Παναγιώτης Μπαλακτάρης Δικηγόρος todelta,gr
Στις 25 Σεπτεμβρίου η Μέση Ανατολή γύρισε σελίδα. Η πορεία των Κούρδων του Ιράκ, αρχικά προς την αυτονομία και εν συνεχεία την ανεξαρτησία, η οποία τέθηκε σε εφαρμογή το 1991 και θεμελιώθηκε συνταγματικά το 2005, πέρασε στο επόμενο στάδιο. Αυτό της ελεύθερης, και γι’ αυτό σημαντικής, έκφρασης της λαϊκής βούλησης. Ήτοι, της πραγμάτωσης της λαϊκής κυριαρχίας.
Το δημοψήφισμα, του οποίου η διενέργεια είχε προκηρυχθεί, ολοκληρώθηκε. Παρά τις αντίθετες «προτροπές» της κυβέρνησης του Ιράκ, της Τουρκίας, του Ιράν, των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, η Περιφερειακή Κουρδική Διοίκηση (KRG), με επιμονή στην Ιστορία του κουρδικού λαού που ζητεί τη λύτρωση, διέβη τον Ρουβίκωνα. Οι κάλπες στήθηκαν και το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό υπέρ της ανεξαρτησίας. Το 92,73% των ψηφισάντων επέλεξε την ελευθερία και την ανεξάρτητη πορεία των Κούρδων, αντιλαμβανόμενο ότι οι «σωτήρες» και οι «πάτρωνες» είναι αναχρονιστικές έννοιες.
Απέδειξαν, συγχρόνως, ότι λαός που πραγματικά θέλει να πάρει στα χέρια του την τύχη του δεν έχει να φοβηθεί τίποτε και κανέναν. Αντιθέτως, οι δυσκολίες τον δυναμώνουν και τον ατσαλώνουν, με αποτέλεσμα την επίτευξη των στόχων που θέτει και μεθοδικά επιδιώκει. Κι αυτό αποτελεί – ή, τουλάχιστον, πρέπει να αποτελεί – παράδειγμα για όλους τους λαούς.
Υπάρχει μια σειρά από λόγους, οι οποίοι αναγκάζουν ορισμένα κράτη να αντιτίθενται. Άλλα, όπως η Τουρκία, το Ιράκ και το Ιράν, για λόγους επιβίωσης, άλλα, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, για λόγους εξυπηρέτησης των άμεσων δικών τους συμφερόντων και άλλα, όπως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, υπό τον κίνδυνο μεσο-μακροπρόθεσμων επιπτώσεων από μειονότητες που ενυπάρχουν στα εδάφη τους.
Έχει, όμως, στην πραγματικότητα το δικαίωμα οποιοδήποτε κράτος να αντιταχθεί στη βούληση ανεξαρτησίας του κουρδικού λαού; Η απάντηση είναι αρνητική. Πρωτίστως, για ιστορικούς λόγους, οι Κούρδοι, οι οποίοι αναφέρονται ακόμη και στην αρχαία ελληνική γραμματεία είναι εκ των παλαιοτέρων φύλων της Μέσης Ανατολής. Κατοικούσαν στα εδάφη της Μεσοποταμίας (περιοχή ανάμεσα σε Τίγρη και Ευφράτη) και ονομάζονταν Καρδούχοι. Και πάντως, πολύ πριν εμφανιστούν τα τουρκικά φύλα και κατακλύσουν για αρχή τις πεδιάδες της Εύφορης Ημισελήνου. Αντλούν δικαίωμα ανεξαρτησίας, λοιπόν, πρώτον ένεκα της ιστορικής τους παρουσίας στην περιοχή. Έπειτα, είναι το μεγαλύτερο έθνος στον κόσμο χωρίς κράτος. Υπολογίζεται ότι ο κουρδικός πληθυσμός ανέρχεται συνολικά σε τριάντα πέντε με σαράντα (35-40) εκατομμύρια.
Κρατικά ανέστιοι, ενώ κατ’ ουσίαν είναι διωχθέντες, έχουν υπομείνει και ανεχτεί σχεδόν κάθε είδους σκλαβιά και εξαπάτηση. Έχουν παραγκωνισθεί από τις διεθνείς συνθήκες που καθόρισαν τα σύνορα της Μέσης Ανατολής και υποτάχθηκαν στους αυθαίρετους σχεδιασμούς των Μεγάλων Δυνάμεων και στην χάραξη των κρατικών ορίων. Τώρα, σε αυτήν την καμπή, το όνειρο της ανεξαρτησίας των Κούρδων συμπίπτει με τον ρου της Ιστορίας. Επιπροσθέτως, οι επιτυχείς μάχες που έδωσαν οι Κούρδοι εναντίον του λεγομένου Ισλαμικού Κράτους είναι χαρακτηριστικές του γεγονότος, ότι μόνον εκείνοι αντιμετώπισαν αποτελεσματικά τις επιθέσεις σε Χριστιανούς, Γιεζιντί και Μουσουλμάνους από την σαλαφιστική λαίλαπα, που η Τουρκία παραδείγματος χάριν ευνοούσε. Έτσι, κεφαλαιοποιούν τις αξιοθαύμαστες στρατιωτικές νίκες τους, ενάντια σε έναν αποφασισμένο εχθρό, ο οποίος ισχυρή αντίσταση άρχισε να βρίσκει πρώτα στην Κομπάνι και ύστερα αλλού. Άλλωστε, όπως έχει γράψει και ο διπλωμάτης Ρόμπερτ Κήλυ: «θεμελιώδης αρχή της διπλωματίας είναι: εντόπισε το αναπόφευκτο και εκμεταλλεύσου το προς όφελός σου».
