Συνέντευξη του Gérald Olivier*
Με την απόφασή του, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έθεσε τέλος σε μια εποχή αχαλίνωτης ελευθερίας που ξεκίνησε με την σεξουαλική «επανάσταση» της δεκαετίας του ‘60. ©MICHAEL M. SANTIAGO / GETTY IMAGES NORTH AMERICA / GETTY IMAGES VIA AFP
Το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε τη Roe v. Wade που αναγνώρισε από το 1973 το δικαίωμα στην άμβλωση σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Το βράδυ της Παρασκευής, τουλάχιστον επτά Ρεπουμπλικανικές πολιτείες έχουν ήδη απαγορεύσει τις αμβλώσεις: Αλαμπάμα, Αρκάνσας, Κεντάκι, Λουιζιάνα, Μιζούρι, Οκλαχόμα και Νότια Ντακότα.
Atlantico: Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε να τερματίσει την Roe v Wade. Τι θα αλλάξει συγκεκριμένα;
Τζέραλντ Όλιβερ: Οι Πολιτείες θα μπορούν να αποφασίζουν μεμονωμένα για τη θέση τους επί του θέματος. Δεν υπάρχει [ενιαία] νομοθεσία για τις αμβλώσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν υπήρξε ποτέ. Το Κογκρέσο δεν έχει συζητήσει ποτέ σοβαρά αυτό το θέμα. Μέχρι τη δεκαετία του 1960 η άμβλωση ρυθμιζόταν από τις πολιτείες μεμονωμένα σύμφωνα με το νόμο τους. Η πρακτική [των αμβλώσεων] ήταν γενικά περιορισμένη και αποδοκιμαζόταν, ακόμα και από τους γιατρούς. Μόνο τέσσερις πολιτείες επέτρεπαν την άμβλωση (Αλάσκα, Χαβάη, Νέα Υόρκη και Ουάσιγκτον), οι άλλες είχαν περισσότερο ή λιγότερο αυστηρούς περιορισμούς. Αλλά αυτοί οι περιορισμοί άρχισαν να αίρονται τη δεκαετία του 1960, όπως στην Καλιφόρνια, η οποία νομιμοποίησε τις αμβλώσεις το 1967. Στην πραγματικότητα, η μαζική είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας από τη δεκαετία του 1950, η διάδοση των χαπιών αντισύλληψης από το 1962, η σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του 1960, δημιούργησε ένα αίτημα για ελευθερία από τις γυναίκες και την επιθυμία να τερματιστεί αυτό που ορισμένοι αποκαλούν «αναπαραγωγική δουλεία».
Για να αποκτήσουν το δικαίωμα στην άμβλωση, οι γυναίκες είχαν μηνύσει Πολιτείες που την απαγόρευαν. Έτσι η υπόθεση Roe v Wade κατέληξε, από έφεση στην έφεση, μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο. Η Τζέιν Ρόε είναι το ψευδώνυμο μιας γυναίκας από το Τέξας που μήνυσε τον εισαγγελέα της πόλης του Ντάλας, Χένρι Γουέιντ. Υποστήριξε ότι η απαγόρευση των αμβλώσεων ήταν παραβίαση των συνταγματικών της δικαιωμάτων και το Ανώτατο Δικαστήριο συμφώνησε. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι το Σύνταγμα περιλάμβανε την προστασία του δικαιώματος της ιδιωτικής ζωής και ότι αυτό με τη σειρά του περιλάμβανε την ελευθερία της γυναίκας να διαχειρίζεται την εγκυμοσύνη της. Καθώς το Ανώτατο Δικαστήριο είναι ο απόλυτος κριτής του νόμου στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πρακτική της άμβλωσης εγκρίθηκε αμέσως σε όλη την επικράτεια. Οι Πολιτείες δεν μπορούσαν πλέον να την απαγορεύσουν, το πολύ- πολύ, να την περιορίσουν και ακόμη…
Δεν επρόκειτο λοιπόν για νόμο αλλά για μια ανάγνωση, για ερμηνεία του Συντάγματος. Μετά από αυτή την απόφαση, το λόμπι υπέρ της ζωής και οι ευαγγελικοί Χριστιανοί έκαναν εκστρατεία για να ανατρέψουν αυτήν την απόφαση. Χωρίς επιτυχία μέχρι στιγμής. Αλλά τις περισσότερες φορές το Ανώτατο Δικαστήριο αρνιόταν να εξετάσει το ζήτημα. Η μόνη περίπτωση στην οποία παρενέβη ήταν η υπόθεση Planned Parenthood of Southeastern Pennsylvania v. Casey., το 1992, και η απόφασή του εκείνη την εποχή είχε αντίθετα ενισχύσει το δικαίωμα στην άμβλωση, καταργώντας τις εκτιμήσεις για την πρόοδο της εγκυμοσύνης. Η απόφαση της 24ης Ιουνίου στην υπόθεση Dobbs σχετίζεται με νόμο της Πολιτείας του Μισισιπή που περιορίζει την άμβλωση πέραν των 15 εβδομάδων (ενώ το όριο για τη βιωσιμότητα του εμβρύου γενικά θεωρείται ότι είναι οι 24 εβδομάδες). Αυτός ο νόμος αμφισβητήθηκε στην πόλη Τζάκσον του Μισισιπή από την οργάνωση υπέρ των αμβλώσεων, τον Οργανισμό Υγείας Γυναικών του Jaskcson και η υπόθεση έφτασε μέχρι το Ανώτατο Δικαστήριο. Αλλά αυτή τη φορά το Ανώτατο Δικαστήριο συμφώνησε με την Πολιτεία του Μισισιπή. Και στο επιχείρημά του ακύρωσε το νομικό σκεπτικό που υποστήριζε την Roe V Wade.
Επιστρέφουμε λοιπόν στην προ του 1973 κατάσταση. Η άμβλωση δεν έγινε παράνομη με την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το ομοσπονδιακό σύστημα απλώς έχει ανακτήσει τα δικαιώματά του επί του θέματος.
Σε ποιο βαθμό θα αλλάξουν οι νόμοι στις Πολιτείες;
Οι νόμοι είναι ήδη σε ισχύ. Απλώς θα μπορούν να εφαρμόζονται. Αντικαθίστανται. Δεκατρείς Πολιτείες είχαν εφαρμόσει ένα σύστημα αυτόματης εφαρμογής του πολιτειακού νόμου σε περίπτωση που ο Roe v Wade θα ακυρωνόταν. Οι νότιες Πολιτείες, από τη Φλόριντα μέχρι το Τέξας, έχουν τους ισχυρότερους περιορισμούς. Πρόκειται για Πολιτείες όπου η θρησκευτική πρακτική είναι πολύ σημαντική και όπου οι ευαγγελικοί χριστιανοί είναι πολυάριθμοι. Το Αρκάνσας, για παράδειγμα, θα εγκρίνει την άμβλωση μόνο σε περίπτωση κινδύνου για τη ζωή της μητέρας, ή σε περίπτωση βιασμού ή αιμομιξίας. Αντίθετα σχεδόν είκοσι Πολιτείες ψήφισαν νόμους υπερ των αμβλώσεων, κυρίως οι Πολιτείες της Βορειοανατολικής και της Δυτικής Ακτής, καθώς και το Κολοράντο.
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου είναι αποτέλεσμα της πολιτικής του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που με τον διορισμό τριών δικαστών άλλαξε τον προσανατολισμό του.
Αυτή η απόφαση είναι ωστόσο σημαντική σε συμβολικό επίπεδο. Είναι μια ψυχολογική ανατροπή, ένας πολιτιστικός σεισμός. Η Roe v Wade ήταν «ορόσημο», μια απόφαση κλειδί. Με την ακύρωσή του μια ολόκληρη εποχή έφτασε στο τέλος της. Η απόφαση του 1973 είχε επικυρώσει τη σεξουαλική και πολιτιστική επανάσταση της δεκαετίας του 1960, εποχή αχαλίνωτης ελευθερίας. Η Αμερική του 2022 είναι πιο συντηρητική, ειδικά η βαθιά Αμερική. Πριν από τη Roe v Wade, και στα χρόνια που ακολούθησαν, είδαμε τον αριθμό των αμβλώσεων να αυξάνεται κατακόρυφα. Αυτό μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Από τη δεκαετία του 1990, ο αριθμός αυτός είχε σταθεροποιηθεί και μάλιστα μειώθηκε από το 2010. Ο αριθμός παραμένει υψηλός (μεταξύ 600.000 και 800.000 ετησίως) αλλά μειωνόταν: σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, διάδοση της αντισύλληψης, η Obamacare μείωσαν τον αριθμό των ανεπιθύμητων εγκυμοσυνών και συνεπώς των αμβλώσεων. Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς, ωστόσο, γιατί υπήρχαν πάντα τόσες πολλές σε μια τόσο ανεπτυγμένη χώρα.
Οι σημερινοί δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι σαφώς πιο συντηρητικοί από τους προκατόχους τους. Η ερμηνεία τους για το Σύνταγμα είναι πιο άκαμπτη, πιο «αυστηρή», χωρίς γενικεύσεις. Στην πραγματικότητα, η ιδέα ότι υπάρχει «δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή» δεν αναφέρεται πουθενά στο Σύνταγμα των ΗΠΑ και οι νομικές βάσεις της απόφασης Roe v Wade ήταν πάντα σαθρές. Όλοι οι Αμερικανοί δικηγόροι το γνώριζαν. Το είχε γράψει η ίδια η Ruth Ginzburg, εμβληματική δικαστής αυτού του δικαστηρίου από το 1995 έως το 2020. Το Ανώτατο Δικαστήριο απλά δεν ήθελε να αντιμετωπίσει το ζήτημα. Αυτό που άλλαξε την προοπτική του ήταν η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ και οι τρεις διορισμοί του στο Ανώτατο Δικαστήριο: Οι Γκόρσους, Κάβανο και Μπάρετ, έφεραν επανάσταση στο Δικαστήριο. Υπενθυμίζω ότι το Ανώτατο Δικαστήριο έχει εννέα ισόβιους δικαστές, διοριζόμενους από τον πρόεδρο και ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά πλειοψηφία. Ο Τραμπ ανανέωσε το ένα τρίτο του Δικαστηρίου και άλλαξε τον ιδεολογικό του προσανατολισμό. Αυτή η απόφαση αντικατοπτρίζει επίσης τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει ένας πρόεδρος.
Σε ποιο βαθμό οι Πολιτείες εμπόδιζαν ήδη εμμέσως την άμβλωση;
Ορισμένες Πολιτείες, μετά την απόφαση Casey ειδικότερα, είχαν θέσπισαν περιορισμούς στην πρακτική των αμβλώσεων. Δεν μπορούσαν να στερήσουν από μια γυναίκα το δικαίωμά της για έκτρωση, αλλά μπορούσαν να το κάνουν πιο δύσκολο. Περιορίζοντας τον αριθμό των κέντρων όπου πραγματοποιούνται αμβλώσεις, καθιερώνοντας χρονικά όρια για την πρόοδο της εγκυμοσύνης, περιορίζοντας την αποζημίωσή της από ασφάλιση υγείας, εμποδίζοντας τη χρήση δημόσιου χρήματος για την άσκησή της, προβάλλοντας έννοιες θρησκευτικής ελευθερίας και ελευθερίας συνείδηση, κ.λπ. Στο Μιζούρι, υπήρχε μόνο μια κλινική όπου επιτρέπονταν οι αμβλώσεις, μια κατάσταση για την οποία παραπονούνταν πολλοί υπέρμαχοι.
Κατά πόσο αυτή η απόφαση, καθώς και η απόφαση που εκδόθηκε την προηγούμενη μέρα για την οπλοκατοχή**, θα συμβάλει στην πόλωση της χώρας; Ειδικά ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών;
Η χώρα είναι ήδη πολωμένη. Υπάρχει φόβος να ξεσπάσουν βιαιότητες εδώ κι εκεί τις επόμενες μέρες. Τα νεύρα των υπέρ της επιλογής και των προοδευτικών Δημοκρατικών είναι στα άκρα. Κάποιοι απείλησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι θα βάλουν φωτιά στο κτίριο του Ανώτατου Δικαστηρίου στην Ουάσιγκτον. Από τη δημοσίευση του περίφημου σχεδίου της απόφασης πριν από δύο μήνες, οι διαδηλώσεις έχουν πολλαπλασιαστεί μπροστά από την κατοικία των δικαστών του Ανώτατου Δικαστηρίου. Παρόλο που τέτοιες διαδηλώσεις απαγορεύονται από το νόμο. Όμως το υπουργείο Δικαιοσύνης δεν παρεμβαίνει, οπότε συνεχίζονται. Υπήρξε μια απόπειρα δολοφονίας εναντίον του δικαστή Kάβανο. Με τον καιρό αυτή η οργή θα υποχωρήσει, αλλά από τώρα και μέχρι τις ενδιάμεσες εκλογές, στις αρχές Νοεμβρίου, η ένταση είναι πιθανό να ενισχυθεί.
Αυτή η απόφαση μπορεί να κινητοποιήσει ένα συγκεκριμένο γυναικείο εκλογικό σώμα υπέρ του Δημοκρατικού Κόμματος, όπως η απόφαση υπέρ του δικαιώματος στην οπλοφορία την προηγούμενη μέρα μπορεί επίσης να κινητοποιήσει το αριστερό εκλογικό σώμα, που θέλει τον «έλεγχο των όπλων», υπέρ του Δημοκρατικού Κόμματος. Υπάρχουν όμως και άλλα πιεστικά ζητήματα σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ο πληθωρισμός, η τιμή της βενζίνης και τα είδη πρώτης ανάγκης, η παροχή ενέργειας (ανακοινώνονται διακοπές ρεύματος σε ορισμένες πολιτείες), το αστικό έγκλημα εντελώς εκτός ελέγχου, η παράνομη μετανάστευση που συνεχίζεται.
Η χώρα είναι πολύ αναστατωμένη με τον Πρόεδρο Μπάιντεν και την κυβέρνησή του για τις καταστροφικές οικονομικές πολιτικές που εμπνέονται από την πιο ριζοσπαστική πτέρυγα του Δημοκρατικού κόμματος. Υπάρχει κίνδυνος οι «ενδιάμεσες εκλογές» να αποτελέσουν ένα τσουχτερό χαστούκι για τους Δημοκρατικούς, μια τιμωρία χωρίς προηγούμενο. Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου δεν θα το αλλάξει αυτό. Ειδικά από τη στιγμή που αν υπάρχουν πολλές γυναίκες «υπέρ της επιλογής της άμβλωσης», υπάρχουν και πολλοί «υπέρ της ζωής» στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα μιλήσουν στις κάλπες τον Νοέμβριο.
*Συγγραφέας, δημοσιογράφος, ερευνητής στο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Προοπτικής και Ασφάλειας.
** Το Ανώτατο Δικαστήριο επικύρωσε το δικαίωμα οπλοφορίας παντού εκτός κατοικίας.
Σοβαρές οι επιπτώσεις της άμβλωσης
Στις προσωρινές περιλαμβάνονται: οι επιμολύνσεις, τα θρομβοεμβολικά επεισόδια, οι αιμορραγίες, η διάτρηση της μήτρας, ο τραυματισμός του εντέρου, η ρήξη του τραχήλου της μήτρας, ο τραυματισμός του ουρητήρα
Στις μόνιμες παρενέργειες, η πιο συχνή είναι η στειρότητα, η οποία ανέρχεται σε ποσοστό 3% μέχρι 5% των γυναικών που έχουν υποβληθεί σε έκτρωση, ενώ, σύμφωνα μεγάλες μελέτες Αμερικανών επιστημόνων, οι εκτρώσεις ενοχοποιούνται για αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, προκύπτει ότι πριν από την έκτρωση, κατά τη διάρκειά της και μετά απ’ αυτή, οι έφηβες συχνά «βασανίζονται» από αμφιβολίες σε σχέση με την ορθότητα ή μη της απόφασής τους, με μεγάλο ποσοστό να περιγράφει την εμπειρία ως εξαιρετικά «οδυνηρή».
Οι πιο σοβαρές επιπτώσεις, όμως, εμφανίζονται μετά την έκτρωση καθώς:
- το 44% παρουσιάζει νευρικές διαταραχές
- το 36% διαταραχές ύπνου
- το 30% – 50% προβλήματα στη σεξουαλική ζωή
- το 25% επισκέπτονται ψυχίατρο
- το 60% αναφέρει ιδεασμό αυτοκτονίας
- το 28% από αυτές επιχειρεί αυτοκτονία
Προβλήματα λόγω των θλιβερών επιπτώσεων μπορεί να παρουσιαστούν όμως, ακόμη και μετά την απόκτηση παιδιών, όπως: αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, εξασθένηση των μητρικών δεσμών, αυξημένες πιθανότητες κακοποίησης και κατάληξης τού ζευγαριού στο χωρισμό
Πηγή: https://www.onmed.gr/ygeia/story/370429/oi-synepeies-tis-ektroseon-stin-psyxiki-somatiki-ygeia-ton-efivon
