Ο Μπόρις Τζόνσον ήταν ένα πολιτικό φαινόμενο. Ναρκισσιστής. Καιροσκόπος. Εκ φύσεως επαναστάτης και διχαστική φιγούρα. Λαϊκιστής. Κανέναν άλλο πολιτικό ηγέτη δεν προσφωνούσαν οι Βρετανοί ψηφοφόροι με το μικρό του όνομα όσο αυτόν.

Η ψυχοσύνθεσή του καθόρισε την ηγεσία του. Οταν κατηγορούνταν για κάποιο παράπτωμα –όπως για παράδειγμα το να διοργανώνει πάρτι στην Ντάουνινγκ Στριτ ενώ η χώρα βρισκόταν σε lockdown και ο νόμος απαγόρευε κάτι τέτοιο– η άμεση αντίδρασή του ήταν η άρνηση. Δεν απολογείται ποτέ για τη δική του συμπεριφορά. Αντιθέτως, κατηγορεί τους άλλους. Οταν βρεθεί παγιδευμένος, ξεσπάει κατά των κατηγόρων του. Δεν αναλαμβάνει καμία προσωπική ευθύνη και δεν έχει καμία ταπεινοφροσύνη.

Η ομιλία της παραίτησής του την Πέμπτη ήταν όλο μεμψιμοιρία. Οι βουλευτές του κόμματός του ήταν «εκκεντρικοί» που επέμεναν στην παραίτησή του, ενώ είχε πετύχει τόσο πολλά και είχε να προσφέρει περισσότερα. Ηταν οδυνηρό γι’ αυτόν το πώς εξελίχθηκε το «δαρβινικό» σύστημα του κοινοβουλευτισμού στη Βρετανία. Οι βουλευτές τού φαίνονταν κοπάδι που ακολουθούσαν τη διάθεση της στιγμής. Η πολιτική ήταν ένα παιχνίδι ρουλέτας στο οποίο πρέπει κανείς να παίρνει ρίσκα. Ηταν θύμα των περιστάσεων. Δεν είχε καμία ενοχή που δεν είπε την αλήθεια.

Η πολιτική του κληρονομιά είναι η εξασθένηση των ηθικών προτύπων στον δημόσιο βίο και ο διχασμός για το Brexit

Φυσικά, όλοι οι πολιτικοί αποφεύγουν την αλήθεια όταν βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Αλλά ο Μπόρις δεν έπεσε επειδή οι υποσχέσεις που δόθηκαν στις εκλογές δεν τηρήθηκαν ή λόγω «επικοινωνιακής προπαγάνδας». Αντιθέτως, όταν του τέθηκαν ερωτήσεις σχετικά με τη δική του συμπεριφορά –πιο πρόσφατα, από πότε γνώριζε ότι ο υποδιευθυντής της κοινοβουλευτικής ομάδας του ήταν υπεύθυνος για σεξουαλικές παρενοχλήσεις;– άλλαζε συνεχώς την ιστορία του και έλεγε επανειλημμένως ψέματα. Οι βουλευτές του σταδιακά (γιατί σταδιακά;) συνειδητοποίησαν ότι ο Μπόρις ήταν ένας κατά συρροήν ψεύτης, που έστελνε τους συναδέλφους του να βγουν στην τηλεόραση και να επαναλάβουν όσα εκείνος γνώριζε ότι ήταν αναληθή και θα αποδεικνύονταν αργότερα ως τέτοια.

Οπως και ο Τραµπ, ο Μπόρις εναντιώθηκε στην προοπτική παραίτησης. Την περασμένη Τετάρτη, συνταγματολόγοι ρωτήθηκαν τι θα μπορούσε να συμβεί εάν αρνιόταν να παραιτηθεί, παρόλο που είχε χάσει την υποστήριξη του κόμματός του. Οι περίφημες «συνταγματικές δικλίδες» του βρετανικού συστήματος μπορεί να μη λειτουργούσαν όπως θα περιμέναμε. Η βασίλισσα θα μπορούσε να βρεθεί σε δύσκολη θέση εάν ο Μπόρις ζητούσε πρόωρες εκλογές για να αποδείξει ότι εξακολουθεί να έχει υποστήριξη στη χώρα. Ο Μπόρις έχει ιστορικό αμφισβήτησης του συντάγματος στο όνομα του Brexit, και οι σχολιαστές φοβούνταν τι θα μπορούσε να κάνει. Ισχυρίστηκε πως η μεγάλη εκλογική νίκη του 2019 ήταν προσωπική του νίκη. Το πόσο γρήγορα θα έφευγε δεν ήταν σαφές, αλλά τελικά αναγκάστηκε να συνειδητοποιήσει ότι είναι πρωθυπουργός, όχι πρόεδρος, και το κόμμα του έχει εξουσία πάνω του. Η στάση του σε τίποτα δεν θύμισε την γεμάτη αυταπάρνηση απόφαση του Γιώργου Παπανδρέου να παραιτηθεί από πρωθυπουργός το 2011.

Οι ξένοι ηγέτες –σύμφωνα με πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένου του Κυριάκου Μητσοτάκη– δεν μπορούσαν να καταλάβουν τον Μπόρις. Eμοιαζε με ανέκδοτο. Hταν μια αγγλική εκδοχή του Τραμπ. Αλλά, όπως και ο Τραμπ, έχει μια βάση υποστηρικτών που άλλοι ηγέτες δυσκολεύονται να κερδίσουν. Με τον Μπόρις εκτός, η αντιπολίτευση των Εργατικών πρέπει τώρα να στραφεί από τις επιθέσεις που αφορούν την προσωπικότητά του σε αυτές που αφορούν την πολιτική του Συντηρητικού Κόμματος. Υπό τον Κιρ Στάρμερ, δυσκολεύονται να καθορίσουν το δικό τους πρόγραμμα. Ωστόσο, η εμβάθυνση της οικονομικής κρίσης μπορεί να το καταστήσει ευκολότερο.

Ωστόσο, η Ιστορία δεν θα είναι επιεικής με τον Μπόρις. Η πολιτική του κληρονομιά είναι η εξασθένηση των ηθικών προτύπων στον δημόσιο βίο και ο διχασμός για το Brexit, που δημιούργησαν ένα πολιτικό χάος. Η διερεύνηση των πεπραγμένων του θα αναδείξει και τις απαράδεκτες παλινωδίες στην αντιμετώπιση της COVID-19. Η επίδραση του Μπόρις είχε να κάνει περισσότερο με τα συναισθήματα, παρά με την ουσία. Οπως θα μπορούσε να πει η Κριστίν Λαγκάρντ, «οι ενήλικοι επιστρέφουν στο δωμάτιο».

* Ο κ. Κέβιν Φέδερστοουν είναι κάτοχος της έδρας σύγχρονων ελληνικών σπουδών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στο London School of Economics.

“Καθημερινή”