Όλα τα ανωτέρω συνηγορούν στο γεγονός, ότι οι Κούρδοι είναι νόμιμοι κληρονόμοι των περιοχών, στις οποίες δρούσαν ήδη από χιλιάδων χρόνων και επιπλέον, δικαιούνται να αποζητούν την πλήρη ανεξαρτησία τους.
Η ανεξαρτησία των Κούρδων, ιδωμένη από την πλευρά της Τουρκίας, του Ιράκ, του Ιράν, αλλά και της Συρίας, που φοβούνται για την επιβίωσή τους, είναι θανάσιμο πλήγμα. Εάν ο κουρδικός πληθυσμός του Ιράκ κερδίσει την ανεξαρτησία του, το ίδιο θα ζητήσουν και οι όμοροι και καταπιεσμένοι κουρδικοί πληθυσμοί. Αυτό συνεπάγεται την έκρηξη στα σαθρά, εξ επόψεως ομοιογένειας, κρατικά θεμέλια αυτών των χωρών και την περαιτέρω ομοσπονδοποίηση ή και ακρωτηριασμό, σε βάθος χρόνου. Η Συρία, αντιλαμβανόμενη ότι η ορθότερη μεταχείριση των Κούρδων απαιτεί την αυτονομία τους, έσπευσε δια στόματος του υπουργού εξωτερικών Μουαλέμ να διακηρύξει την πρόθεση παραχώρησης προνομίων έως αυτονομίας. Αυτό ακριβώς, δηλαδή, που τρέμει η Τουρκία και το Ιράν! Όμως, η ανεξαρτησία των Κούρδων του Νοτίου Κουρδιστάν θα δημιουργήσει ικανό προηγούμενο – και νομικό στον ΟΗΕ – για την εξάπλωση του αέρα ανεξαρτησίας και στα λοιπά τρία (3) τμήματα του Κουρδιστάν. Ιδιαιτέρως σημαντικό είναι το γεγονός τής σε πρώτο χρόνο εκτιμώμενης αναγνώρισης του ανεξάρτητου κράτους του Κουρδιστάν από αρκετά κράτη, μεταξύ των οποίων και αυτό του Ισραήλ.
Τουρκική αντίδραση
Η Τουρκία ευρισκόμενη μονίμως στο κυνήγι των εθνικιστικών της φιλοδοξιών δεν βλέπει καθαρά και διαπράττει σφάλματα στη μεταχείριση γενικώς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικώς των δικαιωμάτων των Κούρδων. Έχει ισοπεδώσει, λόγου χάριν, την Σουρ που βρίσκεται στο Ντιγιάρμπακιρ και διώκει κατά σύστημα, όποιον επιθυμεί μια πιο ανοιχτή κοινωνία. Ο Τζαν Ντουντάρ, πρώην αρχισυντάκτης της Τζουμχουριγιέτ, κλείνει το εξαιρετικό βιβλίο του με τίτλο «Μας συνέλαβαν» με την ανατριχιαστική φράση: «Αγκαλιασμένος από τους αγαπημένους μου, βγήκα από την κλειστή φυλακή της Σηλυβρίας στην μισάνοιχτη φυλακή που είναι η Τουρκία». Απόδειξη της δεινής συμπεριφοράς που επιφυλάσσει το τουρκικό κράτος σε οποιονδήποτε αντιφρονούντα.
Εν προκειμένω, η Τουρκία απειλούσε σε όλους τους τόνους την KRG για τη ματαίωση του δημοψηφίσματος, αλλά για άλλη μια φορά οι απειλές της αποδείχθηκαν κούφιες. Οι από κοινού με την ιρακινή κυβέρνηση στρατιωτικές ασκήσεις δεν στάθηκαν ικανές «να γυρίσουν το ποτάμι πίσω» και πλέον, μετά το δημοψήφισμα πλειοδοτεί σε συσκέψεις των αρχών ασφαλείας και σχεδιασμούς δράσεων στο έδαφος του Νοτίου Κουρδιστάν. Προειδοποιήσεις, οι οποίες εκτιμώνται από σοβαρούς αναλυτές ότι είναι «αδειανά πουκάμισα», διότι η Τουρκία δεν θα τολμήσει να μπει σε έναν βάλτο χειρότερο ενδεχομένως από αυτόν της Συρίας και σίγουρα πιο επικίνδυνο, εάν συνυπολογιστεί το γεγονός της ύπαρξης του αρχηγείου του ΡΚΚ στο όρος Κανδήλι…
Ανακοινώσεις Τούρκων υπουργών, ότι θα παγώσουν το εμπόριο με την KRG, με σκοπό να της προκαλέσουν οικονομική ασφυξία, δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού κατόπιν επικοινωνίας με τον Ιρακινό ομόλογό του περί λήψης «σκληρών μέτρων» και υπόνοιες ανάληψης στρατιωτικής δράσης εκτιμάται ότι θα παραμείνουν στα λόγια. Δεν θα υλοποιηθούν, ακόμη και εάν προβούν από κοινού Τουρκία και Ιράκ σε μικρής κλίμακας διασυνοριακές επιχειρήσεις.
