Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Αυτή είναι η κύρια ιδέα στο κάλεσμα μιας γαλλικής οικολογικής Συλλογικότητας των παρακάτω 23 συν-υπογραφόντων :
Tony Andréani, φιλοσόφου, Daniel Bachet, κοινωνιολόγου, Ludivine Bantigny, ιστορικού, Benoît Borrits, δοκιμιογράφου, Clément Caudron, μηχανικού, Thomas Coutrot, οικονομολόγου, Alexis Cukier, φιλοσόφου, Pierre Dardot, φιλοσόφου, Nicolas Dessaux, αρχαιολόγου, Emmanuel Dockès, νομικού, Bernard Friot, κοινωνιολόγου και οικονομολόγου, Janine Guespin, επίτιμης καθηγήτριας, Sylvie Larue, εκπαιδευτικού, Christian Laval, κοινωνιολόγου, Mathilde Larrère, ιστορικού, Gaëlle Maillard, συνδικαλίστριας, Sylvie Mayer, ευρωβουλευτίνας περιόδου (1979-1994), François Morin, οικονομολόγου, Christine Poupin, συνδικαλίστριας, Jacques Richard, λογιστή, Jean Sève, ιστορικού, Jean-Michel Toulouse, πρώην διευθυντή νοσοκομείου, Pierre Zarka, πρώην διευθυντή της εφημερίδας του Κ.Κ. Γαλλίας l’Humanité όπως δημοσιεύθηκε στις 2 Απριλίου 2020 στην ηλεκτρονική έκδοση της Libération με τίτλο : «Σώζουμε τον καπιταλισμό ή αλλάζουμε την οικονομία ;» (Sauver le capitalisme ou changer d’économie?).
Όπως και το 2008, λέει το κάλεσμα, το κράτος θα υποστηρίξει τις κεφαλαιουχικές εταιρείες που συμμετέχουν σε μια ξέφρενη κούρσα για το κέρδος. Πρέπει να αντιταχθούμε και να αναπροσανατολίσουμε την οικονομία σύμφωνα με τις επιταγές της οικολογικής μετάβασης, συνοψίζει η εν λόγω Συλλογικότητα.
Η πανδημία Covid-19 έχει κλείσει πολλές επιχειρήσεις, γεγονός που συνεπάγεται 
σημαντική ύφεση. Οι κυβερνήσεις και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν έχουν παρά μόνο ένα μότο : «σώστε την οικονομία» ! Αλλά για ποια οικονομία μιλάμε; Διερωτάται η Συλλογικότητα.
Μήπως η κυβέρνηση (η γαλλική) πραγματικά θέλει να βοηθήσει τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα αντιμετωπίσουν μεγάλες οικονομικές δυσκολίες τους επόμενους μήνες, ή απλά θέλει να σώσει την περιουσία των μετόχων ; Για την κυβέρνηση αυτή και εκείνες που προηγήθηκαν, δεν πρόκειται για το σώσιμο των επιχειρήσεων ή για τη βοήθεια των επιχειρηματιών, αλλά για την προστασία των οικονομικών λογικών που οδήγησαν τα τελευταία χρόνια στην υποτίμηση της εργασίας, αντιμετωπίζοντάς την ως ένα κόστος το οποίο πρέπει να συμπιέζεται αδιάκοπα. Σε αντίθεση με τη γενική πεποίθηση, η αναφορά δεν είναι πλέον η «επιχείρηση», μέσα στην οποία οι συλλογικότητες εργασίας παράγουν τα αγαθά ή / και τις υπηρεσίες, αλλά η «κεφαλαιουχική εταιρία», νομική οντότητα πίσω από την 
οποία λειτουργούν οι μέτοχοι και οι κάτοχοι των μετοχών. Έτσι, η συλλογικότητα εργασίας είναι αυτή που συγκροτεί την επιχείρηση (!). (Ο καπιταλιστής που ρίσκαρε τα λεφτά του για να δημιουργηθεί η επιχείρηση είναι σαν να μην υπήρξε ποτέ). Κατά τη Συλλογικότητα ο σκοπός της επιχείρησης δεν είναι να κερδίζει (είναι να χάνει;), αλλά να παράγει και να πωλεί αγαθά και υπηρεσίες, για να επιτύχει μια προστιθέμενη αξία. Η κεφαλαιουχική εταιρεία είναι η πιο διαδεδομένη νομική μορφή της επιχείρησης στην οποία οι μέτοχοι ενθυλακώνουν, με τη μορφή του κέρδους, ένα μέρος της προστιθέμενης αξίας, κάτι που δεν συμβαίνει με τους τεχνίτες και με τους Συνεταιρισμούς (Scop). Οι μισθοί και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης είναι μια οφειλή και όταν οι μέτοχοι δεν μπορούν να τις τιμήσουν, η εξουσία πρέπει να περιέρχεται στα χέρια των μισθωτών για τη διασφάλιση της επιχείρησης (Όλοι θυμόμαστε τη μη βιωσιμότητα στις αποκληθείσες «προβληματικές 
επιχειρήσεις» στην Ελλάδα του 1982-1983 που οι ιδιοκτήτες τους έλεγαν στο κράτος «πάρτε τες» για να απαλλαχθούν από τα βάρη τους). Αυτό θέλει να αποφεύγει πάση θυσία το γαλλικό κράτος, λέει η Συλλογικότητα. Ωστόσο, δεν εναπόκειται στο κράτος, δηλαδή στους πολίτες και στους φορολογούμενους του, να υποκαταστήσουν τις επιχειρήσεις στην καταβολή μισθών και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Κάνοντας αυτό, το κράτος προστατεύει τις εταιρείες που, όπως η Amazon, επωφελούνται από την τρέχουσα κρίση. Σε περίοδο μείωσης της παραγωγής, οι μισθοί και οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης πρέπει να παρέχονται συλλογικά από το σύνολο των επιχειρήσεων (!) (πώς άραγε 😉 και, εάν δεν το μπορούν, οι εργαζόμενοι πρέπει να αναλάβουν 
τον έλεγχό τους. Ο στόχος της κρατικής παρέμβασης είναι μόνο να σωθεί ο καπιταλισμός και καθόλου η πραγματική οικονομία, ισχυρίζεται η Συλλογικότητα.
Να εξαλειφθούν οι περιττές παραγωγές
Αυτή η πανδημία είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε το προφανές. Η μείωση της παραγωγής στην Κίνα προκάλεσε πτώση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 25% τους πρώτους δύο μήνες του έτους. Οι Βενετοί είναι κατάπληκτοι που βλέπουν ψάρια σε νερά που ξαφνικά καθάρισαν. Ο αέρας είναι πλέον λιγότερο ασφυξιογόνος στις πόλεις μας.
Πολλοί αρχίζουν να ελπίζουν ότι το τέλος της πανδημίας θα είναι μια ευκαιρία να επανεξετάσουμε τα πρότυπα παραγωγής και διαβίωσής μας, να αποτρέψουμε τον οικολογικό κίνδυνο που απειλεί την ανθρωπότητά μας. Ειδικά επειδή λιγότερη παραγωγή σημαίνει περισσότερος ελεύθερος χρόνος, περισσότερος χρόνος για τον εαυτό μας. Και εάν εξαλείφαμε τις περιττές παραγωγές; Και εάν σταματούσαμε τις προγραμματισμένες στρατηγικές απαξίωσης των επιχειρήσεων; Και εάν, αντί να ανακυκλώνουμε τις συσκευασίες, μια πηγή νέας ρύπανσης, δεσμευόμασταν σε μια προσέγγιση μηδενικών αποβλήτων; Και εάν, έχοντας μειώσει σημαντικά τη μεταφορά αγαθών, αλλάζαμε τα μεμονωμένα μέσα μεταφοράς μας για να ευνοήσουμε τη σιδηροδρομική μεταφορά σε βάρος του αεροπλάνου και του 
αυτοκινήτου; Αυτό σημαίνει να επανεξεταστούν τα σχέδια ιδιωτικοποίησης των σιδηροδρόμων. Και εάν σταματούσαμε να θεωρούμε τον μη εμπορικό τομέα (την κοινωνική οικονομία δηλαδή) ως ένα «φορτίο» που επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα των κεφαλαιουχικών εταιρειών, προκειμένου να έχουμε μια δημόσια υγεία, αντάξια μιας ανθρώπινης και αξιοπρεπούς κοινωνίας ;
Κατά τη Συλλογικότητα, όλα αυτά είναι εφικτά και απαιτούν συζητήσεις πολιτών καθώς και μαζικά σχέδια επαγγελματικού μετασχηματισμού σε μια λογική που δεν αφήνει κανέναν σε κατάσταση οικονομικού αποκλεισμού (δηλαδή αποκλεισμένοι μηδέν!). Τούτο προϋποθέτει την αναγνώριση επιτέλους των ανθρώπινων προσόντων. Αλλά αυτός ο νέος τρόπος προσέγγισης είναι αντίθετος με το ανακοινωθέν σχέδιο ανάκαμψης, του οποίου ο μοναδικός στόχος είναι η αποκατάσταση της αξίας των κεφαλαιουχικών εταιρειών.
Προς ένα κοινωνικοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα (δηλαδή οικολογικές αγορές χρήματος) ;
Η διασφάλιση της παραγωγικής οικονομίας των αγαθών και των υπηρεσιών περνάει μέσα από την ανάκτηση των επιχειρήσεων από τους μισθωτούς και την εξουσία που παρέχεται στους χρήστες να καθορίζουν αυτό που πρέπει να παράγεται. Δεν μπορούμε πλέον να αφήνουμε τις δυνάμεις της αγοράς να καθορίζουν τις 
επενδύσεις. Και οι πολίτες πρέπει να είναι σε θέση να καθορίζουν τις κύριες κατευθύνσεις της οικονομίας μέσω ενός κοινωνικοποιημένου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η κοινή άσκηση μιας τέτοιας οικονομικής δημοκρατίας προϋποθέτει ότι η ζωή μας απελευθερώνεται από τον κίνδυνο των αγορών τις οποίες καθόλου δεν ελέγχουμε. Κι ενώ η ανθρωπότητά μας σήμερα βρίσκεται σε μια καμπή, που της επιτρέπει να σώσει την ύπαρξή της, μέρος της αριστεράς και της πολιτικής οικολογίας παραμένουν σιωπηλοί επί αυτής της ευκαιρίας που φέρνει μέσα της τις προσδοκίες της, ήτοι : τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος και την εξαφάνιση της εργασιακής εκμετάλλευσης και της αγοραίας αλλοτρίωσης.
Το να ζητάς από το κράτος να πληρώσει για να «σώσει την οικονομία» είναι σαν θέλεις να πέσεις σε μια παγίδα. Όπως και το 2008, το κράτος θα στηρίξει τις κεφαλαιουχικές εταιρείες που συμμετέχουν σε μια ξέφρενη κούρσα για την κερδοσκοπία. Μόλις αυτές εξομαλυνθούν με το δημόσιο χρήμα, οι επιχειρήσεις θα ανακάμψουν πάλι σύμφωνα με την καπιταλιστική λογική της λιτότητας για τους εργαζόμενους, της υποβάθμισης των δημόσιων υπηρεσιών και της φυγής προς τα εμπρός για μια ανάπτυξη αδιάφορη προς τις κοινωνικές και οικολογικές ανάγκες. Τα μέτρα που αποφάσισε ο Emmanuel Macron προορίζονται για να σώσουν τις κεφαλαιουχικές εταιρείες. Πρέπει να αντιταχθούμε σε αυτό. Σήμερα έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε και να αναπροσανατολίσουμε ολόκληρη την οικονομία σύμφωνα με τις επιταγές της οικολογικής μετάβασης. Πρέπει να σώσουμε την οικονομία από την πτώχευση του καπιταλισμού κι όχι να σώσουμε την καπιταλιστική οικονομία από την πτώχευση.
