Ο μεσολαβητής του ΟΗΕ στο κυπριακό Εσπεν Μπάρθ Άιντα.
Το Σχέδιο Ανάν διασφάλιζε με προκλητικότατο τρόπο όλες τις δημόσια διακηρυγμένες θέσεις της νατοϊκής Τουρκίας στο μείζον αυτό ζήτημα. Μάλιστα η υιοθέτηση των θέσεων αυτών έγινε και με ταπεινωτικό τρόπο για τη δική μας πλευρά, σε διεθνή τάχατες σύναξη μελών της INTCOM στο Μπούργκενστοκ της Ελβετίας. Εκεί το μήνυμα το οποίο «τσιμέντωσε» το αποτέλεσμα ήρθε από την Ουάσιγκτον και ήταν κυριολεκτικά και επί λέξει το εξής: «Shoot the South». Προσπαθούσε παρασκηνιακά και απεγνωσμένα η δική μας πλευρά να εξασφαλίσει κάποιες τροποποιήσεις» στο Σχέδιο. Όμως η INTCOM, δηλαδή η Ουάσιγκτον, ήταν ανένδοτη διότι παρέμενε «δεσμευμένη» σε μια κυνική συναλλαγή που ήταν να «προσφερθεί» η Κύπρος στην Τουρκία «υπό την μορφή του Σχεδίου Ανάν», κατά παραδοχή του Aμερικανού αξιωματούχου Daniel Fried.
Η συναλλαγή έγινε αρχές του 2003 και αφορούσε την παραχώρηση στις ΗΠΑ στρατιωτικών διευκολύνσεων από την Άγκυρα, για την σχεδιαζόμενη αμερικανική επιδρομή κατά του Ιράκ. Παρά το γεγονός ότι οι Τούρκοι αθέτησαν τη συμφωνία, οι Αμερικάνοι παρέμειναν δεσμευμένοι σε ότι υπoσχέθηκαν κατά της Κύπρου. Και αυτό διότι κατά τους Αμερικανούς, ποτέ, μα ποτέ, δεν πρέπει να δυσαρεστείται και να δυσανασχετεί η μεγάλη αυτή σύμμαχος της Δύσης, η Τουρκία. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να κάνει «του κεφαλιού της». Και τότε, τι θα απογίνει και πώς θα επιβιώσει η Δύση και μαζί και ο παγκόσμιος πολιτισμός, χωρίς τους Τούρκους; Ξεφεύγει και γίνεται «υπαρξιακό», πλέον, το ζήτημα. Δεν μπορεί να διακυβεύεται η επιβίωση ενός ολόκληρου πολιτισμού, λόγω ενός αδύναμου κράτους.
Σήμερα η Κύπρος βρίσκεται, και πάλι, σε μια αντίστοιχη με το 2004 κατάσταση. Είναι αντιμέτωπη με μια ακόμη συναλλαγή που παραπέμπει, εν μέρει τουλάχιστον, και πάλι στην Τουρκία και στη Μέση Ανατολή, και με τον Άιντα να πρωταγωνιστεί στη θέση του Ντε Σότο. Όπως και ο Ντε Σότο, αγνοεί και αυτός το ζήτημα της ασφάλειας. Και νομίζει πως με γενικολογίες, ασάφειες και υπεκφυγές, θα βρεί τη «χρυσή τομή» έτσι ώστε η Τουρκία να μπαινοβγαίνει στην Κύπρο κατά το δοκούν και, ταυτόχρονα, οι Ελληνοκύπριοι να νιώθουν «ασφαλείς.
Επικουρούμενος από την INTCOM, ο Νορβηγός επιχειρεί να πουλήσει το παλιό κρασί του 2004 -την ομηρία δηλαδή της Κύπρου από την Άγκυρα- σε καινούργια μπουκάλια, όπως λεν στη Εσπερία. Και πιστεύει πως είναι τόσο έξυπνος ώστε να το καταφέρει. Ευτυχώς δηλαδή. Το φαινομενικά παράδοξο με τον Άιντα είναι ότι γνωρίζει πολύ καλά τι συμβαίνει. Έχει αρκετή εμπειρία και ειδικά σε ζητήματα εθνοτικών συγκρούσεων και επίλυσης διαφόρων, ώστε να ξέρει τις αρχές που διέπουν διαπραγματεύσεις. Και η πιο βασική από αυτές είναι η αρχή της αμοιβαιότητας και της εξισορρόπησης συμφερόντων. Σε βασικά ζητήματα ουσίας, όπως είναι το κυρίαρχο της ασφάλειας, γνωρίζει πως το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι, εξ ορισμού, μηδενικό.
