Ιράν απάντησε 15 μέρες αργότερα, συλλαμβάνοντας ως αντίποινα το υπό βρετανική σημαία δεξαμενόπλοιο Stena Impero σε διεθνή ύδατα στα στενά του Ορμούζ [11]. Μάλιστα, όπως ακριβώς και στην περίπτωση της Ελλάδας, το αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης απηύθυνε αίτημα στις τοπικές Αρχές για την παράδοση του ιρανικού πετρελαίου (και πλοίου) στις ΗΠΑ [12]. Ωστόσο, αντίθετα με το Πρωτοδικείο της Χαλκίδας, το Ανώτατο Δικαστήριο του Γιβραλτάρ εξέδωσε απόφαση απελευθέρωσης του ιρανικού πλοίου στις 15 Αυγούστου [13], με τις τοπικές Αρχές να απορρίπτουν το αίτημα των ΗΠΑ, λέγοντας ότι δεν έχουν υποχρέωση να συμμορφωθούν με τις αμερικανικές κυρώσεις παρά μόνο με τις ευρωπαϊκές [14]. Το Ιράν απελευθέρωσε το Stena Impero ενάμισι μήνα αργότερα, στις 27 Σεπτεμβρίου 2019, αφού πρώτα το Adryan Darya 1 (πρώην Grace 1) –πλέον απελευθερωμένο– παρέδωσε τελικώς το ιρανικό πετρέλαιο στην Συρία [15], αθετώντας δηλαδή τις σχετικές διαβεβαιώσεις περί του αντίθετου που είχε παράσχει η Τεχεράνη στις αρχές του Γιβραλτάρ, κι άρα τις ευρωπαϊκές κυρώσεις. Το Ιράν παρουσίασε στο εσωτερικό της χώρας το συμβάν ως μια επιτυχία της «ενεργητικής αντίστασης», που όχι μόνο μετέτρεψε ένα αρχικό μειονέκτημα σε απόλυτο πλεονέκτημα, αλλά επιπρόσθετα ξεγέλασε την απέναντι πλευρά.

Ένα ακόμη περιστατικό που είναι ενδεικτικό του ιρανικού τρόπου δράσης έλαβε χώρα στις 4 Ιανουαρίου 2021, όταν δηλαδή το Ιράν κατέλαβε ένα υπό νοτιοκορεατική σημαία δεξαμενόπλοιο στον Περσικό Κόλπο με σκοπό να εξαναγκάσει την Σεούλ να απελευθερώσει 7 δισεκατομμύρια σε πετροδολάρια που ανήκαν στο Ιράν, τα οποία η Νότια Κορέα είχε παγώσει συμμορφούμενη προς τις αμερικανικές κυρώσεις. Το πλοίο απελευθερώθηκε μετά από τρεις μήνες διαπραγματεύσεων, αφού δηλαδή το Ιράν ήρθε με τη Νότια Κορέα σε κάποιου είδους διακανονισμό για τα παγωμένα κεφάλαια [16].

