του Baptiste Gauthey, αρχισυντάκτη του ιστολογίου Contrepoints
Ας πάρουμε πρώτα τα γεγονότα . Την Τρίτη, 27 Ιουνίου 2023, στο Nanterre (προάστιο του Παρισιού), ο Nahel, ένας 17χρονος νεαρός σκοτώθηκε από έναν αστυνομικό που χρησιμοποίησε το όπλο του επειδή αρνήθηκε να συμμορφωθεί. Ο αστυνομικός, που αυτή τη στιγμή κρατείται για ανθρωποκτονία από πρόθεση, προφυλακίστηκε.
Από τότε, πολλές γειτονιές πυρπολήθηκαν και βίαιες συγκρούσεις ξέσπασαν μεταξύ νέων και αστυνομίας, αποκαλύπτοντας το βάθος των γαλλικών διαιρέσεων. Οσο και αν η κοινωνία φλέγεται, οι αντιδράσεις των πολιτικών από όλες τις πλευρές δεν οδηγούν σε κατευνασμό, το αντίθετο μάλιστα. Οι δικηγόροι του αστυνομικού και του Nahel, υποχρεωμένοι να παρακολουθούν τον χρόνο των μέσων ενημέρωσης που δεν είναι, όπως καλά γνωρίζουμε, δικαστικός χρόνος, ήδη εκθέτουν τα επιχειρήματά τους στον Τύπο.
Πώς να μιλήσουμε με ακρίβεια για ένα τέτοιο γεγονός όταν η έρευνα έχει μόλις ξεκινήσει και δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη; Πώς να αντιμετωπίσουμε ένα θέμα που απελευθερώνει και οξύνει τόσα θλιβερά πάθη; Πώς να αναλύσουμε ένα μεμονωμένο γεγονός που φαίνεται ωστόσο να λέει τόσα πολλά για τον σπαραγμό της γαλλικής κοινωνίας;
Ας σημειώσουμε, ως εισαγωγική παρατήρηση, ότι εάν επιβεβαιωνόταν ότι ο αστυνομικός είχε όντως υπαιτιότητα, τότε το συμπέρασμα που έπρεπε να εξαχθεί θα ήταν σαφές: η αυθαίρετη χρήση βίας από εκπρόσωπο της δημόσιας αρχής θα ήταν άμεση προσβολή του κράτους δικαίου. Τέλος, ας διευκρινίσουμε ότι η άρνηση συμμόρφωσης δεν μπορεί ποτέ, σε καμία περίπτωση και σε καμία περίπτωση, να νομιμοποιήσει τον θάνατο ενός ανθρώπου. Πουθενά στον ποινικό κώδικα δεν αναφέρεται ότι ένα τέτοιο αδίκημα τιμωρείται με θάνατο.
Φρενίτιδα πολιτική και ενημερωτική
Τούτου λεχθέντος, δεν γνωρίζουμε τις ακριβείς συνθήκες αυτής της τραγωδίας και πρέπει να αναγνωρίσουμε τη δυσκολία του έργου της αστυνομίας που μπορεί, σε ορισμένες ειδικές περιστάσεις οριζόμενες από το νόμο, να οδηγηθεί στη χρήση της βίας.
Επειδή πρέπει να δοθεί χρόνος στη δικαιοσύνη και επειδή πιστεύουμε στην απόλυτη αναγκαιότητα διασφάλισης του τεκμηρίου αθωότητας και του δικαιώματος υπεράσπισης, θα προσπαθήσουμε εδώ να περιορίσουμε τις παρατηρήσεις μας στην ανάλυση της κοινωνικής, πολιτικής και ενημερωτικής φρενίτιδας που προκάλεσε η υπόθεση, χωρίς να σχολιάσουμε περαιτέρω το τελευταίο.
Η μουσουλμάνα μάνα του τραγικού θύματος ηγείται λευκής πορείας διαμαρτυρίας πριν την ταφή του. Εντύπωση προκαλεί ότι κανένας από τους μουλάδες των 200 και πλέον τζαμιών στη Γαλλία δεν βγήκε να πει «διαδηλώστε και μη καταστρέφετε»
Πρώτον, αν η έντονη συγκίνηση που προκάλεσε ο θάνατος αυτού του νεαρού άνδρα εξηγεί μια τέτοια έκρηξη παθών, μπορούμε ωστόσο να ανησυχούμε για την προθυμία με την οποία πολιτικοποιήθηκε το περιστατικό.
