Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Στην Αργεντινή, το ΔΝΤ θεωρούσε ότι η παρέμβασή του θα ήταν αρκετή για να καθησυχάσει τις αγορές. Συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Οι αγορές το έβαλαν στα πόδια. Οι επενδύσεις δεν ήρθαν. Και η φτώχεια αυξήθηκε.
Αυτά αναφέρουν :
@ ο χρονογράφος Stéphane Lauer του ηλεκτρονικού Le Monde στις 9-9-2019 για τις αγορές και το ΔΝΤ.
@ η δημοσιογράφος Aude Villiers-Moriamé διεκτραγωδεί στις 30-9-2019 στην ίδια ηλεκτρονική εφημερίδα την αδυναμία μεγάλης μερίδας των Αργεντινών να αγοράσουν ακόμα και το γάλα τους, το πιο βασικό είδος διατροφής ιδιαίτερα για τα παιδιά.
Να πως την πάτησε το ΔΝΤ στην Αργεντινή
Ο αφορισμός είναι ίσως τόσο παλαιός όσο και το τραπεζικό σύστημα : «Εάν χρωστάτε 100 ευρώ στην 
τράπεζά σας, αυτό είναι πρόβλημά σας. Αν της χρωστάτε 100 δισεκατομμύρια, τότε το πρόβλημα γίνεται της τράπεζας». Καθώς η κρίση χρέους της Αργεντινής απειλεί να ξεφύγει από τον έλεγχο, αποτελεί ήδη σοβαρή ανησυχία για τον κύριο πιστωτή της, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Έτσι η Αργεντινή που ήταν 
και είναι γνωστή στον κόσμο για το περίφημο ταγκό της, τώρα πια είναι γνωστή και για τις χρεοκοπίες της (8 τον αριθμό). Έγινε δε πολύ ενοχλητική για την Christine Lagarde, την πρώην γενική διευθύντρια του Ταμείου, καθώς προετοιμάζεται να αναλάβει τα ηνία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δίχως να έχει δρομολογηθεί μια θετική προοπτική για την εν λόγω χώρα, όταν η Ελλάδα έχει τους πόρους για να εξοφλήσει νωρίτερα τα ακριβά δάνεια του ΔΝΤ. Το οποίο λοιπόν τον Ιούνιο του 2018, χορήγησε στην στριμωγμένη Αργεντινή ένα δάνειο 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων (περίπου 45 δισεκατομμύρια ευρώ), που ανέβηκε 3 μήνες αργότερα στα 57 δισεκατομμύρια, δηλαδή το μεγαλύτερο δάνειο που χορηγήθηκε ποτέ από τον εν λόγω οργανισμό. Στην περίπτωση της Αργεντινής, το πρώτο βήμα ήταν η κατάργηση του ελέγχου κεφαλαίων (capital controls). Στη συνέχεια τέθηκε τέλος στις κρατικές επιδοτήσεις για την ενέργεια, το νερό ή τις μεταφορές, οι οποίες λειτουργούσαν ως κοινωνικό αμορτισέρ σε μια χώρα όπου το ποσοστό φτώχειας ήταν τότε 32%. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι εν λόγω επιδοτήσεις διατάρασσαν την καλή λειτουργία της οικονομίας. Τέλος, ζητήθηκε από την Αργεντινή να αντικαταστήσει τη χρηματοδότηση του δημόσιου ελλείμματος από την κεντρική τράπεζα με δανεισμό στις διεθνείς αγορές. Η νεοκλασική θεωρία φάνηκε να λειτουργεί με την επιστροφή της οικονομικής μεγέθυνσης το 2017. Στην πραγματικότητα όμως, υπήρξε μια αχυρένια αναπτυξιακή πυροδότηση. Η κατάργηση των κρατικών επιδοτήσεων έχει οδηγήσει σε έναν ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, στην απαρχή ενός ντόμινο, στο οποίο το ΔΝΤ έχει ευθύνη τόσο ως συνήγορος της θεωρίας αυτής όσο και ως δανειστής.