Ωστόσο αυτό που ο Άιντα σήμερα επιχειρεί, είναι να μηδενίσει το αποτέλεσμα στο ζήτημα της ασφάλειας κατά της Κύπρου και υπέρ της Τουρκίας. Δεν γνωρίζει ο ευρυμαθής και πολυπράγμων Νορβηγός, με το εντυπωσιακό βιογραφικό, τι γράφει ο Χένρι Κίσινγκερ, το είδωλό του όπως παραδέχεται, στο ζήτημα της ασφάλειας; Ότι δεν μπορεί να υπάρξει «απόλυτη ασφάλεια» για ένα κράτος; Που είναι η επιδίωξη της Τουρκία στην Κύπρο; Και πως μια τέτοια επιθυμία οδηγεί στη ρευστότητα, στην ανισορροπία και τελικά στη σύγκρουση; Ασφαλώς και το γνωρίζει. Του το υπενθυμίζω, όμως, επειδή ως επιφανές μέλος της INTCOM είναι «μπίζιμποϊ» και πιθανό στην περίπτωση της Κύπρου να του διαφεύγει. Γράφει ο Κίσινγκερ: «Η επιθυμία της απόλυτης ασφάλειας (από μια) δύναμη … σημαίνει την απόλυτη ανασφάλεια για όλες τις άλλες» (δες Henry A. Kissinger, “A World Restored, 1812-1822”).
Ωστόσο δεν είναι μόνο τον Κίσινγκερ που προσποιείται ότι έχει ξεχάσει ο Άιντα. Έχει προφανώς ξεχάσει και τον εαυτό του και το δικό του έργο για ζητήματα ασφαλείας, διότι αυτά που γνωρίζει δεν εξυπηρετούν την κυπριακή του ατζέντα. Κυριολεκτικά «παίζει πελλόν» για αυτά που έχει γράψει και για τα συμπεράσματα που έχουν προκύψει από συλλογικές έρευνες που έχει κάνει σε περιοχές συγκρούσεων σε Αφρική και Ασία. Αυτά καταγράφονται στό συλλογικό του έργο “Peace building and and Police Reform” (2000). Έχει πάθει, προφανώς, μια μορφή ιδιόμορφης αμνησίας διότι τα αγνοεί, στην περίπτωση της Κύπρου, αυτά για τα οποία αλλού κορδώνεται. Κατά τον μελετητή και ερευνητή Άιντα, το ζήτημα της ασφάλειας πρέπει να ιεραρχείται πρώτο, σε κάθε προσπάθεια εμπέδωσης της ειρήνης. Και υπογραμμίζει πως όπου αγνοήθηκε η βασική αυτή αρχή, εκεί που δεν διασκεδάστηκε το ζήτημα ανασφάλειας ανάμεσα στον πληθυσμό, η οικοδόμηση της ειρήνης απέτυχε. Μάλιστα το σλόγκαν για την εμπέδωση της ειρήνης, “Security First Appoach”, πιστώνεται σε αυτόν και στους συνεργάτες του. Όμως στην κυπριακή του ατζέντα το έχει τελευταίο, ενώ κάθε τόσο αφήνει να του «ξεφύγουν» λόγια , όπως πρόσφατα για την ανάγκη σύγκλισης «πενταμελούς» για το ζήτημα της ασφάλειας και με αναφορές σε «εγγυήτριες δυνάμεις» κ.λπ. Όλα αυτά παραπέμπουν σε πάγιες τουρκικές θέσεις.
Στην Κύπρο ο Άιντα βρίσκεται με μια δοτή ατζέντα την οποία αφού αισίως εφαρμόσει θα πάρει τις αμοιβές του, πιθανότατα μια υψηλόβαθμη θέση στη Γραμματεία του ΟΗΕ. Όπως έχω υποστήριξει, ο Άιντα είναι μωροφιλόδοξος, γεγονός που διαπιστώνει και ο Αμερικανός πρέσβης στο Όσλο B. Whitney. Ο τελευταίος σκιαγραφεί την προσωπικότητά του Άιντα σε τηλεγράφημα προς Ουάσιγκτον τον Ιούλιο του 2008 που διέρρευσε από τα Wikileaks. Σε άλλα τηλεγραφήματα οι Αμερικάνοι του πλέκουν μεν το εγκώμιο ως φιλοαμερικανού και ατλαντιστή, αλλά τον παρουσιάζουν και ως εξουσιολάτρη έτοιμο να προωθήσει πρωτίστως το προσωπικό του συμφέρον σε βάρος ακόμη και της χώρας του. Κάποιοι Νορβηγοί συνάδελφοί του δεν φαίνεται να τον έχουν σε υπόληψη, αφού στα τηλεγραφήματα των Wikileaks τον εμφανίζουν ως δουλόφρονα (“fawning»), ιδιαίτερα έναντι των ΗΠΑ.
Θέλει να κλείσει το Κυπριακό
Η ατζέντα του Άιντα για την Κύπρο είναι να «κλείσει το Κυπριακό» όπως επιτάσσουν τα ευρωατλαντικά συμφέροντα και η ιδεολογία του ευρωατλαντισμού που τα διέπει. Μέσα από αυτό το πρίσμα δεν υπάρχει χώρος για ένα αυτόνομο κυπριακό κράτος. Συνεπώς το υφιστάμενο κράτος, δηλαδή η Κυπριακή Δημοκρατία, πρέπει να καταλυθεί και τη θέση του να πάρει ένα ιδιόμορφο κρατικό μόρφωμα το οποίο να διατηρεί μεν τα «τυπικά» χαρακτηριστικά κράτους, αλλά στην πράξη να είναι ενεργούμενο ξένων δυνάμεων και τοποτηρητών.
Κατά την ιδεολογία του ευρωατλαντισμού η κατοχύρωση των ευρωατλαντικών σχέσεων περνά α) μέσα από το «θεσμικό» πάντρεμα του ΝΑΤΟ με την Ευρωπαϊκή Ένωση και β) με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Και στις δυο περιπτώσεις αυτό είναι αδύνατο χωρίς την ακύρωση θεσμικών όπλων που κατέχουν Κύπρος και Ελλάδα στους μηχανισμούς της ΕΕ. Ειδικά στο ζήτημα της θεσμικής συνεργασίας ΝΑΤΟ και ΕΕ, ο Άιντα έχει αγαστή συνεργασία με τον σημερινό Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, τον πρώην πρωθυπουργό της Νορβηγίας (2001 και 2005-20013) Jens Stoltenberg. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Ο Άιντα είναι προστατευόμενός του. Αυτός τον ανέδειξε σε πολύ νεαρή ηλικία και αυτός τον «προβίβασε» από γραφειοκράτη σε υπουργό, πρώτα Άμυνας και μετά Εξωτερικών (2011-2013). Η ατζέντα και των δύο για τη Τουρκία είναι η ίδια. Η τουρκολαγνεία του Stoltenberg είναι χωρίς όρια. Τη βλέπουμε σε καθημερινή διάταξη με τη συριακή κρίση. Η αντίστοιχη τουρκολαγνεία του Άιντα είναι επιτήδεια καμουφλαρισμένη. Όμως δεν διαφέρει ποσώς.
Στην περίπτωση του Άιντα η Κύπρος έχει να κάνει με ένα επιτήδειο τσαρλατάνο, ο οποίος όχι τυχαία επιλέχτηκε για να διαδεχτεί τον Αλεξάντερ Ντάουνερ. Και οι δυο είχαν «παράλληλες» διεθνείς καριέρες ως εκτελεστικά όργανα της INTCOM. Ο Άιντα βρίσκεται στην Κύπρο για να ολοκληρώσει το έργο του Ντάουνερ και της INTCOM. Το έργο του θα το δούμε, οσονούπω, στο ζήτημα ειδικά της ασφάλειας – των λεγόμενων «εγγυήσεων» και των λεγόμενων εγγυητριών δυνάμεων. Εκεί η αμοιβαία υποκρισία που χαρακτηρίζει το σύνολο των διαπραγματεύσεων θα συγκρουστεί, αναπόφευκτα, με την πραγματικότητα. Αυτή είναι η μεγάλη πλειοψηφία του κυπριακού λαού και το μέγιστο μέλημά του, που είναι ασφάλειά του μέσα σε μια ευνομούμενη και δημοκρατική πολιτεία. Και το όχι και τόσο μυστικό όπλο του λαού, όπως ακροθιγώς προανέφερα, είναι ο ίδιος ο Άιντα. Πραγματικά πιστεύει, ο άνθρωπος, ότι είναι εξυπνότερος από τον διπλανό του.
Η περίπτωσή του αποτελεί κλασικό παράδειγμα το πως η ιδεολογία κυριαρχεί σε βάρος των βιωμάτων και εμπειρίων που αποκτά κάποια ως μελετητής. Η ειρωνεία με τον ΕΜΕ είναι πως γνωρίζει από πρώτο χέρι και βάσει δικών του μελετών και εμπειριών σε ζωντανά πεδία έρευνας πως το ζήτημα της αμοιβαίας ασφάλειας είναι εκ των ων ούκ άνευ για μια αποτελεσματική λύση και για την ειρήνη στην Κύπρο.
Πηγή. Συγγραφέας
