του Νίκου Μέρτζου.
Η Τουρκία κλιμακώνει συστηματικά τις προκλήσεις της κατά της Ελλάδος.
Κατέχει εξαιρετική γεωπολιτική θέση μεταξύ Δύσης-Ανατολής, διαθέτει ισχυρή ακόμη οικονομία, νεαρό και ραγδαίως αυξανόμενο μουσουλμανικό πληθυσμό 75 εκατομμυρίων, μεγάλης ισχύος Ένοπλες Δυνάμεις και ένα αδίστακτο ολοκληρωτικό καθεστώς υπό τον απρόβλεπτο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Παραμένει η μακράν ισχυρότερη Περιφερειακή Δύναμη στην φλεγομένη Εγγύς Ανατολή.
Ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας κατηγορείται από το 2016 ολοένα εντονότερα και πυκνότερα σε διεθνή κλίμακα για αυταρχισμό, μεγαλομανία, στραγγαλισμό της ελευθεροτυπίας, διώξεις των αντιπάλων του κ.α. Ωστόσο, είναι αναμφίβολα ικανός και δεν πρέπει να υποτιμάται. Όταν εξελέγη πρώτη φορά Πρωθυπουργός τον Σεπτέμβριο 2001, οι Τράπεζες ήσαν χρεοκοπημένες και πολλές, η Τουρκία ζεμένη στο 18ο κατά σειράν αυστηρότατο πρόγραμμα του ΔΝΤ, ο πληθωρισμός 75% και η τουρκική λίρα σε διαρκή υποτίμηση. Με σημαία του το ήπιο Ισλάμ απελευθέρωσε και διοχέτευσε στην παραγωγή της, έως τότε απόβλητες αλλά γιγαντιαίες μάζες των πιστών Μουσουλμάνων στην Ανατολία και με υπουργό των Οικονομικών τον διεθνούς κύρους οικονομολόγο Κεμάλ Ντερβίς προχώρησε με τέτοια συνέπεια και ταχύτητα σε βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ώστε στη δεύτερη θητεία του διέκοψε το 19ο πρόγραμμα του ΔΝΤ. Σε οκτώ χρόνια οι 79 Τράπεζες περιορίσθηκαν σε 49 και αύξησαν την κεφαλαιακή τους επάρκεια στο ζηλευτό 19%, η Τουρκία κατέκτησε την 15η θέση στην Ομάδα G20 των 20 ισχυροτέρων οικονομιών του Κόσμου και το ΑΕΠ της αυξήθηκε κατά 70%. Μεταξύ 2010-1017 το ΑΕΠ της Ελλάδος μειώθηκε κατά 25%. Από το 2015 η τουρκική οικονομία δέχθηκε αύξηση πληθωρισμού και μείωση επενδύσεων αλλά μένει ισχυρή.
Ο πληθυσμός της Τουρκίας υπερέβη τα 75 εκατομμύρια και αυξάνεται ταχύτατα με υψηλό δείκτη γεννητικότητας και μέσο όρο ηλικίας τα 29 έτη που στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι τα 40. Ορμητικοί δείκτες αυξάνουν τους Μουσουλμάνους και μειώνουν τους Χριστιανούς στην βαλκανική ενδοχώρα μας όπου η Άγκυρα υπό τον Ερντογάν ασκεί εις μέγα βάθος την στρατηγική του Νεο-Οθωμανισμού και έχει καταλάβει κεντρικές θέσεις ισχύος. Αντίθετα στην Ελλάδα μεταξύ 1961-2001 τα παιδιά έως 14 ετών μειώθηκαν κατά 601.772 ενώ οι γέροι άνω των 65 ετών τριπλασιάσθηκαν σχεδόν από 687.227 σε 1.861.417. Ο δείκτης γηράνσεως του ελληνικού πληθυσμού ανήλθε στο 18,5% -τον υψηλότερο στην Ευρώπη μετά τη Γερμανία.
Αντιμέτωπη με την τουρκική απειλή κατά τα τελευταία εξήντα χρόνια η Ελλάδα αυξάνει τις αμυντικές δαπάνες της. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Έρευνας Διεθνούς Ειρήνης με έδρα τη Στοκχόλμη, το 2010 η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη από όλες τις χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας σε εισαγωγές συμβατικών όπλων με 17,1% έναντι 10,8% της Τουρκίας και πέμπτη παγκοσμίως με 4% έναντι 3% της Τουρκίας. Το 2004 οι εξοπλιστικές παραγγελίες της ανήλθαν σε 5,2 δις δολάρια. Το 74% των αμυντικών δαπανών, ωστόσο, καλύπτει τις λειτουργικές δαπάνες. Είναι η υψηλότερη αναλογία στις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ όπου ταυτόχρονα η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία σε δαπάνες για υποδομές. Οι Ένοπλες Δυνάμεις, λόγω της αποστολής τους, παραμένουν εύλογα εκτός κριτικής. Ωστόσο έως το 2012 ο Ελληνικός Στρατός Ξηράς είχε 55 Διοικήσεις, όσες περίπου ο Στρατός των Η.Π.Α. Τον Φεβρουάριο 2010 κατείχε 874 στρατόπεδα: στη Β. Ελλάδα 542, στα νησιά 127, στη Θράκη 54, στη Κεντρική και Νότιο Ελλάδα 151. Ταυτόχρονα στα Δικαστήρια αποδείχθηκε ότι επιφανείς του Πολιτικού Συστήματος λεηλάτησαν τεράστιες αμυντικές δαπάνες και εκτίουν βαριές ποινές. Εφέτος η Αξιωματική Αντιπολίτευση καταγγέλλει ονομαστικά τον Υπουργό Αμύνης για μίζες σε πωλήσεις όπλων. Οι πολιτικοί ηγέτες δεν συζητούν κατ’ ιδίαν την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής.
Παρά την προφανή υπεροχή της, όμως, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με εκρηκτικά προβλήματα τόσο στο εσωτερικό της όσο και στα ανατολικά της σύνορα. Πριν δυο μόλις χρόνια διακεκριμένος Τούρκος αναλυτής Χαλίλ Καρβελί σημείωσε:[1]
«Η Ανατολία καλύπτει το 97% αλλά πάντα ήταν δύσκολο να ενωθεί. Χρειάσθηκαν χίλια σχεδόν χρόνια, από την Μάχη του Μαντζικέρτ το 1071, ώστε η ελληνιστική πλειοψηφία της να μετατραπεί σε τουρκική από άποψη γλώσσας και θρησκείας όταν οι αυτόχθονες Χριστιανοί προσηλυτίσθηκαν στο Ισλάμ σταδιακά, αλλά σε μεγάλο βαθμό επιφανειακά. Η διαμάχη μεταξύ Ανατολίας και Κωνσταντινούπολης, όμως, δεν τελείωσε ποτέ. Στις αρχές του 20ού αιώνα το ένα πέμπτο του πληθυσμού της Ανατολίας, Αρμένιοι, Έλληνες και Ασσύριοι υπέστησαν γενοκτονία και αναγκαστική προσφυγιά, αλλά οι Κούρδοι και οι Αλεβίτες έχουν αντισταθεί στην αφομοίωση. Το Τουρκικό Κράτος προσπάθησε να καταστείλει τους Κούρδους είτε εκτοπίζοντάς τους στο εσωτερικό είτε σφαγιάζοντάς τους το 1931 στην επαρχία Αγκρί και το 1937 και το 1938 στην επαρχία Ντερσίμ. Αν και πιστός στο κοσμικό Κράτος του Κεμάλ, ο Στρατός μετά το πραξικόπημα του 1980 έκανε υποχρεωτική την θρησκευτική εκπαίδευση και σε κάθε χωριό έκτισε τζαμί αλλά ο συνδυασμός εθνικισμού και εξισλαμισμού δεν κατόρθωσε να ελέγξει την άνοδο του κοσμικού εθνικισμού των Κούρδων. Έχει έλθει ο καιρός οι ηγέτες της Τουρκίας να τερματίσουν την βίαιη καταστολή των Κούρδων. Αν η Τουρκία κοιτάξει το παρελθόν της, θα συνειδητοποιήσει ότι επιμένοντας να επιβάλει την ομοιογένεια θα συνεχίσει να διαιρεί τη χώρα και, στη διαδικασία, θα την διαλύσει».
Τα δυο επόμενα άρθρα θα εκθέσουν συνοπτικά την δράση των Κούρδων και των Αλεβιτών στο εσωτερικό και στην ανατολική περίμετρο της Τουρκίας.
Ν. Ι. Μέρτζος
[1] Halil Karveli, Η διολίσθηση της Τουρκίας, Foreign Affairs, the Hellenic Edition, 7/3/2016