Η ενθάρρυνση της Αργεντινής να αποταθεί τυφλά στις διεθνείς αγορές αποδείχθηκε καταστροφική. «Το ΔΝΤ δεν έχει ακόμη μάθει από άλλα παραδείγματα του παρελθόντος», δήλωσε ο Eric Dor, διευθυντής 
οικονομικών σπουδών στη Σχολή Διοίκησης του IESEG. «Όταν μια αναδυόμενη χώρα (όπως η Αργεντινή) αυξάνει το εξωτερικό της χρέος σε δολάρια, καθίσταται ευάλωτη στην αστάθεια της κεφαλαιαγοράς, της οποίας οι κινήσεις μπορούν να είναι βίαιες». Το σενάριο αυτό δεν άργησε να συμβεί, όταν τα επιτόκια των ΗΠΑ άρχισαν να αυξάνονται το 2018, καθώς τα κεφάλαια την κοπάνησαν από την Αργεντινή στις Ηνωμένες Πολιτείες αφήνοντας τη χώρα άνυδρη από κεφάλαια. Όπως έγινε και στην Τουρκία την ίδια χρονική περίοδο, για αυτό και σφαδάζει ακόμα ο Ερντογάν πασάς και ζητάει επιπλέον λεφτά για τους «πρόσφυγες».
Το ΔΝΤ νόμιζε ότι η παρέμβασή του θα ήταν αρκετή για να καθησυχάσει τις αγορές. Συνέβη όμως το ακριβώς το αντίθετο. Το πρόβλημα είναι ότι τα δάνεια του ΔΝΤ έχουν σύντομη ωρίμανση (αποπληρωμή). Το αποτέλεσμα ; Η δανειζόμενη Αργεντινή πρέπει να αντιμετωπίσει πολύ γρήγορα τις κοντινές προθεσμίες αποπληρωμής. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές, βλέποντας αυτό το τείχος χρέους να πλησιάζει και γνωρίζοντας ότι το ΔΝΤ είναι ένας δανειστής προτεραιότητας, σε περίπτωση στάσης πληρωμών, μετέτρεψαν τη αργεντινή αναταραχή σε χάος.
Τα τελευταία χρόνια, η Lagarde, πριν αποχωρήσει, προσπάθησε να ενισχύσει την αξιοπιστία του ΔΝΤ, αναγνωρίζοντας τους κινδύνους των πολιτικών λιτότητας και των ανισοτήτων που τις συνοδεύουν. Αν
και, στην περίπτωση της Αργεντινής, έχει δοθεί περισσότερη προσοχή στα κοινωνικά προγράμματα, το ΔΝΤ δεν έχει αλλάξει πραγματικά το λογισμικό του. Και πάλι έγινε προσπάθεια να καταπιεί ένα πικρό ποτήρι ο λαός βιαστικά, ενώ η Αργεντινή θα χρειαζόταν 3 με 4 κοινοβουλευτικές θητείες για να λύσει τα προβλήματά της. Για άλλη μια φορά, η συνταγή αποδείχθηκε αντιπαραγωγική με την επιστροφή στο αρχικό θέμα : δηλαδή στην επιστροφή του ελέγχου των κεφαλαίων και στους Περονιστές στα πρόθυρα της εξουσίας, οι οποίοι ούτε αυτοί μπόρεσαν να λύσουν το πρόβλημα της Αργεντινής.
