Δ. Τσαϊλάς: ΚΑΤΙ ΔΕΝ ΠΑΕΙ ΚΑΛΑ ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ

του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.

ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΔΙΑΚΛΑΔΙΚΌΤΗΤΑ, ΠΡΩΤΑ ΑΠΟΚΤΑΜΕ ΚΟΙΝΟ ΠΝΕΥΜΑ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΠΡΟΣΒΑΛΟΥΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΛΑΔΩΝ

Πριν από κάποια χρόνια, ανεξέλεγκτες πυρκαγιές σε μεγάλο νησί του ανατολικού αιγαίου απειλούσαν εγκαταστάσεις του στρατού ξηράς. Αμέσως ελήφθη η απόφαση  να προστρέξει για βοήθεια το πλοίο που εκτελούσε περιπολία στην περιοχή. Άμεσα ανταποκριθήκαμε και αγκυροβολήσαμε μετά από σύντομο χρονικό διάστημα σε όρμο πλησίον του πεδίου. Βγήκα με τη λέμβο στη ξηρά όπου συναντήθηκα με τον επικεφαλής στρατηγό ο οποίος συντόνιζε το έργο της πυρόσβεσης, και ακολούθησε ο παρακάτω διάλογος:

• Καλώς ήρθατε. Βγάλτε αμέσως όλο το πλήρωμα για να ενταχθεί στη δύναμη πυρόσβεσης.
• Μάλιστα στρατηγέ μου. Ξέρετε όλο το πλήρωμα αριθμεί 50 μέλη μαζί με τους αξιωματικούς και η βάρδια ασφαλείας δεν είναι δυνατό να μετακινηθεί στη στεριά καθώς το πλοίο είναι επ’ αγκύρα και όλα τα συστήματα του είναι ενεργά.
• Καλώς. Πόσοι μπορούν να προστρέξουν για τη κατάσβεση;
• Θα σας αποστείλω το άγημα πυρκαγιάς που αριθμεί 7 μέλη.
• Μα μόνο αυτοί; Μπορείτε τουλάχιστο να απλώσετε μάνικες από το πλοίο που με την υποβοήθηση των αντλιών να καταβρέχουμε στην ακτή σε βάθος 500μέτρων;

Σε αυτό το σημείο δεν απάντησα, απλά κατάλαβε ο Στρατηγός από το απορημένο βλέμμα μου ότι  αυτό που μόλις είχε πει, ήταν ανέφικτο.

Πίσω από αυτή τη συζήτηση υπάρχει ένα βαθύτερο πρόβλημα, με τη διοίκηση και τον έλεγχο κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων. Ποιο είναι το διάγραμμα που απεικονίζει τον τρόπο οργάνωσης της διοίκησης και του ελέγχου εκείνη τη στιγμή; Πρόσφερε την ρεαλιστική εικόνα του τρόπου με τον οποίο αναμεταδόθηκαν τα μηνύματα και ποιος εκχωρούσε πόρους σε συγκεκριμένα έργα; Αυτή η εικόνα είναι αξιοσημείωτη επειδή, με μικρές αλλαγές, θα μπορούσε να εμφανίζεται σε οποιοδήποτε στιγμή των επιχειρήσεων, ακόμη και σε πόλεμο. Απεικονίζει μια ιεραρχική δομή άλλης εποχής και θα μπορούσε να περιγράψει τη διοίκηση και τον έλεγχο μάλλον των προηγουμένων δεκαετιών.

Αναφέρονται αυτά ίσως και με δόση υπερβολής, καθώς η διοίκηση και ο έλεγχος βιώνουν αυτήν τη στιγμή κάτι σαν αναγέννηση καθώς οι Ένοπλες Δυνάμεις αναζητούν περισσότερη διακλαδικότητα μεταξύ των διαφορετικών στρατιωτικών υπηρεσιών των κλάδων, περιορισμό στη μεταβίβαση εντολών και συστήματα που να επιτρέπουν ταχύτερη λήψη αποφάσεων. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι η προσπάθεια επικεντρώνεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην τεχνολογία διοίκησης και ελέγχου. Το Υπουργείο Άμυνας επί του παρόντος δημιουργεί καθολικά δίκτυα και αποθήκες δεδομένων και αναπτύσσει εργαλεία υποστήριξης αποφάσεων που βασίζονται περισσότερο στα ηλεκτρονικά συστήματα. Όμως η οργανωτική δομή διοίκησης και ελέγχου πρέπει επίσης να αλλάξει, όπως και το πνεύμα χωρίς αποκλεισμούς των παραδόσεων των κλάδων.

Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα πρέπει να ενισχύσουν το τρέχον σύστημα διοίκησης και ελέγχου τοποθετώντας μικρές, αρθρωτές ομάδες που θα δεν είναι αυστηρά ευθυγραμμισμένες με μια συγκεκριμένη στρατιωτική υπηρεσία. Αυτό θα βοηθούσε το σύστημα να παρέχει λειτουργικά αποτελέσματα γρηγορότερα και από πολλαπλές υπηρεσίες σε μια δεδομένη στιγμή. Αυτή η προσπάθεια θα αντιμετωπίσει προκλήσεις, ειδικά ξεπερνώντας μακροχρόνιες οργανωτικές και δογματικές πρακτικές, αλλά θα άξιζε τον κόπο γιατί ένα σύστημα διοίκησης και ελέγχου που εκτείνεται σε όλες τις υπηρεσίες είναι ο μόνος τρόπος να δημιουργηθούν πολλαπλά, άλυτα διλήμματα για τους αντιπάλους.

Το σύστημα διοίκησης και ελέγχου των ΕΕΔ σήμερα, μοιάζει με μια σειρά λεωφόρων που ξεκινούν όλοι μαζί από την ίδια εκκίνηση αλλά, ταξιδεύουν σε παράλληλες γραμμές και δεν τέμνονται ποτέ. Αυτοί οι λεωφόροι αντιπροσωπεύουν τα μονοπάτια διοίκησης και ελέγχου, τα μέσα που αναφέρουμε στους στρατιωτικούς πόρους πού να πάνε και τι να κάνουν, ποια δηλαδή είναι η αποστολή και τα έργα τους.

Εκτιμάται ότι υφίσταται κίνδυνος επανάληψης παλαιών λαθών. Τελικά, οι ΕΕΔ πρέπει να επιδιώξουν τη μεταρρύθμιση, επειδή η αλλαγή διοίκησης και ελέγχου αφορά την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι ΕΔ λαμβάνουν αποφάσεις κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης, και η λήψη αποφάσεων είναι θεμελιώδης για τη στρατιωτική ηγεσία. Εάν οι ανώτεροι αξιωματικοί εκτιμούν πραγματικά την ταχύτητα λήψης αποφάσεων που ισχυρίζονται ότι είναι απαραίτητη στις σύγχρονες συγκρούσεις – μετατοπίζοντας τα χρονοδιαγράμματα από εβδομάδες σε λεπτά, αν όχι πιο γρήγορα – ο μόνος τρόπος για να φτάσουμε εκεί είναι να ενδυναμώσουμε πολλά άτομα ώστε να μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις. Εάν η πρόθεση είναι να λαμβάνουμε αποφάσεις πιο γρήγορα και να παρουσιάζουμε πραγματικά στους αντιπάλους μας άλυτα προβλήματα, οι ΕΕΔ πρέπει να προχωρήσουν πέρα από το σύστημα διοίκησης και ελέγχου που διαθέτουν σήμερα, αποκτώντας κοινό πνεύμα.