Τέλος, στις 24 Οκτωβρίου 2021, το ναυτικό των Φρουρών της Επανάστασης κατέλαβε στον Κόλπο του Ομάν ένα υπό βιετναμέζικη σημαία τάνκερ που μετέφερε ιρανικό πετρέλαιο [17]. Το Ιράν προχώρησε στην κατάληψη, προκειμένου να προλάβει τις ΗΠΑ από το να κατασχέσουν το πλοίο και κατ’ επέκταση το ιρανικό πετρέλαιο, καθότι το αμερικανικό ναυτικό παρακολουθούσε εκ του σύνεγγυς το εν λόγω πλοίο. Το Sothys απελευθερώθηκε δυόμισι εβδομάδες αργότερα, ήτοι στις 10 Νοεμβρίου, αφού πρώτα του αφαιρεθεί το πετρέλαιο που είχε φορτωμένο [18]. Στο Ιράν η κατάληψη απεικονίστηκε ως μια μεγάλη ταπείνωση των ΗΠΑ [19], διότι απέτυχαν κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή να κατασχέσουν το ιρανικό πετρέλαιο. Μάλιστα, οι Φρουροί της Επανάστασης κυκλοφόρησαν ένα βίντεο που έδειχνε με κινηματογραφικό τρόπο την όλη επιχείρηση [20], όπως ακριβώς έπραξαν και στην περίπτωση της κατάληψης των δύο ελληνόκτητων πλοίων [21]. Πρόκειται, αναμφίβολα, για μια συνηθισμένη ιρανική προπαγανδιστική πρακτική που έχει διττό σκοπό. Αφενός, αποσκοπεί να αποδείξει στο εσωτερικό της χώρας ότι η αρχή της προάσπισης της εθνικής αξιοπρέπειας και τιμής τηρείται στο ακέραιο και με πυγμή, αφετέρου επιδιώκει να ενισχύσει την ιρανική αποτροπή στο διεθνές επίπεδο.

Όσον αφορά την ελληνική περίπτωση, σύμφωνα με ένα δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή» η πλήρης μετάγγιση του πετρελαίου του υπό ιρανική σημαία τάνκερ Lana (πρώην Pegas) στα δύο μισθωμένα από τις ΗΠΑ πλοία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Για την ακρίβεια, η μετάγγιση έχει προσώρας ολοκληρωθεί μόνο στο ένα από τα δύο πλοία [22]. Από τη μεριά του, το Ιράν θέτει ως όρο πέρα από την απελευθέρωση του Lana και την επιστροφή του πετρελαίου του, αφ᾿ ης στιγμής μάλιστα που το τελευταίο δεν έχει φθάσει ακόμη στις ΗΠΑ. Επίσης, ένα σημαντικό στοιχείο της όλης υπόθεσης, το οποίο διαφεύγει της δέουσας προσοχής και δεν γνωρίζουμε αν πρόκειται για τυχαία ή εσκεμμένη ιρανική επιλογή, είναι το γεγονός ότι το ένα από τα δύο πλοία που κατασχέθηκε, το Prudent Warrior, είναι φορτωμένο με ιρακινό πετρέλαιο που προορίζεται για τις ΗΠΑ [23]. Επομένως, δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο κατά το οποίο το Ιράν θα σπεύσει να κατασχέσει το φορτίο του Prudent Warrior, εφόσον δεν επιστραφεί το ιρανικό πετρέλαιο. Άλλωστε, ο ίδιος ο Αλί Χαμενεΐ υπαινίχθηκε περίπου κάτι τέτοιο. Ειδικότερα, αναφερόμενος στην όλη υπόθεση, επισήμανε ότι «ποιος είναι κλέφτης; μας κλέψατε το πετρέλαιο και σας το πήραμε πίσω. Το να πάρεις πίσω αυτό που έχει κλαπεί, δεν ισοδυναμεί με περίπτωση κλοπής» [24]. Είναι καταφανές ότι είναι πολύ σημαντικό για την καθεστηκυία τάξη του Ιράν να επιβεβαιώσει στο εσωτερικό ότι στην όλη υπόθεση κρατάει το aberu [25], που είναι η περσική λέξη για το πρόσωπο, δηλαδή ότι κρατάει ψηλά την αξιοπρέπεια της χώρας. Πέραν τούτων, εκφράσθηκε η άποψη στο ημιεπίσημο Nour News, ότι οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν την κατάσχεση του ιρανικού πετρελαίου ως μοχλό πίεσης στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις στην Βιέννη για την αναβίωση της διεθνούς συμφωνίας για το ιρανικό πρόγραμμα, ούτως ώστε να εξαναγκάσουν το Ιράν σε υποχωρήσεις [26]˙ μια αντίληψη που ίσως κάνει ακόμη πιο σκληρή και δύσπιστη την ιρανική στάση στις διαβουλεύσεις με την ελληνική πλευρά.

Εν κατακλείδι, η εν εξελίξει παράνομη κράτηση των Delta Poseidon και Prudent Warrior αποτελεί μια αναμενόμενη ιρανική κλιμάκωση, ιδίως εφόσον ληφθεί υπόψη η προαναφερθείσα πρότερη συμπεριφορά της Τεχεράνης σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Είναι απότοκος της στρατηγικής της «ενεργητικής αντίστασης» που ακολουθεί πιστά το Ιράν τα τελευταία τρία έτη. Τωόντι, είναι γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει αυτοδίκαιη υποχρέωση να συμμορφωθεί με τις αμερικανικές κυρώσεις παρά μόνο με εκείνες που έχουν εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. Στην προκειμένη περίπτωση, το δεξαμενόπλοιο Lana εκτιμήθηκε από τις αρμόδιες ελληνικές Αρχές ότι εντέλει δεν παραβιάζει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, ωστόσο δεν αφέθηκε τελικά να αποπλεύσει ένεκα αιτήματος των ΗΠΑ [27]. Τουναντίον, σε περίπου ανάλογη υπόθεση το 2019, το Γιβραλτάρ, και κατ’ επέκταση το Ηνωμένο Βασίλειο, αρνήθηκε να ευθυγραμμιστεί με τις αμερικανικές κυρώσεις, προτάσσοντας στην συγκεκριμένη περίπτωση το συμφέρον του.

Σε κάθε περίπτωση, η κατάληψη των ελληνικών πλοίων συνιστά μια ψυχρά υπολογισμένη ενέργεια που, κατά την εκτίμηση του Ιράν, θα του προσφέρει ένα πλεονέκτημα. Με άλλα λόγια, κατά αυτόν τον τρόπο, θεωρεί ότι μπορεί να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος κι άρα να εξαναγκάσει το άλλο μέρος σε υποχώρηση. Υπό αυτό το πνεύμα θα πρέπει εν μέρει να αναγιγνώσκεται η απόφαση του Ιράν να καταλάβει δύο πλοία αντί για ένα ως αντίποινα στην ελληνική απόφαση να παραδώσει το ιρανικό πετρέλαιο του δεξαμενόπλοιου Lana στις ΗΠΑ.

Επίσης, το Ιράν επιδιώκει να εκπέμψει ένα μήνυμα αποτροπής ότι όποια χώρα συμμορφούμενη με τις αμερικανικές κυρώσεις επιχειρήσει να δεσμεύσει κι ύστερα να παραδώσει στις ΗΠΑ το πετρέλαιό του, θα αντιμετωπίσει ανάλογα τιμωρητικά μέτρα. Η ελληνική πλευρά θα πρέπει να γνωρίζει ότι το Ιράν έχει μια περιλάλητη φήμη σκληρού διαπραγματευτή, που δεν έχει σταθερή δέσμευση απέναντι στο διεθνές δίκαιο, αλλά ταυτόχρονα λειτουργεί με μια λογική κόστους-οφέλους. Οι απειλές που εκτοξεύθηκαν από το ημιεπίσημο πρακτορείο ειδήσεων Tasnim, το οποίο ουσιαστικά διευθύνεται από τους Φρουρούς της Επανάστασης, ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε δυνητικά να καταλάβει 17 ακόμη ελληνικά πλοία που βρίσκονται στον Περσικό Κόλπο [28], είναι, πέρα από μια αυτάρεσκη επίδειξη δύναμης, ενδεχομένως μέρος μιας πειθαναγκαστικής διαπραγματευτικής τακτικής που επιστρατεύει συνήθως το Ιράν, ένας τρόπον τινά «προσποιητός ανορθολογισμός» [29] για να εξωθήσει τον αντίπαλο σε εσπευσμένη αναδίπλωση.

