* του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Πολύ ανησυχητικά νέα έρχονται από τους ωκεανούς. Τον Βόρειο Ατλαντικό, το νότιο ημισφαίριο αλλά και από τους δύο πόλους.

Πρόσφατη επιστημονική μελέτη, βασισμένη στην ανάλυση 150 ετών θερμοκρασιών, προειδοποιεί ότι το σύστημα των ρευμάτων του Ατλαντικού που μεταφέρουν ζεστό νερό από τους τροπικούς στην Ευρώπη αντιμετωπίζει κίνδυνο κατάρρευσης μέσα στις επόμενες δεκαετίες- και όχι κατά τον 22ο αιώνα όπως υπολόγιζαν τα μοντέλα του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Communications, επισημαίνει ότι το σύστημα ρευμάτων του Ατλαντικού, περιλαμβανομένου του Gulf Stream συνιστά κεντρικό στοιχείο του κλίματος στο βόρειο ημισφαίριο και προειδοποιεί ότι μια μελλοντική κατάρρευσή του θα έχει σοβαρές συνέπειες στο κλίμα της περιοχής του βόρειου Ατλαντικού (https://www.nature.com/articles/s41467-023-39810-w). Με τις σημερινές προβλέψεις για την εκπομπή αερίων θερμοκηπίου, η κατάρρευση του συστήματος ρευμάτων του ωκεανού αυτού θα σημειωθεί περί τα μέσα του τρέχοντος αιώνος και όχι τον επόμενο, όπως προέβλεπαν τα μοντέλα του ΟΗΕ.

«Πρέπει να ανησυχούμε πολύ, θα πρόκειται για μια πολύ μεγάλη αλλαγή. ΤΟ AMOC (όπως ονομάζεται το σύστημα θαλασσίων ρευμάτων του Ατλαντικού) δεν έχει σταματήσει εδώ και 12.000 χρόνια», υπογράμμισε ο επικεφαλής της ομάδας που εκπόνησε τη μελέτη, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, Peter Ditlevsen. Σύμφωνα με τη Washington Post, «η νέα μελέτη προστίθεται σε ένα αυξανόμενο σώμα ενδείξεων ότι αυτό το κρίσιμο ωκεάνιο σύστημα είναι σε κίνδυνο», αν και αναγνωρίζει ότι η επιστήμη δεν μπορεί ακόμα να προβλέψει με μαθηματική ακρίβεια το τι ακριβώς και πότε θα συμβεί. Επί χιλιάδες χρόνια, το Gulf Stream μετέφερε ζεστό νερό από τον Κόλπο του Μεξικού βόρεια, παράλληλα με τις ακτές της Βόρειας Αμερικής και δια μέσου του Ατλαντικού, στην Ευρώπη. Τώρα όμως του «αντιπαρατίθενται» και το σταματάνε οι μάζες ψυχρού ύδατος που απελευθερώνει η ανθρωπογενής παγκόσμια υπερθέρμανση με το να λιώνει τους πάγους της Γροιλανδίας. Η βρετανική Guardian από την πλευρά της σημειώνει ότι «μια κατάρρευση του AMOC θα είχε καταστροφικές συνέπειες σε όλο τον κόσμο, διαταράσσοντας σοβαρά τις βροχές από τις οποίες εξαρτάται η διατροφή δισεκατομμυρίων ανθρώπων στην Ινδία, τη Νότιο Αμερική και τη Δυτική Αφρική. Θα αύξαινε τις καταιγίδες και τις χαμηλές θερμοκρασίες στην Ευρώπη, θα αύξαινε τη στάθμη της θάλασσας στην ανατολική ακτή της Βόρειας Αμερικής, θα έθετε περαιτέρω σε κίνδυνο το δάσος του Αμαζονίου και τους πάγους της Ανταρκτικής».

Δύο ακόμα επιστημονικές μελέτες, μία που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο και μια άλλη από το 2021, επίσης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το AMOC κινδυνεύει να καταρρεύσει εντός του τρέχοντος αιώνος.

Ενώ αυτά συμβαίνουν στον Βόρειο Ατλαντικό, μια αυστραλιανή μελέτη προειδοποίησε από τον περασμένο Μάιο (https://www.commondreams.org/news/deep-ocean-current) ότι τα ρεύματα της Ανταρκτικής, που εμπλουτίζουν το 40% των ωκεανών της Γης με οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες απαραίτητες για τη θαλάσσια ζωή, έχουν επιβραδυνθεί επικίνδυνα, κατά 30%, στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών και μπορούν επίσης να καταρρεύσουν περί τα μέσα του αιώνα.

Η νοτιότερη ήπειρος του πλανήτη, η Ανταρκτική, επηρεάζεται και αυτή από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλεί η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Frontiers in Environmental Science. Στη μελέτη υπογραμμίζεται ότι πέρυσι σημειώθηκε στην Ανταρκτική η μεγαλύτερη παγκόσμια απόκλιση από τις συνηθισμένες θερμοκρασίες. Η θερμοκρασία που συνήθως είναι -50 βαθμοί Κελσίου ανέβηκε στους -10, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ και πουθενά. Το δυτικό άκρο της ηπείρου, ιδίως η χερσόνησος της Ανταρκτικής, είδε δραματικό λιώσιμο των πάγων, που θα οδηγήσει σε μαζική άνοδο της στάθμης των θαλασσών στη διάρκεια των επόμενων αιώνων.