Ο Hector Torres, πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ για τη Νότια Αμερική, παραδέχεται ότι «το ΔΝΤ ποντάρισε πολλά 
χρήματα σε αυτήν την υπόθεση. Oχι μόνο τα λεφτά του, αλλά και τη φήμη του. Το ότι η συμφωνία δεν λειτουργεί στην Αργεντινή του είναι ενοχλητικό. Το ίδρυμα θα υποστεί όλες τις συνέπειες για να περισώσει την εικόνα του άκαμπτου δανειστή με τους κακοπληρωτές». Το ΔΝΤ βρίσκεται σε μια κατάσταση όπου, πριν οι πιστωτές συμφωνήσουν με τη μελλοντική κυβέρνηση των Περονιστών σχετικά με την αναδιάρθρωση του χρέους της, πρέπει να χορηγήσει νέα δόση πίστωσης ύψους 5,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μια αφερέγγυα χώρα. Η Αργεντινή έχει γίνει το πρόβλημά του. Η μεταφυσική πίστη του ΔΝΤ στην ρυθμιστική δύναμη των αγορών δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα στην Αργεντινή, διότι ο νυν κεντροδεξιός πρόεδρος Μάκρη άργησε να κάνει τις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές. Το πήγε λάου-λάου. Οι επενδύσεις δεν έγιναν.
Το να πιείς γάλα στην Αργεντινή είναι πια πολυτέλεια
Έτσι με την κρίση στην Αργεντινή, η φτώχεια εκτοξεύθηκε. Ένα μήνα πριν τις γενικές εκλογές στις 27 Οκτωβρίου 2019, το Κογκρέσο αύξησε τον κρατικό προϋπολογισμό για την επισιτιστική βοήθεια, 
αναφέρει η δημοσιογράφος Aude Villiers-Moriamé, δημοσιοποιώντας την διπλανή φωτογραφία της 17ης Σεπτεμβρίου 2019 της NATACHA PISARENKO/AP, της σχετικής με τη χορήγηση σε μικρά παιδιά «μιας λαϊκής σούπας» στα προάστια του Buenos Aires. Το 35% των Αργεντινών ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, ήτοι μια φτωχή οικογένεια διαθέτει σήμερα 33.000 πέσο ή 530 ευρώ για να επιζήσει. Η φτώχεια βέβαια στην Αργεντινή δεν ξεκίνησε το 2015, όταν εκλέχθηκε ο Μάκρη. Προϋπήρχε από το 1970 (ήταν τότε 25%). Είναι διαρθρωτική και για αυτό είναι δύσκολο να περιοριστεί. Απλά από το 2018 και μετά έχει διευρυνθεί.
Η καντίνα Señor de los Milagros βρίσκεται στην καρδιά μιας μικρής παραγκούπολης στο κέντρο του 
Μπουένος Άιρες. Από Δευτέρα έως Παρασκευή, περίπου 15 γυναίκες μαγειρεύουν και διανέμουν εκεί ζεστά γεύματα στις οικογένειες της περιοχής. «Όλο και περισσότεροι άνθρωποι έρχονται. Ορισμένοι έρχονται από πολύ μακριά», παρατηρεί η Susana Cardenas, μια από τα διευθυντικά άτομα αυτής της καντίνας που εξαρτάται από την κοινωνική οργάνωση La Dignidad (η αξιοπρέπεια δηλαδή) και της 
οποίας το μεγαλύτερο μέρος των τροφίμων της παραδίδεται από το Υπουργείο Κοινωνικής Ανάπτυξης της Αργεντινής. Τρόφιμα που λείπουν για αρκετούς μήνες. «Το πιο επείγον όμως είναι το γάλα για τα παιδιά. Δεν μας προμηθεύουν από αυτό αρκετά, λέει η κυρία Cardenas. Το να πιείς γάλα είναι πια μια πολυτέλεια. Μέσα σε ένα χρόνο, η τιμή του αυξήθηκε κατά σχεδόν 90%». Η κατά κεφαλήν κατανάλωση γάλακτος στην Αργεντινή βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2003. «Ο τομέας των τροφίμων είναι αυτός που πλήττεται περισσότερος από τον 
πληθωρισμό [55% εκτιμάται για το 2019]. Και αυτό επηρεάζει πρώτα τις φτωχές οικογένειες, οι οποίες ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους στα τρόφιμα », λέει η Candelaria Botto, καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες. Τα μισά από τα παιδιά της Αργεντινής ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