Αυτή η εκμετάλλευση εκδηλώνεται με μια ιδεολογική επανερμηνεία του γεγονότος σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο πλέγμα ανάγνωσης που καθιστά δυνατή την εξαγωγή ενός γενικού και συστημικού συμπεράσματος από ένα μεμονωμένο γεγονός.
Στην αριστερά, ο θάνατος του Nahel ήταν σύμπτωμα μιας δομικά δυσλειτουργικής και βίαιης γαλλικής αστυνομίας, που υπηρετεί τον συστημικό ρατσισμό και την ισλαμοφοβία, κρατώντας συμβολικά τους Γάλλους μεταναστευτικής καταγωγής εκτός του κοινωνικού συμβολαίου.
Για τη δεξιά, αυτό το δράμα προκύπτει από μια αγριότητα της κοινωνίας και μια πολιτισμική κρίση. Η υποκρισία της αριστεράς, που χαρακτηρίζεται από μια μεταβαλλόμενη αγανάκτηση, θα πρόδιδε μια μορφή εφησυχασμού σε σχέση με έναν πληθυσμό που θεωρείται προβληματικός λόγω της συμπεριφοράς του και της απροθυμίας του να ενταχτεί στο σχέδιο και τις δημοκρατικές αξίες.
Γιατί τόση βία;
Όποια κι αν είναι τα αποτελέσματα της έρευνας και η ετυμηγορία των δικαστηρίων, η βία που προκλήθηκε από αυτό το γεγονός εγείρει ερωτήματα.
Πώς γίνεται ένα απομονωμένο δράμα να πυροδοτεί ένα τέτοιο εθνικό ψυχόδραμα ωθώντας τη χώρα σε μια κατάσταση σχεδόν εμφυλίου πολέμου, όπου δύο Γαλλίες φαίνεται τώρα να πολεμούν η μία την άλλη, τηρώντας η μία και η άλλη μια ανάγνωση που παρουσιάστηκαν παραπάνω.
Στα δεξιά της πολιτικής σκακιέρας, οι πιο ριζοσπαστικοί πιστεύουν, όπως ο δοκιμιογράφος και μαχητής Julien Rochedy, ότι «είναι πλέον σαφές ότι υπάρχουν δύο Γαλλίες» από τις οποίες «η καθεμία έχει τώρα τους δικούς της νεκρούς», πριν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «κανένα κοινό μέλλον» δεν είναι δυνατό. Αυτό το δράμα θα ήταν ανεπιθύμητο: τελικά θα έφερνε στο φως την αδυναμία συγκρότησης κοινωνίας. Ωστόσο, οι θεωρητικοί της μεγάλης αντικατάστασης και οι λιβανιστές της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μας είχαν προειδοποιήσει: αυτός ο θάνατος και οι ταραχές που ακολούθησαν το αποδεικνύουν.
Σύμφωνα με αυτούς, η ανασφάλεια θα ήταν μόνο ένα ήπιο σύμπτωμα, ο προάγγελος ενός θεμελιώδους προβλήματος πολύ μεγαλύτερου μεγέθους: ορισμένοι πολιτισμοί είναι ασυμβίβαστοι και αυτό μπορεί να οδηγήσει μόνο σε έναν αποσχιστικό κοινοτισμό.
Για την αριστερά, «ο θάνατος του Nahel είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι» και η βία είναι η έκφραση μιας νεολαίας σε πλήρη δυσαρέσκεια για μια Δημοκρατία που την εγκατέλειψε. Σύμφωνα με αυτό το πλέγμα ανάγνωσης, η φτώχεια, οι διακρίσεις των οποίων η αστυνομική βία ήταν η πιο κραυγαλέα εκδήλωση επειδή προέρχεται από το κράτος και η απουσία των δημόσιων αρχών, εξηγούν αυτή την εξέγερση. Για ορισμένους βουλευτές του LFI, αυτή η ερμηνεία είναι ακόμη θεμιτή και επιθυμητή. Η Alma Dufour, προσκεκλημένη του LCP, δήλωσε ότι οι γειτονιές, στην πραγματικότητα, αναγκαστικά υπόκεινται σε μια «ισορροπία δυνάμεων» που επιβάλλει την προσφυγή στη βίαιη εξέγερση, χωρίς την οποία τίποτα δεν θα αλλάξει, δικαιολογώντας έτσι ότι «ο σκοπός δικαιολογεί τα μέσα».
Κοινές ευθύνες
Πέρα από το να είναι μια μεμονωμένη δήλωση, μέρος της αριστεράς και της άκρας αριστεράς δεν διστάζουν να ρίχνουν λάδι στη φωτιά ενθαρρύνοντας με μισόλογα (ή αρνούμενοι να καταδικάσουν πλήρως) τις βιαιότητες στις πόλεις.
Στην άκρα δεξιά, είναι λίγο να πούμε ότι κάποιοι χαίρονται με την εξέλιξη των γεγονότων, πεπεισμένοι ότι θα δουν επιτέλους να συμβαίνει αυτό που προφήτευαν εδώ και χρόνια.
Αυτές οι συνολικές ερμηνείες μπορούν μόνο να τροφοδοτήσουν ένα κοινωνικό χάσμα που πράγματι υπάρχει, ενθαρρύνοντας τον καθένα να επιλέξει μια πλευρά. Πάνω απ ‘όλα, απομακρύνουν όλο και περισσότερο την προοπτική της συμφιλίωσης μέσω του συμβιβασμού, θεωρητικοποιώντας το αναπόφευκτο της ισορροπίας δυνάμεων από την οποία θα μπορούσε να βγει μόνο ένας νικητής.
Τίποτα δεν απεικονίζει καλύτερα αυτή τη σκληροπυρηνική πολεμική ρητορική από τη δήλωση της ένωσης Alliance Police Nationale το απόγευμα της Παρασκευής:
«Τώρα δεν είναι η ώρα της συνδικαλιστικής δράσης αλλά για την καταπολέμηση των «επιζήμιων». Η υποταγή, η συνθηκολόγηση και η ικανοποίησή τους με την κατάθεση των όπλων δεν είναι οι λύσεις δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης. […] Σήμερα η αστυνομία βρίσκεται σε μάχη γιατί είμαστε σε πόλεμο. Αύριο, θα κάνουμε αντίσταση και η κυβέρνηση θα πρέπει να το αντιληφθεί. »
Ο Πρόεδρος της Γαλλία Εμ. Μακρόν, μετά της συζύγου του, βρήκε χρόνο να παρακολουθήσει τη συναυλία του Ελτον Τζον και μάλιστα λικνίστηκε στους ήχους του ενώ το Παρίσι καιγόταν!…
Αποπολιτισμός και νομιμότητα
Οι ταραχές έπληξαν πολύ μεγάλο αριθμό πόλεων σε όλη τη Γαλλία. Στο Seine-et-Marne, αφορούν πενήντα δήμους .
Με την πρώτη ματιά, αυτές οι σκηνές βίας και αταξίας πιστώνονται στην ιδέα της αποπολιτοποίησης. Αν είναι δύσκολο να αποφανθούμε σχετικά με τα πραγματικά κίνητρα των ταραχοποιών, φαίνεται δύσκολο να αμφισβητηθεί ότι πολλοί ήθελαν να καταστρέψουν, να λεηλατήσουν, να παραβιάσουν και έτσι να εκφράσουν τίποτα άλλο εκτός από μίσος και χάος.
Ωστόσο, τα δεδομένα και τα επιχειρήματα τείνουν να αποδυναμώνουν σημαντικά αυτήν την ανάλυση. Αλλά αυτό δεν είναι το προέχον θέμα εδώ.
Τι πραγματικά λέει αυτό το ξέσπασμα βίας; Πώς γίνεται στη Γαλλία, το 2023, μέρος του πληθυσμού θεωρεί ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από αυτόν της βιαιότητας;
Εάν η δεξιά και η αριστερά, όπως είδαμε, προσφέρουν ριζικά διαφορετικές απαντήσεις, θέλουμε να εξερευνήσουμε ένα άλλο ερμηνευτικό πλέγμα, το οποίο μας καλεί να προχωρήσουμε πέρα από την παραδοσιακή αντίθεση μεταξύ της κοινωνιολογικής εξήγησης (αριστερά) και της πολιτισμικής εξήγησης (δεξιά), για να δεχθούμε την ιδέα ότι αυτοί οι παράγοντες δεν αντιτίθενται αλλά διαπλέκονται μεταξύ τους.
Είναι προφανές ότι το κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο ορισμένων πληθυσμών και ορισμένων γειτονιών συμβάλλει στη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών παραβατικότητας και απόρριψης των θεσμών της Δημοκρατίας. Επίσης, οι διάφορες πραγματικές διακρίσεις που υφίστανται αυτοί οι πληθυσμοί και αυτά τα εδάφη δημιουργούν έναν αποκλεισμό που αυξάνει την αναδίπλωση στην ταυτότητά του και την αντίθεση στη Γαλλία και στο δημοκρατικό σχέδιο στο σύνολό του.
Αλλά αυτοί οι παράγοντες δεν είναι αποκλειστικοί και επαρκείς, και είναι ορθό να εισαχθούν πολιτιστικές μεταβλητές στο ερώτημα, χωρίς τις οποίες φαίνεται αδύνατο να κατανοηθούν τα τρέχοντα γεγονότα. Αυτό είναι θεμελιώδες λάθος της αριστεράς και μέρους του ενημερωτικού και του πολιτιστικού κόσμου, που είναι είτε αιθεροβάμων ή διακατέχεται από αφέλεια, καιροσκοπισμό ή ψηφοθηρία, τείνουν να αποενοχοποιήσουν αυτούς τους πληθυσμούς εντελώς ορίζοντάς τους σε ένα καθεστώς αιώνιων θυμάτων. Αυτό επιτρέπει τη διολίσθηση που παρακολουθούμε από την εξήγηση στη νομιμοποίηση: προσπαθώντας να βρούμε τα αίτια των ταραχών, παρασυρόμαστε προς τις δικαιολογίες τους.
Η ψευδώς καλοπροαίρετη συμπάθεια προς τη βία και τις πράξεις βανδαλισμού σημαντικού μέρους του ενημερωτικού και του πολιτικού κόσμου συμβάλλει στον αποκλεισμό αυτών των πληθυσμών από το θεσμικό παιχνίδι. Η έκφραση των αιτημάτων και των συμφερόντων τους δεν θα μπορούσε να περάσει μόνο με τη βία. Ο Ferghane Azihari έχει πολύ δίκιο όταν υπογραμμίζει τη «συγκατάβαση» που συνεπάγεται μια τέτοια στάση και επιμένει στο παράδοξο μιας τέτοιας στάσης που «επιβεβαιώνει την αντίληψη ότι δεν ανήκουμε στον ίδιο πολιτισμό και ότι είναι λογικό να ισχύουν διαφορετικοί κανόνες. ”
Αν μπορούμε να αναγνωρίσουμε και να εξηγήσουμε όλους τους παράγοντες που οδήγησαν στην κατάσταση μιας κατακερματισμένης κοινωνίας, στο σημείο να βλέπουμε κάποιους να ονειρεύονται έναν εμφύλιο πόλεμο, είναι απαράδεκτο να σχετικοποιούμε τη σοβαρότητα και τη μη νομιμότητα των ταραχών.
Συμπέρασμα
Δεν πρέπει και δεν μπορούμε να αποδεχτούμε τα βήματα που χάραξαν για εμάς οι ιδεολόγοι όλων των πλευρών, που αναμφίβολα θα οδηγήσουν σε μια μορφή εμφυλίου και κοινωνικού πολέμου.
Η επανάσταση και η απόσχιση μέρους των Γάλλων με τη βία και το χάος – ένα σενάριο που προωθείται από ένα μέρος της αριστεράς που ονειρεύεται να ολοκληρώσει την υποκατάσταση της ταξικής πάλης με την πάλη των φυλών – δεν είναι αναπόφευκτη. Ούτε το σενάριο της ακροδεξιάς, που αναγνωρίζει την αδυναμία συνεννόησης με κάποιους συμπολίτες μας.
Οι λύσεις δεν είναι απλές, αλλά θα χρειαστεί, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να βρεθεί τρόπος να κατευναστεί η οργή που κατέχει τη γαλλική κοινωνία.
Το πρώτο βήμα, χωρίς το οποίο δεν θα καταφέρουμε τίποτα, είναι να ξεφύγουμε από τα πάθη και την ιδεολογία, να επανακτήσουμε αίσθημα ευθύνης και τελικά να αντιμετωπίσουμε την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας.
Ξεφεύγοντας από τις θέσεις, το μίσος και τον εφησυχασμό, θα μπορέσουμε να επανασυνδεθούμε με τον διάλογο και έτσι να αποκαταστήσουμε τις συνθήκες για ποιοτικό δημόσιο διάλογο και αποκλιμάκωση της βίας.
Ας συλλογιστούμε αυτά τα λόγια του Raymond Aron που ολοκληρώνουν το L’Opium des Intellectuels :
«Αν η ανεκτικότητα γεννιέται από την αμφιβολία, ας διδαχτούμε να αμφιβάλλουμε για μοντέλα και ουτοπίες, να απορρίπτουμε τους προφήτες της σωτηρίας, τους προάγγελους των καταστροφών. Ας ευχόμαστε να έρθουν οι σκεπτικιστές αν θέλουν να σβήσουν τον φανατισμό. »
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
Πηγή:https://www.contrepoints.org/2023/07/01/459204-459204
