Του Άρεφ Αλομπέιντ, Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας , ειδικού σε θέματα Μέσης Ανατολής
Ο πρόεδρος Ερντογάν εκτόξευσε μια στρατιωτική εκστρατεία εντός συριακού εδάφους στο όνομα της εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας με σκοπό την απομάκρυνση των μαχητών του PKK από τα τουρκικά σύνορα. Αν και η εκστρατεία αυτή προκάλεσε παγκόσμια αντίδραση ωστόσο, οι Ρωσία και ΗΠΑ με το βέτο τους στο συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ επιβεβαίωσαν την υποστήριξή τους προς την Άγκυρα.
Οι Τούρκοι με την επιχείρηση τους στη Συρία επιδιώκουν δύο στόχους: Πρώτον την εξαφάνιση κάθε ελπίδας δημιουργίας κουρδικού κρατιδίου, όλα δείχνουν ότι το πέτυχαν ήδη από την πρώτη εβδομάδα των πολεμικών συγκρούσεων, διότι οι Κούρδοι, προδομένοι από τους Αμερικάνους, παραδόθηκαν σε Ρώσους και Άσαντ έτσι, λόγω της εξάλειψης της πιθανότητας ανάδειξης κουρδικού κρατιδίου δεν θα υπάρχει τροποποίηση της συνθήκης της Λοζάνης. Δεύτερον, οι 3.6 εκ Σύριοι πρόσφυγες, που υπάρχουν σε τουρκικό έδαφος και αποτελούν μεγάλη πίεση προς την κυβέρνηση του Ερντογάν από τους πολιτικούς του αντιπάλους αλλά και την πλειονότητά των τουρκικού λαού, πρέπει (σύμφωνα με την τουρκική κυβέρνηση) να εγκατασταθούν εντός Συρίας. Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι το 99% αυτών των προσφύγων είναι σουνίτες μουσουλμάνοι Σύριοι και εφόσον υπάρχει ο Αλαουΐτης Άσαντ δεν επιθυμούν να επιστρέψουν εδώ και 7 χρόνια στη χώρα τους, Επίσης, οι μεγάλες δυνάμεις, ιδιαίτερα, τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ενδιαφέρονται για το μέλλον αυτών των ανθρώπων και πως να γλιτώσουν από τις προσπάθειες εκτουρκοποίησης τους (λόγω παραμονής) όταν τα παιδιά τους πηγαίνουν στα τουρκικά σχολεία χωρίς να μαθαίνουν τη γλώσσα τους, τα αραβικά. Για τους Τούρκους, αν το 51% από αυτούς τους πρόσφυγες επιστρέψουν στην «ζώνη ασφαλείας», συγκεκριμένα, στις περιοχές που κατοικούνται από αραβικούς πληθυσμούς, ανατολικά του Ευφράτη, και όχι κουρδικούς τότε ο δεύτερος στόχος θα έχει επιτευχθεί, επίσης θα μειωθούν οι ροές των Σύριων προσφύγων προς το ευρωπαϊκό έδαφος γενικά και την Ελλάδα ειδικά.
Προφανώς, η τουρκική κυβέρνηση με τις πιέσεις της χάρισε το καλύτερο δώρο στους Ρώσους και στον Άσαντ, περιορίζοντας τους Αμερικανούς στα ανατολικά εδάφη της Συρίας. Επίσης, οι Ρώσοι γνώριζαν ότι, όταν τους επιτράπηκε από τους Αμερικάνους και τους Ισραηλινούς να εισέλθουν στη Συρία για την προστασία του Σύριου δικτάτορα, η επιρροή τους περιορίζεται δυτικά του Ευφράτη μέχρι τη Μεσόγειο. Συνεπώς δεν μπορούν να προσανατολιστούν ανατολικά για τον έλεγχο των πετρελαίων της Συρίας γιατί η αμερικανική επιρροή ξεκινάει από τον Ευφράτη ποταμό μέχρι τα σύνορα του Ιράκ με το Ιράν.
Οι εσωτερικές πιέσεις προς τον πρόεδρο Τραμπ από μέλη του Κογκρέσου ανάγκασαν τον Αμερικανό πρόεδρο να διαπραγματευθεί με την Άγκυρα με σκοπό την αναστολή των στρατιωτικών επιχειρήσεων και την ικανοποίηση των τουρκικών απαιτήσεων με την απομάκρυνση των Κούρδων μαχητών με ειρηνικό τρόπο εντός 120 ωρών. Η επίτευξη συμφωνίας με τους Αμερικάνους χάρισε στη τουρκική διπλωματία σιγουριά και αυτοπεποίθηση για να διαπραγματευτούν «ως περιφερειακός παίκτης» με τους Ρώσους για το μέλλον της περιοχής αλλά και της Συρίας γενικά.
Η επίτευξη διπλής συμφωνίας με τις κυβερνήσεις Ρωσίας και ΗΠΑ για τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας στα βόρεια της Συρίας που την αναζητούσε εδώ και χρόνια αποτελεί σημαντική νίκη για την τουρκική διπλωματία.
Έτσι, η περιοχή της ζώνης ασφαλείας εξασφαλίζει την απομάκρυνση των παραστρατιωτικών Κουρδικών δυνάμεων από τα σύνορα της Συρίας με το Ιράκ μέχρι τον Ευφράτη δυτικά, με την Τουρκία να έχει πλήρη έλεγχο, στρατιωτικά, της έκταση από την πόλη Ρας Αλ Αϊν ως την πόλη Τελ Αμπιάντ (120*30 Χιλιόμετρα). Όσον αφορά τις περιοχές ανατολικά και δυτικά της στρατιωτικοποιημένης τουρκικής ζώνης στη Συρία οι Ρώσοι και Τούρκοι θα έχουν κοινές στρατιωτικές περιπολίες σε βάθος 10 χιλιομέτρων και η Ρωσία με τις δυνάμεις του Άσαντ θα έχουν κοινές περιπολίες σε επιπλέον βάθος 20 χιλιομέτρων (20+10=30) . Επίσης η Τουρκική κυβέρνηση θα έχει δικαίωμα ελέγχου της εφαρμογής των συμφωνηθέντων στις περιοχές που ελέγχονται από Ρώσους και Άσαντ. Η ύπαρξη στρατιωτικών τουρκικών μονάδων ανατολικά του Ευφράτη δίνει στη Τουρκία, επιχειρησιακά, τη δυνατότητα δράσης σε περίπτωση μη εφαρμογής των συμφωνηθέντων.
Σαφώς η αποδοχή των τουρκικών απαιτήσεων από Ρώσους και Αμερικάνους έσωσε την Τουρκία, που υποφέρει από οικονομική κρίση λόγω πραξικοπήματος του 2016, από τεράστιες οικονομικές δαπάνες, ανθρώπινες απώλειες (σε περίπτωση που η Άγκυρα επέλεγε το στρατιωτικό δρόμο εκτέλεσης του σχεδίου της). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι Τούρκοι κατάφεραν να αποφύγουν τις αμερικανικές κυρώσεις στη ήδη επιβαρυμένη οικονομία της. Με τη διπλή συμφωνία η Άγκυρα επιβλήθηκε ως εγγυήτρια δύναμη στη Συρία.
Ο Άσαντ εξίσου είναι κερδισμένος από τις εξελίξεις διότι επανάκτησε περιοχές στρατηγικής σημασίας από τους Κούρδους χωρίς κανένα κόπο, αποφεύγοντας, ταυτόχρονα, μια άνιση σύγκρουση με το δεύτερο στρατό του ΝΑΤΟ. Επίσης, η μεταφορά του φακέλου των κούρδων προς τη Ρωσία, μετά που τους άφησαν οι Αμερικάνοι στη τύχη τους, θα έδινε στον Άσαντ τη δυνατότητα να περιορίσει τις κουρδικές απαιτήσεις για ανάδειξη κράτους ή αυτονομίας.
Η Ρωσία κατάφερε για πρώτη φορά (χάρη στην Τουρκία) να μπει σε μια περιοχή που χρόνια ήταν υπό αμερικανική επιρροή. Στη νέα κατάσταση η Ρωσία είναι αυτή που κυριαρχεί στις περιοχές που συνορεύουν με τη ζώνη ασφαλείας και όχι οι ΗΠΑ. Επίσης η Μόσχα απέκτησε αποτελεσματικό – καθοριστικό ρόλο στο μέλλον των παραστρατιωτικών κουρδικών ομάδων αλλά και στο μέλλον της Συρίας ως ο πρώτος παίκτης. Ωστόσο, η ενίσχυση των δυνάμεων των ΗΠΑ στις πετρελαιοπηγές της Συρίας, με σκοπό την αξιοποίηση τους, επιδεινώνει τη θέση της Ρωσίας, που επιδιώκει να αποζημιωθεί για τις δαπάνες επέμβασής της στη Συρία. Εδώ αποδεικνύεται κατά πόσο είναι σημαντική η Τουρκία για τη Ρωσία στην αναχαίτιση της αμερικανικής επιρροής.
Είναι γεγονός ότι, οι κούρδοι είναι οι χαμένοι της υπόθεσης γιατί από τη μια έχουν να αντιμετωπίσουν την τουρκική στρατιωτική μηχανή και από την άλλη υπάρχει η συμφωνία Τουρκίας-ΗΠΑ που τους επιβάλλει περιορισμούς σε μια συγκεκριμένη έκταση.
Οι αραβικές χώρες (Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία και τα Αραβικά Εμιράτα που αντιμετωπίζουν την Τουρκία με ανταγωνιστικό τρόπο) έχασαν τον άσσο τους (το κουρδικό) και έπεσαν έξω στους υπολογισμούς τους και έδειξαν ανικανότητα στην αντίληψη της διεθνούς πολιτικής.
Οι περισσότεροι παίκτες βγαίνουν κερδισμένοι πλην των Κούρδων. Επίσης λιγότερο κερδισμένος ο Άσαντ (γιατί θα εξαρτηθεί από εδώ και πέρα από τις υπογραφές της Μόσχας με τρίτους). Σε αυτή την νέα εξέλιξη μειώνεται η περίπτωση της πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ των κύριων παικτών της συριακής σκακιέρας.
Επιπρόσθετα, το επιχείρημα της Τουρκίας είναι η εξουδετέρωση της ηγετικής ομάδας του PKK, η οποία ανέλαβε την εξουσία επί των Κούρδων της Συρίας (και όχι μόνο), εκμεταλλευόμενη την κατάσταση που επικρατεί στη Συρία από το 2011. Αν αυτή η ηγετική ομάδα του PKK (που σήμερα ελέγχει το 90% του πετρελαίου και του φυσικού αέριου της Συρίας για τον εαυτό της) απομακρυνθεί οικειοθελώς και παραδώσει την εξουσία στους Σύριους Κούρδους θα αποδυναμωθεί το βασικό επιχείρημα της εισβολής της τουρκικής κυβέρνησης και ίσως γλιτώνουν οι κάτοικοι της βόρειας Συρίας (Κούρδοι και Άραβες) από τα δεινά και επιπτώσεις της στρατιωτικής επιχείρησης.
Εδώ θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τους Κούρδους τουρκικής καταγωγής από τους Σύριους Κούρδους γιατί μόνο οι Σύριοι Κούρδοι μπορούν να επιστρατεύουν τις υπόλοιπες κοινότητες της συριακής κοινωνίας κατά της Τουρκίας. Ενώ, δυστυχώς, η στεγνή πολιτική που εφαρμόστηκε από τα μέλη του PKK (συνεργάτες του Οτσαλάν) σε βάρος Αράβων και αρκετών Σύριων Κούρδων της περιοχής που ελέγχει δεν άφησε περιθώρια για συνεργασία με τους υπόλοιπους Σύριους.
Το τελικό σχέδιο για το μέλλον της περιοχής εξαρτάται από τη στάση των Αμερικάνων. Μέχρι στιγμής, η παραμονή του Άσαντ στην εξουσία δεν αποτελεί παράγοντα ενότητας για τη Συρία, διότι παρά την απόκτηση του περισσότερων εδαφών οι πρόσφυγες δεν επιστρέφουν. Η μοναδική λύση για την απομάκρυνση όλων των ξένων δυνάμεων, την ειρήνη, την ασφάλεια και την επιστροφή όλων των προσφύγων είναι η στήριξη μιας στρατιωτικής μεταβατικής κυβέρνησης μέχρι τη θέσπιση συντάγματος που θα εγγυάται τα δικαιώματα όλων των συριακών κοινοτήτων στο πλαίσιο εθνικών εκλογών. Επιπλέον, η ένταξη όλων των παραστρατιωτικών ομάδων και των Κούρδων της Συρίας (πλην των τρομοκρατικών) στον εθνικό στρατό της Συρίας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επίτευξη της οριστικής λύσης. Τέλος. οι Κούρδοι του PKK είναι ο χαμένος παίκτης από τις νέες εξελίξεις και το ερώτημα που γεννάται είναι, ποιος είναι ο επόμενος; Δυστυχώς η συριακή κρίση, παρά τα δεινά του συριακού λαού, έχει ακόμη πολλά να περάσει.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη “Μακεδονία” της Κυριακής 3 Νοεμβρίου 2019.