Όσον αφορά το Ιράκ, αυτό σε αυτήν την περίπτωση, αποτελεί τον μπροστινό της Τουρκίας, η οποία θα προσπαθήσει να χειριστεί την κυβέρνησή του ως αντιπρόσωπο στη μάχη εναντίον των Κούρδων. Εξ ου και η απόφαση του ιρακινού κοινοβουλίου, την οποίαν υποστηρίζει η Τουρκία, για αποστολή στρατευμάτων στο Κιρκούκ, προκειμένου να το αποσπάσουν με τις πολύτιμες πετρελαιοπηγές του από τον έλεγχο των πεσμεργκά. Γι’ αυτό και η Τουρκία ενθαρρύνει την επιβολή εμπάργκο στην KRG και συμφωνεί με το κλείσιμο των αεροδρομίων (Ερμπίλ και Σουλεϋμανίγια) από μέρους του Ιράκ. Η Τουρκία, ταυτόχρονα, σκοντάφτει και στην αινιγματική στάση της Ρωσίας. Η Ρωσία δι’ επίσημης ανακοίνωσης του υπουργείου εξωτερικών της έκανε λόγο για «σεβαστές φιλοδοξίες των Κούρδων», βάζοντας ταφόπλακα στην προσμονή της Άγκυρας για δήθεν συμπόρευση στο θέμα αυτό, που για την τελευταία είναι μείζον. Εκτός από τη Ρωσία, πίσω από την KRG βρίσκονται και άλλες δυνάμεις, μέσω των πανίσχυρων πετρελαϊκών τους εταιρειών, γεγονός που διασφαλίζει έως έναν μεγάλο βαθμό την υπόσταση του διαφαινόμενου κράτους του Νοτίου Κουρδιστάν. Απέναντι σε αυτήν την έμμεση, αλλά πολύ ουσιαστική, στήριξη που παρέχεται χωρίς τυμπανοκρουσίες στον Μπαρζανί η Τουρκία είναι αδύναμη.
Ελληνική σιγή
Η χειμαζόμενη και άτυχη πατρίδα μας ζει το δικό της δράμα. Έχει πειστεί ότι μοναδικό της ενδιαφέρον είναι η Οικονομία και οι ανίκανοι πολιτικοί έχουν κλείσει τα μάτια τους στις κοσμοϊστορικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στη γειτονιά μας. Ως αποτέλεσμα, ουδεμία εξ αυτών αξιοποιούν και αφήνουν τις ευκαιρίες να φεύγουν ανεκμετάλλευτες. Κάποιοι μάλιστα, ευτυχώς λίγοι, έχουν τοποθετηθεί ενάντια στο κουρδικό δημοψήφισμα με επιχειρηματολογία που θα ζήλευε και ο εκπρόσωπος τύπου του Τούρκου προέδρου… Ισχυρίζονται, ότι δεν πρέπει η χώρα μας να αναγνωρίσει το αποτέλεσμα του κουρδικού δημοψηφίσματος, διότι μπορεί να αντιμετωπίσει πρόβλημα με δήθεν παρόμοιες καταστάσεις. Ουδέν ψευδέστερον και παραπειστικότερον τούτου! Η Ελλάδα δεν διαθέτει στους κόλπους της κάποια εθνική μειονότητα, ούτε υφίσταται κάποιος τέτοιος φόβος. Ίσως, αυτός εγκαταβιεί στις ρίζες της δειλίας ορισμένων και πάντως, δεν είναι πραγματικός. Ούτως ή άλλως, η ζωή είναι μια άναντη οδός και ως τέτοια επιτάσσει να είμαστε διαρκώς σε ετοιμότητα για την ικανοποίηση των εθνικών μας συμφερόντων. Πολλώ δε μάλλον, όταν αυτά περνούν μέσα από την δημοκρατικοποίηση των γειτόνων μας, οι οποίοι έτσι θα πάψουν να είναι προκλητικοί και επιθετικοί.
Κατά τα φαινόμενα, οι αρμόδιες Αρχές παρακολουθούν στενά τα τεκταινόμενα στα ανατολικά μας και ίσως τηρούν σιγήν ιχθύος για λόγους τακτικής. Εάν αυτό ισχύει, τότε πράττουν σωστά. Εάν, τουναντίον, η σιγή υποκρύπτει φοβίες και διαχρονικές ανασφάλειες, θα είμαστε απλώς άξιοι της μοίρας μας. Κυριολεκτικά!