Επίσης, όπως καταδείχθηκε ανωτέρω, η Τεχεράνη δεν διστάζει να επιμηκύνει χρονικά τέτοιου είδους κρίσεις, έως ότου ικανοποιηθούν έστω μερικώς τα αιτήματά της από το άλλο μέρος. Παράλληλα, το Ιράν έχει αποδείξει πλειστάκις κατά το παρελθόν ότι δεν έχει κανέναν απολύτως πρόβλημα να συζητά, άμεσα ή έμμεσα και κυρίως εν κρυπτώ, με την αντίπαλη πλευρά (με μοναδική εξαίρεση το Ισραήλ από το 1988 κι ύστερα), ακόμη κι αν οι διμερείς σχέσεις είναι ιδιαιτέρως τεταμένες και εν μέσω ενός κλίματος απειλών. Επομένως, το ότι ο Αλί Χαμενεΐ προ ολίγων ημερών αποκάλεσε την Ελλάδα για πρώτη φορά στα χρονικά ως εχθρό [30], περσιστί dosman, αν κι είναι ενδεικτικό της ραγδαίας επιδείνωσης των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, δεν σημαίνει ότι η κρίση δεν μπορεί να εκτονωθεί. Εξάλλου, υπάρχει ένα ιρανικό γνωμικό που λέει «μπορείς να φας σούπα με τον εχθρό σου, αν και με μακρύτερο κουτάλι» [31]. Στη, δε, περίπτωση της Ελλάδος, δεν θα χρειαστεί καν να είναι πολύ μακρύ το κουτάλι, καθότι οι ελληνο-ιρανικές σχέσεις έχουν υπάρξει για δεκαετίες καλές.

Παραπομπές:
[1] “Iran says ‘active resistance’ is an antidote to Trump’s warnings: TV,” Reuters, 4 Ιουλίου 2019, https://www.reuters.com/article/us-mideast-usa-enrichment-idUSKCN1TZ0PL.
[2]“Commander Underlines IRGC Navy’s Readiness to Defend Iran’s Water-Borders,” Fars News Agency, 2 Νοεμβρίου 2014, https://www.farsnews.ir/en/news/13930811000823/Cmmander-Underlines-IRGC-….
[3] “Iran to take ‘punitive action’ against Greece over seizure of Iranian oil, Nour News reports,” Reuters, 27 Μαΐου 2022, https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-take-punitive-action-agai….
[4] Ali Alfoneh, “Tehran’s Strategy: Heroic Flexibility, Strategic Patience, or Active Resistance?” The Arab Gulf States Institute in Washington, 16 Μαΐου 2019, https://agsiw.org/tehrans-strategy-heroic-flexibility-strategic-patience….
[5] “IRGC Chief: Elimination of Israel Not a Dream,” Tasnim News Agency, 30 Σεπτεμβρίου 2019, https://www.tasnimnews.com/en/news/2019/09/30/2108179/irgc-chief-elimination-of-israel-not-a-dream· “Civil Defense Chief: Preserving Resistance, Key to Overcome US Maximum Pressure,” Fars News Agency, 19 Οκτωβρίου 2020, https://www.farsnews.ir/en/news/13990728000944/Civil-Defense-Chief-Preserving-Resisance-Key-Overcme-US-Maximm· “Enemies deafeated by Iran’s ‘active resistance’,” Mehr News Agency, 14 Δεκεμβρίου 2020, https://en.mehrnews.com/news/167173/Enemies-deafeated-by-Iran-s-active-resistance· “Official: Civil Defense Aimed at Nullifying Threats,” Fars News Agency, 6 Φεβρουαρίου 2021, https://www.farsnews.ir/en/news/13991118000696/Official-Civil-Defense-Ai….
[6] Ali Alfoneh, “Tehran’s Strategy: Heroic Flexibility, Strategic Patience, or Active Resistance?” ό.π..
[7] “Iran says ‘active resistance’ is an antidote to Trump’s warnings: TV,” Reuters, 4 Ιουλίου 2019, https://www.reuters.com/article/us-mideast-usa-enrichment-idUSKCN1TZ0PL· “Fifth Round of Iran-Sweden Political Consultations Held in Tehran,” GOVERNMENT OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN, 17 Οκτωβρίου 2019, https://irangov.ir/detail/329350· “Civil Defense Chief: Preserving Resistance, Key to Overcome US Maximum Pressure,” ό.π..
[8] Jon Gambrell, “Iran starts enriching uranium to 60%, its highest level ever,” The Associated Press, 17 Απριλίου 2021, https://apnews.com/article/iran-uranium-enrichment-60-percent-ed89e32259….
[9] Nasser Karimi and Jon Gambrell, “Iran shoots down US surveillance drone, heightening tensions,” The Associated Press, 20 Ιουνίου 2019, https://apnews.com/article/strait-of-hormuz-donald-trump-ap-top-news-teh….
[10] Dan Sabbagh and Patrick Wintour, “Iran fury as Royal Marines seize tanker suspected of carrying oil to Syria,” The Guardian, 5 Ιουλίου 2019, https://www.theguardian.com/world/2019/jul/04/royal-marines-gibraltar-ta….
[11] Barbara Starr and Ryan Browne and Kara Fox, “Iran announces capture of British-flagged oil tanker; US officials say two ships seized,” CNN, 20 Ιουλίου 2019, https://edition.cnn.com/2019/07/19/middleeast/british-tanker-seized-iran….
[12] “U.S. has applied to seize Grace 1 tanker, Gibraltar says,” Reuters, 15 Αυγούστου 2019, https://www.reuters.com/article/us-mideast-iran-tanker-gibraltar-stateme….
[13] “Gibraltar court releases Iranian oil tanker Grace 1 as government mulls U.S. bid to seize it,” CBS News, 15 Αυγούστου 2019, https://www.cbsnews.com/news/iranian-tanker-in-gibraltar-reportedly-woul….
[14] “Gibraltar refuses US request to seize Iranian tanker,” Al Jazeera, 18 Αυγούστου 2019, https://www.aljazeera.com/news/2019/8/18/gibraltar-refuses-us-request-to….
[15] Simon Hooper, “EXCLUSIVE: Iranian tanker delivers oil to Syria, sources say,” Middle East Eye, 6 Σεπτεμβρίου 2019, https://www.middleeasteye.net/news/exclusive-iranian-tanker-adrian-darya-delivers-oil-syria· “U.S. says it has evidence Adrian Darya 1 oil transferred to Syria,” Reuters, 13 Σεπτεμβρίου 2019, https://www.reuters.com/article/us-mideast-iran-tanker-usa-idUSKCN1VX2ZY.
[16] Patrick Wintour, “Iran releases South Korean tanker seized in January,” The Guardian, 9 Απριλίου 2021, https://www.theguardian.com/world/2021/apr/09/iran-releases-south-korean….
[17] Jon Gambrell, “Officials tell AP that Iran seized Vietnamese oil tanker,” The Associated Press, 4 Νοεμβρίου 2021, https://apnews.com/article/business-middle-east-iran-dubai-united-arab-e….
[18] “IRGC: Vietnamese Sothys oil tanker released in Southern waters,” Mehr News Agency, 10 Νοεμβρίου 2021, https://en.mehrnews.com/news/180575/Vietnamese-Sothys-oil-tanker-release….
[19] “IRGC showed humiliation of US to world: Brig. Gen. Jalali,” Mehr News Agency, 5 Νοεμβρίου 2021, https://en.mehrnews.com/news/180393/IRGC-showed-humiliation-of-US-to-world-Brig-Gen-Jalali· “US military power merely physically large: IRGC cmdr,” The Islamic Republic News Agency, 10 Νοεμβρίου 2021, https://en.irna.ir/news/84536366/US-military-power-merely-physically-lar….
