«Ποιοι είναι και γιατί οι αποσπασμένοι εργαζόμενοι εντός της Ε.Ε. προκαλούν διαιρετικές αντιδράσεις;»

Του Αλκη Καλλιαντζίδη Οικονομολόγου [email protected]   www.kalkis.eu

Ο Emmanuel Macron, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, ολοκλήρωσε μια μίνι περιοδεία  στην Αυστρία, Ρουμανία και Βουλγαρία, έχοντας συναντήσει στο Σάλτσμπουρκ  και τους ηγέτες της Τσεχίας και Σλοβακίας, πριν έρθει στην Ελλάδα σε λίγες μέρες για να συναντήσει την ελληνική ηγεσία με άγνωστη ακόμα ατζέντα.

Ποιος ήταν ο κύριος σκοπός αυτής της περιοδείας ;

Να επιτύχει την υποστήριξη των εν λόγω χωρών αναφορικά με το αίτημά του  προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τροποποίηση της ισχύουσας από το 1996 κοινοτικής οδηγίας για τους «αποσπασμένους εργαζομένους», από μια κοινοτική επιχείρηση με έδρα μια κοινοτική χώρα π.χ. την Πολωνία, σε μια άλλη κοινοτική επιχείρηση με έδρα μια άλλη κοινοτική χώρα π.χ. τη Γαλλία η οποία φιλοξενούσε το 2016 280.000 Πολωνούς αποσπασμένους. Αλλά και να διασπάσει την άτυπη ένωση των χωρών του αποκαλούμενου  «Visegrad».

Γιατί αυτή η επιδίωξη του Macron τώρα ;

Γιατί μεγάλη μερίδα Γάλλων και άλλων κοινοτικών εργαζομένων θεωρεί ότι οι «αποσπασμένοι εργαζόμενοι» των πρώην ανατολικο-ευρωπαϊκών χωρών σε δυτικο-ευρωπαϊκές χώρες συμβάλουν σε ένα «κοινωνικό ντάμπιγκ» σε βάρος των δυτικο-ευρωπαίων εργαζομένων, αφού οι «αποσπασμένοι» στοιχίζουν λιγότερο στην δυτική εργοδοσία (αν τους καταβάλει τον κατώτατο μισθό είναι νόμιμη) η οποία τους προτιμάει για να συμπιέσει το κόστος του συντελεστή εργασία. Έτσι θεωρείται ότι αυξάνεται η ανεργία στις δυτικο-ευρωπαϊκές χώρες, ενισχύεται η ξενοφοβία και η ακροδεξιά, ότι «προδίδεται το ευρωπαϊκό πνεύμα σύγκλησης στις βασικές αρχές του», καταστρατηγείται ο νόμος και εφαρμόζεται ένας αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ των μισθωτών των διαφόρων χωρών, ισχυρίζεται η πλευρά Macron. Ο Γάλλος πρόεδρος κινεί τώρα αυτό το ζήτημα, γιατί ήταν μια προεκλογική του δέσμευση να το κινήσει τώρα (άλλη μια τήρηση του χρονοδιαγράμματός του. Αν απέφευγε το μακιγιάζ των 26.000 ευρώ, ίσως τα πράγματα να ήταν καλύτερα για αυτόν), επιδιώκοντας  την σύμφωνη γνώμη για την «ενισχυμένη πλειοψηφία» των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τροποποίηση της οδηγίας. Για αυτό το θέμα δεν απαιτείται ομοφωνία, όπως ανοήτως υποστηρίζεται από κάποιους άσχετους νεοέλληνες. Σύμφωνα δε με το Editorial της ηλεκτρονικής έκδοσης της εφημερίδας LE MONDE στις 24-08-2017, ο Γάλλος πρόεδρος πέτυχε την υποστήριξη της Πράγας, της Μπρατισλάβας και της Βιέννης, όπως δείχνει και η σχετική φωτογραφία του BERTRAND GUAY / AFP και των δημοσιογράφων Robert Fico, Christian Kern και Bohuslav Sobotka.

 Ποιος θεωρείται «αποσπασμένος εργαζόμενος» ;

Η κοινοτική Οδηγία που χρονολογείται από το 1996 εγκρίθηκε για να συμβάλλει θεωρητικά στην ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ, διευκολύνοντας την κινητικότητα της εργασίας.

Το άρθρο 2 του κειμένου της Οδηγίας ορίζει έναν αποσπασμένο εργαζόμενο ως «τον κάθε εργαζόμενο που εκτελεί το έργο του για περιορισμένο χρονικό διάστημα  στο έδαφος κράτους μέλους άλλου από το κράτος στο έδαφος του οποίου εργάζεται συνήθως». Προσοχή, δεν πρέπει να συγχέονται αυτοί οι μισθωτοί με τους υπηκόους ενός κράτους μέλους (π.χ της Βουλγαρίας) που εγκαθίστανται μόνιμα σε μια άλλη χώρα (π.χ. τη Γερμανία) και αναζητούν εκεί μια απασχόληση και κοινωνική ενσωμάτωση, χωρίς να εργάζονται προηγουμένως σε επιχείρηση στη χώρα καταγωγής τους.

