του Δημητρίου Μερκούριου Κόντη
Στις 3 και 4 Φεβρουαρίου του 1919, η ελληνική αντιπροσωπία με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο, θα παρουσίαζε στους Συμμάχους τις ελληνικές διεκδικήσεις, στα πλαίσια του Συνεδρίου Ειρήνης των Παρισίων που έλαβε χώρα μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η συνάντηση έλαβε χώρα στο γραφείο του Γάλλου υπουργού των Εξωτερικών Πισόν στο Quai d’Orsay και ανάμεσα στους συμμετέχοντες ήταν ο Αμερικανός Πρόεδρος Ουίλσον, ο Βρετανός πρωθυπουργός Λόιντ Τζορτζ και ο Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό.
Στις 3 Φεβρουαρίου ο Βενιζέλος παρουσίασε τις ελληνικές θέσεις αναφορικά με την Βόρειο Ήπειρο, εστιάζοντας στην Κορυτσά, τα νησιά του Αιγαίου και την Κύπρο, την Θράκη και την Κωνσταντινούπολη. Την επόμενη ημέρα ανέλυσε τις ελληνικές διεκδικήσεις στην Μικρά Ασία. Η επιχειρηματολογία του Βενιζέλου βασίστηκε κυρίως στην πληθυσμιακή σύνθεση των ανωτέρων περιοχών, στα πλαίσια του δωδέκατου σημείου του Ουίλσον που έδινε έμφαση στην αυτοδιάθεση. Ο Βενιζέλος προσπάθησε να τονίσει μέσα από τους αριθμούς και τα συγκριτικά στοιχεία των πληθυσμιακών συνθέσεων την δυναμική του Ελληνικού στοιχείου στις ανωτέρω περιοχές.
Τα πρακτικά των συζητήσεων των δύο ημερών υπάρχουν στα αμερικανικά αρχεία, όπου ανάμεσα στα σημαντικά στοιχεία που παραθέτει ο Βενιζέλος ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πληθυσμιακά δεδομένα που παραθέτει για την Κύπρο και την Κρήτη:
“There had been a rapid increase in the Greek population everywhere, whilst the Turkish population had continuously decreased. Thus, for example, Cyprus, at the present moment, had a population of 300,000. According to the “Almanach de Gotha” the population in 1879 had been only 135,000. That is, in 40 years, the Greek population had almost doubled, whilst during the same period the Turkish population had only very slightly increased. Again, in Crete, in 1830, when the first census was taken, 70,000 Mussulmans and 70,000 Greeks were enumerated; the two nationalities being equal. In 1881, after 50 years, the population was returned at 207,000 Greeks and 72,000 Turks, clearly showing that whilst the Turkish population had been practically stationary, the Greek population had increased three-fold, in spite of the fact that the former represented the dominating power and the latter the persecuted and subservient race. Finally, the Greek population in 1900 was 273,000 and in 1910 330,000, whilst during this period the Turkish population had diminished through emigration. Exactly the same thing had occurred at Mytilene, Khios and Samos. These facts clearly exhibited the vitality and vigour of the Greek element as compared to the Ottoman element.”
Σε πλήρη αντίθεση με την σημερινή εποχή, Ο Βενιζέλος επισήμανε στους Συμμάχους ότι υπήρχε μια ραγδαία αύξηση του ελληνικού πληθυσμού παντού, ενώ ο τουρκικός πληθυσμός βρισκόταν σε συνεχή μείωση. Ο Βενιζέλος εστίασε στο γεγονός πως στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, το 1830 ο συνολικός πληθυσμός ήταν 140.000, αποτελούμενος από 50% Έλληνες και 50% Τούρκους. Παρόλο που οι Τούρκοι ήταν η κυρίαρχη δύναμη στο νησί και ο υποτελείς ελληνικός πληθυσμός τελούσε υπό συνεχείς διώξεις, μέσα στην επόμενη πεντηκονταετία, ο ελληνικός πληθυσμός τριπλασιάστηκε, ενώ ο τουρκικός πληθυσμός παρέμεινε στάσιμος. Έτσι το 1881 η πληθυσμιακή σύνθεση στην Κρήτη ήταν 207.000 Έλληνες και 72.000 Τούρκοι. Το 1910 ο ελληνικός πληθυσμός ανήλθε στις 330.000. Σημαντικό είναι πως η πληθυσμιακή έκρηξη του ελληνικού πληθυσμού ήρθε σε μια εξαιρετικά ταραγμένη περίοδο όπου οι Κρήτες με διαδοχικές εξεγέρσεις προσπαθούσαν να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Αντίστοιχα φαινόμενα, κατά τον Βενιζέλο, παρατηρήθηκαν στην Κύπρο, στην Μυτιλήνη στην Χίο και στην Σάμο.
Τα χρόνια που ακολούθησαν η κατάσταση αντιστράφηκε ολοκληρωτικά υπέρ της Τουρκίας. Ο τουρκικός πληθυσμός από περίπου 13 εκατομμύρια που ήταν την εποχή της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάννης σήμερα ξεπερνάει τα 85 εκατομμύρια. Αντίστοιχα, στην ελληνική απογραφή του 1928 που έγινε για να αποτιμήσει τις επιπτώσεις της υποχρεωτικής ανταλλαγής των πληθυσμών που συμφωνήθηκε στην Λωζάννη καταγράφτηκαν 6.204.684 κάτοικοι της ελληνικής επικράτειας.
*Ο Δημήτριος-Μερκούριος Κόντης είναι συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής.