[20] “Pentagon official confirms IRGC seizure of oil tanker (VIDEO),” Mehr News Agency, 3 Νοεμβρίου 2021, https://en.mehrnews.com/news/180351/Pentagon-official-confirms-IRGC-seiz….
[21] “For first time, IRGC releases video showing seizure of two Greek tankers in Persian Gulf,” Press TV, 30 Μαΐου 2022, https://www.presstv.ir/Detail/2022/05/30/683031/Iran-Greece-IRGC-oil-tankers-video-seizure-Persian-Gulf· “IRGC Releases Video of Seizure of Greek Tankers,” Tasnim News Agency, 31 Μαΐου 2022, https://www.tasnimnews.com/en/news/2022/05/31/2719765/irgc-releases-vide….
[22] Γιάννης Σουλιώτης, “To άγνωστο παρασκήνιο με το «Lana»,” Καθημερινή, 5 Ιουνίου 2022, https://www.kathimerini.gr/investigations/561893923/to-agnosto-paraskini….
[23] Harry Dempsey and David Sheppard and Najmeh Bozorgmehr, “Iran seizes two Greek oil tankers in Strait of Hormuz,” The Financial Times, 27 Μαΐου 2021, https://www.ft.com/content/0bdde91a-21d3-4d97-8879-a79b9bd2b0cf.
[24] “Leader: Enemies miscalculating in plot to pit Iranians against govt.,” Iran Front Page, 4 Ιουνίου 2022, https://ifpnews.com/ayatollah-khamenei-enemies-iranians-govt/.
[25] Για μια ανάλυση της έννοιας «aberu» και το πόσο σημαντική είναι για το Ιράν βλέπε: Seyed Hossein Mousavian and Mohammad Ali Shabani, “How to Talk to Iran,” The New York Times, 3 Ιανουαρίου 2013, https://www.nytimes.com/2013/01/04/opinion/how-to-talk-to-iran.html.
[26] “Exclusive: Why the seizure of two Greek oil tankers and its messages,” Nour News, 28 Μαΐου 2022, https://nournews.ir/En/News/97461/Why-the-seizure-of-two-Greek-oil-tanke….
[27] Γιάννης Σουλιώτης, “Ιράν – Ελληνικά δεξαμενόπλοια: Οι χειρισμοί για το «Lana» και τα αντίποινα,” Καθημερινή, 31 Μαΐου 2021, https://www.kathimerini.gr/politics/561885457/iran-ellinika-dexamenoploi….
[28] Jon Gambrell and Nicholas Paphitis, “Iran seizes 2 Greek tankers in Persian Gulf as tensions rise,” The Associated Press, 28 Μαΐου 2022, https://apnews.com/article/middle-east-iran-dubai-5bbb7e35405a91ae9ceffb….
[29] Για την έννοια του «προσποιητού ανορθολογισμού» βλέπε: Trita Parsi, Treacherous Alliance: The Secret Dealings of Israel, Iran, and the United States (New Haven: Yale University Press, 2007), σ. 271-272.
[30] Khamenei.ir, “They stole Iran’s oil on the coast of #Greece, then brave Iranians retaliated and confiscated the enemy’s oil tankers. But in the mainstream media’s propaganda, Iran is accused of theft. Who’s the thief? You who stole our oil or us who took it back?” Twitter, 4 Ιουνίου 2022, https://twitter.com/khamenei_ir/status/1533016327895523328?cxt=HHwWgICxscuOr8YqAAAA• “Imam Khomeini was the leader of the greatest revolution in the history of revolutions,” The Official Website of Ayatollah Khamenei, 4 Ιουνίου 2022, https://english.khamenei.ir/news/9022/Imam-Khomeini-was-the-leader-of-th….
[31] “Raisi to enter maze of regional factors in guiding diplomacy with Riyadh,” Al-Monitor, 4 Ιουλίου 2021, https://www.al-monitor.com/originals/2021/07/raisi-enter-maze-regional-f….

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition