του Απόστολου Πιστόλα
Ο δεύτερος γύρος των εκλογών για τη γαλλική εθνοσυνέλευση τελείωσε και τίποτα δεν είναι όπως πριν. Το λεγόμενο «δημοκρατικό μέτωπο», που είχε κρατήσει τη Λε Πεν μακριά από την προεδρία δύο φορές, το 2017 και τον Απρίλιο του 2019, έσπασε. Και έσπασε με θόρυβο, καθώς πλέον η απόλυτη πλειοψηφία για τη συμμαχία του προέδρου Μακρόν (Μαζί) δεν υπάρχει πια. Η χώρα μπαίνει σε μια περίοδο αβεβαιότητας, μικρή ή μεγάλη θα φανεί, και η εικόνα του προέδρου Μακρόν, του μοναδικού που μπορεί να ηγηθεί της Ευρώπης σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, έχει πληγεί. Πώς όμως φτάσαμε ως εδώ; Τι είναι εκείνο που άλλαξε τα δεδομένα και οδηγηθήκαμε σε σπάσιμο του «δημοκρατικού μετώπου» για πρώτη φορά;
Αρκετοί αναλυτές ισχυρίζονται πως κύριο ρόλο έπαιξε το γεγονός πως ο πρόεδρος Μακρόν κυβερνά κάθετα, με ένα ελιτίστικο στυλ, που παραπέμπει περισσότερο σε βασιλιά παρά σε πρόεδρο. Έτσι έχει απομακρυνθεί (για την ακρίβεια δεν είχε προσεγγίσει ποτέ) από μερίδα του εκλογικού σώματος, κυρίως από διαμένοντες στην περιφέρεια και τους νέους. Εάν μπορούμε να τους βάλουμε σε μια κατηγορία, θα λέγαμε πως έχει απομακρυνθεί από τους ανθρώπους που δεν είναι ευχαριστημένοι από τη ζωή τους. Σε αυτή την κατηγορία λαμβάνει μόλις το 6% των ψήφων. Οι αναλυτές αυτοί έχουν δίκιο. Ισχύουν όσα ισχυρίζονται. Όμως αυτό μπορεί να είναι αιτία της δυσκολίας Μακρόν να πείσει περισσότερους ψηφοφόρους, δεν είναι όμως η αιτία που οδήγησε στο σπάσιμο του «δημοκρατικού μετώπου». Το τελευταίο οφείλεται πολύ περισσότερο σε κάτι διαφορετικό και είναι η στρατηγική κυρίως του Μαζί, αλλά και NUPES (συμμαχία αριστερών) στον δεύτερο γύρο.
Για να κατανοηθεί ο σημαντικός ρόλος της στρατηγικής θα πρέπει πρώτα να δώσουμε μια ιδέα από το εκλογικό σύστημα των γαλλικών βουλευτικών εκλογών. Εν συντομία, πρόκειται για 577 μονοεδρικές περιφέρειες, κάθε μία από τις οποίες κερδίζει ο υποψήφιος που θα λάβει 50%+ στον πρώτο γύρο και εάν δεν τα καταφέρει κανείς, αυτός που θα επικρατήσει στον δεύτερο γύρο. Μετά τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, όταν και ο Μελανσόν είδε πως όσοι πήγαν να ψηφίσουν στον πρώτο δεν θα του έφταναν στον δεύτερο γύρο για να πετύχει τον στόχο του (πρώτο το NUPES σε έδρες και άρα πιθανότατα πρωθυπουργία για εκείνον), ακολούθησε στρατηγική Λε Πεν δευτέρου γύρου προεδρικών εκλογών (δημιουργία αντι-Μακρόν κλίματος) σε μια προσπάθεια να κινητοποιήσει τους απέχοντες από την κάλπη.
Από την άλλη, η συμμαχία Μακρόν επέλεξε να επενδύσει στον φόβο για μια πιθανή νίκη της ενωμένης αριστεράς στις εκλογές. Όμως στις προεδρικές εκλογές, δύο μήνες πριν δηλαδή, ο Μακρόν έτεινε χείρα φιλίας στην αριστερά και μιλούσε για κοινές αξίες, σε μια προσπάθεια να κρατήσει το «δημοκρατικό μέτωπο» και να επανεκλεγεί πρόεδρος της χώρας.
Το αποτέλεσμα αυτών των στρατηγικών ήταν η εξουδετέρωση των δύο προς όφελος του κόμματος Λε Πεν. Πώς έγινε αυτό; Στις περιφέρειες όπου η ενωμένη αριστερά είχε αντίπαλο υποψήφιο του κόμματος Λε Πεν (60), το 72% από όσους ψήφισαν στον πρώτο γύρο το Μαζί απείχαν από την κάλπη, καθώς φοβήθηκαν ότι, εάν ψήφιζαν τον υποψήφιο της αριστεράς, μπορεί να ήταν αυτοί που θα έδιναν το εισιτήριο για την Πρωθυπουργία στον Μελανσόν. Προτίμησαν δηλαδή να αφήσουν τους υποψηφίους του κόμματος Λε Πεν να κερδίσουν (το 12% τους ψήφισε κιόλας) ώστε το Μαζί να μην απειληθεί από τους NUPES.
Από την άλλη, επίσης ένα μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων NUPES πρώτου γύρου δεν πήγε να ψηφίσει σε περιφέρειες όπου υποψήφιος της συμμαχίας Μακρόν αντιμετώπιζε υποψήφιο του κόμματος Λε Πεν στο δεύτερο γύρο (110). Ίσως ήταν η τιμωρία προς τη στρατηγική δευτέρου γύρου του Μαζί. Αλλά ρόλο σίγουρα έπαιξε και το γεγονός πως πίστευαν ότι έτσι θα «κόνταιναν» το Μαζί και θα είχαν ελπίδες να περάσει πρώτη σε έδρες η συμμαχία της ενωμένης αριστεράς. Αυτό οδήγησε υποψηφίους του κόμματος Λε Πεν σε νίκες. Πολλές περιφέρειες κρίθηκαν σε μερικές εκατοντάδες ή ελάχιστες χιλιάδες ψήφους πράγμα που δείχνει και το πόσο διαφορετικά θα ήταν τα αποτελέσματα εάν, όσοι ψηφοφόροι πρώτου γύρου NUPES και Μαζί επέλεγαν να κρατήσουν το «δημοκρατικό μέτωπο» και όχι να αλληλοεξουδετερωθούν.
Βλέπουμε δηλαδή πως η μετεωρική άνοδος Λε Πεν σε έδρες στην Εθνοσυνέλευση (από 8 στις 89) δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας ορμής των ψηφοφόρων υπέρ της. Είναι καθαρά θέμα λανθασμένων χειρισμών και στρατηγικής τής ενωμένης αριστεράς και της συμμαχίας Μακρόν. Δεν παύει όμως να της έχει δώσει μια δύναμη που λογικά θα εκμεταλλευτεί στο έπακρο. Από την άλλη, ο πρόεδρος Μακρόν μπήκε σε περιπέτειες. Θα σχηματιστεί κυβέρνηση ή θα οδηγηθούν οι Γάλλοι ψηφοφόροι ξανά στις κάλπες; Θα αποφασίσει το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα να συμμετάσχει σε κυβέρνηση συνεργασίας (είναι διχασμένοι); Εάν δεχθεί, τι θα ζητήσει (πιθανότατα πρωθυπουργό από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα με αυξημένες αρμοδιότητες); Πόσο θα δυσχεράνει το έργο του Μακρόν μια πιθανή συγκατοίκηση; Είναι πολλές οι ερωτήσεις που ζητάνε απάντηση. Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα θα φανεί τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες.
*Ο Απ. Πιστόλας είναι αναλυτής εκλογικής συμπεριφοράς
