Ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Scholz υποστήριξε απερίφραστα τις αιτήσεις της Ουκρανίας και της Μολδαβίας για ένταξη στην ΕΕ και προέτρεψε τους ηγέτες της ΕΕ να επιταχύνουν τη διαδικασία ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων, τόνισε την Τετάρτη (22 Ιουνίου) ότι η διεύρυνση πρέπει να συνδεθεί με τη θεσμική μεταρρύθμιση της ΕΕ.
Η Γερμανία είναι από καιρό υποστηρικτής της υποδοχής των Δυτικών Βαλκανίων στο μπλοκ. Ενόψει της αυριανής συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, όπου οι ηγέτες της ΕΕ θα αποφασίσουν σχετικά με την αίτηση προσχώρησης της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, ο Σολτς τόνισε ότι η επιτυχής διεύρυνση συνδέεται άρρηκτα με τη θεσμική μεταρρύθμιση της ΕΕ.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δεσμευτεί για το ευρωπαϊκό μέλλον της γειτονιάς της και για τις αναγκαίες εσωτερικές μεταρρυθμίσεις», τόνισε ο Σολτς κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής του δήλωσης στην Bundestag την Τετάρτη.
Για να προετοιμαστεί για την ένταξη νέων μελών, η ΕΕ θα πρέπει να αναμορφώσει τις εσωτερικές της δομές και διαδικασίες.
«Πρέπει να καταστήσουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση ικανή για διεύρυνση. Αυτό απαιτεί θεσμική μεταρρύθμιση. Και θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη μεταρρύθμιση για να ενισχύσουμε επίσης τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση», πρόσθεσε ο Σολτς.
Καθώς πολλοί τομείς πολιτικής -κυρίως η εξωτερική πολιτική- εξακολουθούν να διέπονται από συστήματα ομόφωνης ψηφοφορίας, η Γερμανία φοβάται ότι η ικανότητα δράσης της ΕΕ θα μπορούσε να μειωθεί σημαντικά εάν νέα μέλη ενταχθούν στο μπλοκ.
Ωστόσο, η διεύρυνση της ΕΕ αποτελεί σήμερα γεωπολιτική αναγκαιότητα από την άποψη του Βερολίνου, γεγονός που καθιστά τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις επιτακτικό ζήτημα.
«Η απόφαση να χορηγηθεί καθεστώς υποψήφιας χώρας στην Ουκρανία και τη Μολδαβία είναι η απάντηση της Ευρώπης στο Zeitenwende. Οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων αξίζουν την ίδια ξεκάθαρη απάντηση», τόνισε ο Σολτς.
Η πορεία των μεταρρυθμίσεων της ΕΕ
Η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ έχει αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική μετά τα συμπεράσματα της Διάσκεψης για το μέλλον της Ευρώπης στις αρχές Μαΐου. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία είναι ιδιαίτερα πρόθυμες να προωθήσουν τη μεταρρυθμιστική διαδικασία.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πίεσε ήδη για μια σύνοδο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλαγές στη συνθήκη στις αρχές Μαΐου. Μια παρόμοια πορεία οραματίστηκε επίσης στη συμφωνία του γερμανικού συνασπισμού, η οποία ζήτησε να χρησιμοποιηθούν τα αποτελέσματα της διάσκεψης ως «συνταγματική στιγμή» για την ΕΕ που θα πρέπει να οδηγήσει σε «περαιτέρω ανάπτυξη προς ένα ομοσπονδιακό ευρωπαϊκό κράτος».
Ωστόσο, η πρόταση συνάντησε σημαντική αντίσταση από τα σκανδιναβικά και ανατολικοευρωπαϊκά κράτη μέλη – με 13 κυβερνήσεις της ΕΕ να επικρίνουν την κίνηση αυτή τον Μάιο.
Ενώ ορισμένες από αυτές τις πιο διστακτικές χώρες της ΕΕ έχουν έκτοτε αμβλύνει την αντίστασή τους – κυρίως η Τσεχική Δημοκρατία, η οποία θα έχει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ από τον Ιούλιο και μετά – το διακύβευμα για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ παραμένει σημαντικά υψηλό.
Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες έχουν ήδη τονίσει ότι η διεύρυνση της ΕΕ θα μπορούσε να αποτελέσει διαπραγματευτικό χαρτί που θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε μεταρρύθμιση της Συνθήκης. Τα κράτη μέλη που είναι πιο επικριτικά απέναντι στη μεταρρύθμιση της ΕΕ είναι επίσης τα πιο πρόθυμα να επιταχύνουν την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων καθώς και της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, γεγονός που θα μπορούσε να ανοίξει πύλες για θεσμικές μεταρρυθμίσεις και πιθανές συμφωνίες.
Η ώθηση για μεταρρύθμιση της ΕΕ πριν από τους γύρους προσχώρησης δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, καθώς σχεδόν κάθε μεγαλύτερος γύρος προσχώρησης συνοδεύτηκε από κάποιο βαθμό θεσμικών μεταρρυθμίσεων.
Ωστόσο, για τη Γερμανία, μια πλήρης μεταρρύθμιση της Συνθήκης δεν είναι η μόνη επιλογή που βρίσκεται στο τραπέζι. Το ισχύον συμβατικό πλαίσιο επιτρέπει ήδη να προκληθούν ουσιαστικές αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ – κυρίως όσον αφορά
την εισαγωγή της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία σε τομείς που σήμερα απαιτούν ομοφωνία.
«Κάνω εντατική εκστρατεία για να λαμβάνονται στο μέλλον περισσότερες αποφάσεις με ειδική πλειοψηφία, για παράδειγμα στην εξωτερική πολιτική», δήλωσε ο Σολτς σχετικά με τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις και την προοπτική της διεύρυνσης.
Παρόμοια θέση έχουν λάβει και άλλα μέλη της ΕΕ. Δίπλα στη Γαλλία και την Ιταλία, ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ τόνισε ότι η διεύρυνση της ΕΕ θα απαιτήσει την κατάργηση της ομοφωνίας στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ.
