Γ. Τσουκαλάς: Η «ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ»

Αν περίμεναν κάποιοι στις ημέρες μας να περάσουν οι Τούρκοι κάτω από τα Καυδιανά Δίκρανα, που θα έστηναν πανηγυρικά οι Έλληνες, όπως συνέβη ταπεινωτικά με τους κατά κράτος ηττημένους Ρωμαίους το 321 π.Χ. στα σαμνιτικά Απέννινα, υπερέβαλαν.

Τι σημαίνει η «Διακήρυξη της Αθήνας», που υπεγράφη μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας στις 7 Δεκεμβρίου 2023; Κατ’ αρχήν, η σημειολογία είναι τα πάντα. Συμβολικά, οι Τούρκοι ήρθαν να υπογράψουν μια συμφωνία στην πρωτεύουσα των Ελλήνων, και δεν πήγαν οι Έλληνες στην Τουρκία. Αυτό από μόνο του μαρτυρά υπόρρητα, ποιοι από τους δυο προσήλθαν «μετανιωμένοι» για τα

«παρελθότα σφάλματά» τους και τις

«ειδεχθείς αμαρτίες» τους. Ασφαλώς οι Τούρκοι…

Κατά τα λοιπά, η «Διακήρυξη της Αθήνας» μπορεί να σημαίνει πολλά για το αόριστο μέλλον, αλλά και εντελώς τίποτα, ανάλογα με την καλή βούληση των μερών. Άλλωστε, δεν πρόκειται για καμιά νέα συνθήκη της Καρχηδόνας! Η «Διακήρυξη της Αθήνας» είναι προπάντων μια συμφωνία πολιτική, και όχι νομικά δεσμευτική.

Κατ’ αυτήν, οι Τούρκοι δεν είναι φυσικά «οι ηττημένοι», αλλά απλώς δηλώνουν πολιτικά «μετανοημένοι», τουλάχιστον για όσο κρατήσει η συγκαιρινή κατάσταση, αναλόγως πάντοτε των πολιτικών σκοπιμοτήτων και των συμφερόντων τους. Πάντως, προσωρινά οι δυο γεωπολιτικοί ανταγωνιστές δηλώνουν urbi et orbi την βούλησή τους να καταλαγιάσουν οι παλιές έριδες και η ιστορική τους εχθρότητα. Κατ’ ουσίαν, με την «Διακήρυξη της Αθήνας», η Τουρκία υποσχέθηκε να μην είναι επιθετική έναντι της Ελλάδας.

Rafale, F16 Viper… Ως γνωστόν, η Ελλάδα κατέβαλε συνολικά 4 δισεκατομμύρια για νέα αεροπλάνα – ως έγγιστα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ για 18 αεροσκάφη Rafale, και περίπου 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ για την αναβάθμιση των F16 σε Viper. Η απόκτηση αυτών των στρατιωτικών μέσων από την Ελλάδα, ήταν επίσης μια πολιτική επιλογή των δυτικών συμμάχων της να ενισχύσουν την χώρα, ως τον πιο αξιόπιστο εταίρο τους στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά λόγω των ανταλλαγμάτων που τους προσέφερε η Ελλάδα, όπως νέες στρατιωτικές βάσεις, και άλλες συμβάσεις στρατιωτικής συνεργασίας.

Τοιουτοτρόπως όμως, η ισορροπία ισχύος στους γαλανούς ουρανούς του Αιγαίου πελάγους, έχει αναποδογυρίσει. Στα χρόνια μας, η Ελλάδα έχει προς ώρας συντριπτικά καλύτερη αεροπορία από την Τουρκία. Οπότε οι διαχρονικώς αμετροεπείς Τούρκοι συμμαζεύτηκαν, και επιδεικνύοντας την παροιμιώδη σωφροσύνη τους, έκαναν την ανάγκη φιλοτιμία, προτιμώντας να περιοριστούν εντός των τειχών τους, στην Ανατολία, από το να αναλίσκονται μάταια σε αερομαχίες στο Αιγαίο πέλαγος… Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Ελλάδα εξοικονόμησε επίσης, εκτός από την εθνική αξιοπρέπειά της, περίπου 23 εκατομμύρια ευρώ ενιαυσίως, από το κόστος των αναχαιτίσεων των παραβιάσεων και παραβάσεων των Τούρκων.

Βέβαια, αυτή η ισορροπία δεν θα διαρκέσει για πάντα. Η «Διακήρυξη της Αθήνας» δεν είναι μια άλλη «Αιώνιος Ειρήνη». Εξάλλου, η Τουρκία έχει τον ευσεβή πόθο μέσω αυτής της πρόσκαιρης ελληνοτουρκικής καταλλαγής, να αποκτήσει από τον υπερατλαντικό Ηγεμόνα, τις Η.Π.Α., τα πολυπόθητα F16 Viper. Αν τελικά τούτο συμβεί, και οι Τούρκοι ανακτήσουν δυνάμεις, τότε όλα θα ξαναλογιστούν από την αρχή!

Έτσι, αρκετοί στην Ελλάδα και στην Τουρκία ανησυχούν για την προσωρινότητα και την ρευστότητα των ελληνοτουρκικών πραγμάτων. Παραπονούνται γιατί οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν αναμορφώθηκαν οριστικά και αμετάκλητα. Θεωρούν πως η «Διακήρυξη της Αθήνας» τεκμαίρει την πρακτική αδυναμία της Ελλάδας και της Τουρκίας να προσφύγουν επιτέλους στο Διεθνές Δικαστήριο για να επιλύσουν την νομική διαφορά τους, δηλαδή την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της συναφούς αποκλειστικής οικονομικής ζώνης. Άλλοι πάλι στην Ελλάδα και στην Τουρκία κατατύπτονται γιατί η «Διακήρυξη της Αθήνας» μπορεί να σημάνει, αν δεν προσεχθεί, «υποχωρήσεις» στον «εχθρό». Τέλος, για κάποιους, αυτές οι «υποχωρήσεις» μοιάζουν να συνέβησαν ήδη ως συντελεσμένες «ταπεινωτικές παραχωρήσεις»…

Αν και δεν μπορεί κανείς να λύσει έναν γόρδιο δεσμό, ειδικά αν δεν είναι ο ιστορικός Αλέξανδρος, φαίνεται πως η «Διακήρυξη της Αθήνας» φιλοδοξεί να κοπεί ο γόρδιος δεσμός των ελληνοτουρκικών προβλημάτων, κυριολεκτικά από μόνος του, κατ’ εξοχήν με το να ατονήσει η ιστορική διένεξη και να ξεφτίσει η επιθετικότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο πέλαγος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η μακροπρόθεσμη επιβεβαίωση της επιτυχίας της «Διακήρυξης της Αθήνας» βασίζεται σε δύο όρους – και αντιστοίχως προϋποθέσεις. Πρώτον, πως η οικονομική και πολιτιστική συνεργασία Ελλήνων και Τούρκων, θα εμπεδωθεί σε τέτοιο βαθμό στο εγγύς μέλλον, ώστε να απονομιμοποιήσει τον πόλεμο στις κοινωνίες τους. Δεύτερον, πως η Ελλάδα θα παραμείνει ισχυρότερη στρατιωτικά στο Αιγαίο πέλαγος, ώστε ο πόλεμος να μοιάζει αδιανόητος, ακόμη και ως απειλή, στα ευεπίφορα μάτια της Τουρκίας.

«Μὴ καυχῶ τὰ εἰς αὔριον, οὐ γὰρ γινώσκεις τί τέξεται ἡ ἐπιοῦσα», μην καυχάσαι για το αύριο, γιατί δεν ξέρεις τι θα φέρει η επόμενη ημέρα, λένε οι Παροιμίες. Εν κατακλείδι, τι ακριβώς συνεπάγεται η «Διακήρυξη της Αθήνας» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, θα καταδείξει μόνον ο καιρός. Εξάλλου και κατά την νεοελληνική θυμοσοφία, «βρήκες καιρό, αρμένιζε, καιρό μην περιμένεις, γιατί ο καιρός τα πράγματα δεν ξέρεις πως τα φέρνει»… Αντιστοίχως, η μελλοντική εφαρμογή της «Διακήρυξης της Αθήνας» επαφίεται στις ευνοϊκές περιστάσεις κατά την επαύριον!