Το κείμενο της οδηγίας προβλέπει 3 «διακρατικές» καταστάσεις τέτοιας εργασίας:

Ένας μισθωτός που αποστέλλεται από την Πολωνία π.χ. σε άλλη χώρα στη Γαλλία π.χ., βάσει «σύμβασης μεταξύ της πολωνικής επιχείρησης αποστολής και του γάλλου αποδέκτη της υπηρεσίας που παρέχεται σε αυτό το κράτος μέλος».

Ένας μισθωτός που αποσπάται σε άλλη χώρα «μέσα σε μια μονάδα ή σε μια επιχείρηση που ανήκει στον ίδιο επιχειρηματικό όμιλο».

Ένας προσωρινός εργαζόμενος αποσπασμένος σε «μια επιχείρηση-χρήστη που είναι εγκατεστημένη ή λειτουργεί στην επικράτεια κράτους μέλους».

Και στις 3 αυτές περιπτώσεις, εξηγείται ότι πρέπει να υπάρχει και να παραμείνει μια «εργασιακή σχέση μεταξύ της επιχείρησης αποστολής και του εργαζομένου κατά την περίοδο απόσπασής του».

Αυτό που επιδιώκει ο Macron είναι μόνο το πρώτο βήμα, που ενδεχομένως να μετρήσει, σε έναν πολύ πιο συμβολικό αγώνα για το μέλλον της Ευρώπης, για δύο λόγους :

Πρώτον η απόσπαση εργαζομένων  που επιτρέπει στις εταιρείες τους την καταβολή των χαμηλότερων εισφορών κοινωνικής ασφάλισής τους στη χώρα καταγωγής τους ευνοεί το κοινωνικό ντάμπινγκ και τον άνισο ανταγωνισμό τους με τους ντόπιους ομοειδείς εργαζόμενους των χωρών υποδοχής τους (45% είναι στη Γαλλία οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης), πυροδοτώντας εκεί την άνοδο του λαϊκισμού και του ευρωσκεπτικισμού.

Δεύτερον, εντός της ΕΕ, το ζήτημα αυτό έχει καταστεί ένα από τα κύρια και επικίνδυνα θέματα διαιρέσεων μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Βλέπε την οξύτατη διπλωματική φασαρία που ξέσπασε στις 25-08-2017 μεταξύ Γαλλίας και Πολωνίας, με βαρύτατους υπαινιγμούς.  Η Ανατολή – με την  Πολωνία, κατά πρώτο λόγο – ως προμηθευτή  «αποσπασμένων εργαζομένων» (500.000 Πολωνοί) και  η Δύση (ειδικότερα η Γερμανία, η Γαλλία και το Βέλγιο) ως αποδέκτης τους. Μεταξύ των 11 κρατών μελών που αντιτάχθηκαν στη μεταρρύθμιση της Οδηγίας το Μάιο του 2017, οι 10 ήταν χώρες της ανατολικής Ε.Ε., στις οποίες προσχώρησε και η Δανία.

Μια ισχυρή χειρονομία του Macron

Ο Γάλλος πρόεδρος θέλησε  να δείξει στους Γάλλους ψηφοφόρους ότι είναι δυνατόν να βελτιωθεί η λειτουργία της Ευρώπης μέσα και από την μεταρρύθμιση του ισχύοντος  καθεστώτος των «αποσπασμένων εργαζομένων»  μέχρι το τέλος του 2017. Θέμα που όπως είδαμε παραπάνω έχει διαιρέσει την Ε.Ε. σε δυο μπλοκ. Η συσπείρωση της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Σλοβακίας στη γαλλική θέση, η οποία θέλει να μειώσει τη διάρκεια των συμβάσεων «αποσπασμένων εργαζομένων» σε ένα έτος από δύο που είναι σήμερα και να εξισώσει την αμοιβή τους με τους γηγενείς εργαζόμενους (ίδια αμοιβή για ίδια εργασία είναι το γαλλικό σλόγκαν),  πηγαίνει προς αυτήν την κατεύθυνση. Είναι μια ισχυρή πολιτικά χειρονομία, αν επιτύχει φυσικά την αυστηροποίηση της εφαρμογής της.

Η Γαλλία ζητά, πέραν του περιορισμού της χρονικής διάρκειας της απόσπασης στους 12 μήνες, να ενισχυθεί και η καταπολέμηση των «εταιρειών-σφραγίδωνν» (boîte aux lettres), μέσα από την μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία  ενάντια στην καταστρατήγηση της Οδηγίας και την απάτη.

Εάν όμως ο γάλλος πρόεδρος αγωνίζεται για μια φιλόδοξη αναθεώρηση της αποσπασμένης εργασίας, δεν ενδιαφέρεται να καταργήσει την σχετική οδηγία. Πράγματι, η Γαλλία κατέχει την 3η θέση στις ευρωπαϊκές χώρες που αποσπούν εργαζομένους στο εξωτερικό. Σύμφωνα με έγγραφο του φορέα CNLTI του 2015, 200.000 Γάλλοι αποσπασμένοι εργάζονταν περιοδικά σε άλλα κράτη της Ένωσης.

 Ο Άλκης Καλλιαντζίδης, είναι Οικονομολόγος