Ένας μάλιστα από τους παγετώνες του δυτικού τμήματος λειώνει τόσο γρήγορα που οι επιστήμονες τον ονόμασαν τον «παγετώνα του τέλους του κόσμου» (Doomsday Glacier). Η αλλαγή της Ανταρκτικής θα είναι κακό μαντάτο για τον πλανήτη, υπογραμμίζουν οι κλιματολόγοι, εκτός των άλλων γιατί θα χαθούν οι πάγοι πάνω στους οποίους αντανακλάται η ηλιακή ακτινοβολία. Η Γη θα απορροφά περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία και θα θερμαίνεται περισσότερο.

Όχι μόνο από τον Νότιο, αλλά και από τον Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό. Πρόσφατοι υπολογισμοί (https://climate.esa.int/en/projects/sea-ice/news-and-events/news/simulations-suggest-ice-free-arctic-summers-2050/) προβλέπουν ότι περίπου το 2050 τα καλοκαίρια θα είναι χωρίς πάγο στον πάλαι ποτέ Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό, την Αρκτική δηλαδή, αυξάνοντας κι από εδώ την πρόσληψη θερμότητας από τον ήλιο, επηρεάζοντας επίσης το σύστημα θαλασσίων ρευμάτων, αλλά και προκαλώντας μια ακόμα σειρά σοβαρών συνεπειών στο όλο οικοσύστημα κάτω από τους πάγους. (https://www.theguardian.com/environment/2023/aug/11/polar-challenge-as-the-sea-ice-melts-can-countries-come-together-to-protect-the-arctic-ocean).

Ενώ αυτά συμβαίνουν με το κλίμα της Γης, οι κυβερνήσεις παριστάνουν ότι κάνουν κάτι, χωρίς να κάνουν τίποτα στην πραγματικότητα. Έχουμε πιάσει ρεκόρ χρήσης πετρελαίου όλων των εποχών και η κατανάλωση αυξάνεται, ενώ πιθανότατα δεν θα πιάσει το απόλυτο μάξιμουμ πριν το 2030, υποστηρίζει το Bloomberg (https://archive.ph/zWWZ1#selection-6011.130-6011.137). Όλη η υποτιθέμενη δράση υπέρ του περιβάλλοντος και κατά της κλιματικής κρίσης είναι «αέρας κοπανιστός», τονίζει σε ένα πολύ σημαντικό άρθρο του ο Jonathan Cook (https://www.middleeasteye.net/opinion/climate-change-crisis-action-hot-air?fbclid=IwAR1lji3VJVtJkWolgal4h6QOrK3ThUq_9p8KTbsJtjTEdsJ_ikPeaeREPk4). Ταυτόχρονα, και ενώ οι ίδιες οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων αποδέχονται (επιτέλους!) τη συμβολή τους στην υπερθέρμανση του πλανήτη και την ίδια την υπερθέρμανση, που υποστήριζαν στο παρελθόν ότι δεν υπάρχει, ενώ γνώριζαν ότι υπάρχει, εξακολουθούν να χρηματοδοτούν (https://www.theguardian.com/environment/2015/mar/25/fossil-fuel-firms-are-still-bankrolling-climate-denial-lobby-groups) τις ομάδες που διαδίδουν με το αζημίωτο ηλιθιότητες αρνούμενες την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή, παρά τα συντριπτικά επιστημονικά στοιχεία, τη συμφωνία του ΟΗΕ, των μεγαλύτερων πανεπιστημίων του πλανήτη και όλων των κυβερνήσεων και παρά την κοινή λογική. Το τελευταίο το λέμε για δύο λόγους. Πρώτον, οι τσαρλατάνοι που αρνούνται την κλιματική αλλαγή προϋποθέτουν ότι μπορούμε να αυξάνουμε συνέχεια τις δραστηριότητές μας στη Γη χωρίς να την επηρεάζουμε και ότι το παγκόσμιο οικοσύστημα έχει άπειρες δυνατότητες να επανέρχεται στην ισορροπία. Δεύτερο γιατί δεν χρειάζεται να είσαι μετεωρολόγος ή κλιματολόγος για να καταλάβεις ότι μπαίνουμε σε μείζονα κλιματική κρίση. Μόνο άτομα τυφλωμένα από τον φανατισμό τους (ή το οικονομικό τους συμφέρον) μπορούν να μην παρατηρούν τη διαρκώς αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης κάθε τύπου «ακραίων καιρικών φαινομένων» σε όλο τον κόσμο.

Στην ιστορία, η έκταση της υποστήριξης παραλογισμών υπήρξε συνήθως πολύ καλός δείκτης κοινωνικής παράνοιας και ενδεχόμενης προσέγγισης σημείου καταστροφής του πολιτισμού και των κοινωνιών. Ακραίο μεν, αλλά πολύ καλό παράδειγμα οι επιθέσεις και των Ναζί στη Γερμανία και των Φασιστών στην Ιταλία κατά του ορθολογισμού στην περίοδο της ανόδου τους προς την εξουσία.

(*) Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος